UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tran

Chronologizacja

XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tran
trany
D. tranu
tranów
C. tranowi
tranom
B. tran
trany
N. tranem
tranami
Ms. tranie
tranach
W. tranie
trany

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

niem.

Definicja

ciekły tłuszcz, o jasnożółtej barwie i charakterystycznym zapachu, otrzymywany z wątroby lub tłuszczu niektórych ryb lub ssaków morskich; zawierający dużo zdrowych substancji; wykorzystywany w lecznictwie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  tłuszcz

Połączenia

  • cuchnący, nieładnie pachnący; rybi, wielorybi, poranny tran; tran cytrynowy; płynny; norweski
  • tran z wątroby dorsza (rekina...); z dorsza, z rekina, z wieloryba
  • tran w kapsułkach, w płynie
  • kropla; butelka, flaszka, kieliszek, łyżka; zapach tranu
  • kuracja tranem
  • tran wzmacnia, zawiera kwasy tłuszczowe (witaminy...)
  • pić, połykać, spożywać, stosować, wypijać tran
  • pachnieć tranem
  • smakować jak tran

Cytaty

- Musisz wypić tran. Szprycha wbiegła do domu zostawiając uchylone drzwi. Dzieci podeszły i zobaczyły przez szparę w drzwiach, jak jej matka nalewa tran z butelki; widać było żółtą oleistą ciecz na łyżce; wlała ją do szeroko otwartych ust, w które natychmiast wepchnęła kawałek suchego chleba posypanego solą.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wióry, 1980

Dawniej bogatym źródłem tranu były wieloryby, dziś te morskie ssaki są pod ochroną, więc olej uzyskuje się z wątroby dorsza, halibuta czy rekina. Rybi tłuszcz ma niezbyt przyjemny zapach. [...]

źródło: NKJP: chmiel: Olej nad oleje, Dziennik Łódzki, 2003-03-08

[...] starościna chodziła z kubkiem rzadkiego żółtego tłuszczu, w którym pływały białe kawałki. Był to rodzaj tranu, tiulennij żyr - tłuszcz z foki czy morsa.

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985

Profilaktycznie możesz podawać dziecku tran (dzisiejsze specyfiki mają słodki, owocowy smak), witaminę C, tabletki z czosnkiem lub preparaty wielowitaminowe w formie cukierków, syropów lub oranżadek.

źródło: NKJP: Jolanta Lenartowicz: Dekalog zdrowia, Polska Głos Wielkopolski, 2004-12-23

Noc zapada tu teraz wczesna, więc w braku lampy - musiałyśmy sobie jakoś poradzić. W pusty słoiczek z maści nalało się parę naparstków tranu, skręciło z bawełny knot i oto przy maleńkim jak pestka pomarańczy płomyczku kładziemy się co wieczór spać.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Data ostatniej modyfikacji: 21.11.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj