Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *jьže 'który'
1. wiem, iż
Definicja
Noty o użyciu
w zdaniu wprowadzającym iż występują czasowniki lub rzeczowniki odnoszące się do mówienia, woli, chcenia, wiedzy, np. mówić, twierdzić, tłumaczyć, przepraszać, pisać, przeczytać, wierzyć, myśleć, sądzić, pamiętać, zapomnieć, wiedzieć, oznaczać, rozumieć, wnioskować, wynikać, okazać się, przekonać, spodziewać się, cieszyć się; fakt, wiadomość, informacja, znak, zasada, fakt, świadomość, szczęście, wrażenie, obawa, pogląd
Warianty
- częściej że
Relacje znaczeniowe
(quasi)antonimy: | jakoby |
Cytaty
Trzeba tylko dodać, iż po kilku dniach wszystko wracało do normy. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003 |
|
Choć nie patrzę na Suzanne, czuję doskonale, że zatrzymała się przy jakimś wyrazie i tylko udaje, iż czyta dalej. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
Wprawdzie podkreślano w prasie, że zdarza się, iż różni ludzie trafiają do kopalń, ale nie było to pisanie o tych, którzy przysparzali górnictwu kłopotów. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
Miała nadzieję, że w ten dyskretny sposób zapewni adresata, iż doskonale pamięta jego wykłady z polskiej idiomatyki, gdzie „robić coś na kolanie” oznaczało: czynić coś pospiesznie, niedokładnie, ot, byle jak (B. gorąco odradzał studentom takie właśnie postępowanie) […]. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1999 |
|
Instynkt, który funkcjonuje wedle zasady, iż tylko jedno rozwiązanie jest możliwe, nie wymaga świadomości, która stanowi miarę dystansu pomiędzy przedstawieniem i działaniem i dopuszcza wybór spośród różnych dostępnych opcji. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: Bergson, 1997 |
Odmiana
część mowy: włącznik
Składnia
Zd.Nadrz._, iż _Zd.Podrz. iż _Zd.Podrz., _Zd.Nadrz. w Zd.Podrz. Cz. lub Rz. nazywający wiedzę, mówienie, chcenie |
|||
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz. t. rozk.
|
|||
szyk: stały: interpozycja |
2. było tak ciemno, iż nic nie widzieliśmy
Definicja
Noty o użyciu
1) komentarz przyrematyczny
2) w Zd.Nadrz. zwykle występują zaimki tak, taki, tyle, odnoszące się do intensywności cechy, o której mowa
Warianty
- częściej że
Kategoria znaczeniowa
wykładnik nawiązania
Cytaty
To krótkie zdanie brzmiało taką pewnością, zawierało w sobie całą zaginioną chwałę i potęgę, iż uwierzyliśmy przez moment, że wszystko jest tylko nieporozumieniem i że losy nie zostały jeszcze rozegrane. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
Miny mieli na tyle niewyraźne, iż nietrudno było zgadnąć, jak niepewni są własnych intencji. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001 |
|
Presja stała się tak silna, iż nawet człowiek bardzo bliski Piłsudskiemu – wiceminister spraw zagranicznych Tytus Filipowicz – uznał dalszy pobyt Kesslera za niemożliwy. źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji poskiej, 1995 |
|
Gomułka bowiem - i to jest najgorsze - zasiał w Polsce tyle niepokoju i jadu, iż w ciągu lat się go nie wymaże. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: właściwy centralny wynikowy
Składnia
_, iż _ | |||
korelat: fakultatywny: tak, taki, tyle | |||
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz. t. rozk.
|
|||
szyk: stały: interpozycja |