Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *dolъ
1. w ziemi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | otwór |
Połączenia
- głęboki, płytki; ogromny; wykopany dół
- kopać, wykopać; przysypać, zasypywać dół
Cytaty
|
Aby określić typ gleby, najlepiej zrobić tzw. odkrywkę. W tym celu wykopujemy dół głębokości 0,8-1,5 m, z jedną ścianą prostą, wyrównaną szpadlem (odkrywkę robimy po kilku dniach bez deszczu). źródło: NKJP: Irena Mikołajczyk: Kwietnik nr 3, 1996 |
|
|
Ktoś tu czegoś szukał - pani Jadwiga pokazuje niedawno wykopany ogromny dół. źródło: NKJP: Joanna Forysiak: Wieś, której nie ma, Nowa Trybuna Opolska, 2006 |
|
|
Słońce zachodzi, bagnetami rąbiemy i kruszymy ziemię, kopiemy płytki dół; oczy porucznika przesłaniam brudną od kurzu, potu i krwi polową rogatywką, szkoda tych oczu, tego w nich martwego zachwycenia. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002 |
|
|
16-letni Jerzy Pawłowski kopał dół na śmieci pod domem na warszawskim Grochowie. źródło: NKJP: Irena Morawska: Życie na medal, Gazeta Wyborcza, 1996-07-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dół |
doły |
|
| D. | dołu |
dołów |
|
| C. | dołowi |
dołom |
|
| B. | dół |
doły |
|
| N. | dołem |
dołami |
|
| Ms. | dole |
dołach |
|
| W. | dole |
doły |
2. ubrania
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | góra I |
Połączenia
- dół drabiny, schodów; ekranu; listu; brzucha, kręgosłupa, pleców; książki; rękawa, sukienki
- sąsiadka z dołu
Cytaty
|
Bałam się, żeby wersalka nie skrzypiała, żeby broń Boże nic nie usłyszała koleżanka i sąsiadka z dołu i żeby już skończył, bo to wcale nie jest takie fajne. źródło: NKJP: Pachniało maciejką, Super Express, 2006 |
|
|
Podwinęła jedynie dół sukienki, wpychając go za pas. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005 |
|
|
Adaś chwyta rękami dół brzucha i z okrzykiem „Och, Panie!” pada w śnieg. źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Tropem szczątków „Burzy” (1), Tygodnik Ciechanowski, 2005-12-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dół |
doły |
|
| D. | dołu |
dołów |
|
| C. | dołowi |
dołom |
|
| B. | dół |
doły |
|
| N. | dołem |
dołami |
|
| Ms. | dole |
dołach |
|
| W. | dole |
doły |
Składnia
|
+ | dół | + |
CZEGO
|
3. czaszkowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | dołek |
Połączenia
- dół czaszkowy, łokciowy, pachowy, podkolanowy; doły oczne
Cytaty
|
U człowieka gruczoły zapachowe występują tylko w nielicznych miejscach, jak dół pachowy, okolica odbytu, skóra zewnętrznych narządów płciowych oraz otaczająca brodawkę sutkową. źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995 |
|
|
Diagnoza zabrzmiała groźnie: nowotwór na nerwie w dole podkolanowym. źródło: NKJP: Małgorzata Syrda-Śliwa: Sport - Małyszowie kanadyjki, Dziennik Polski, 2002-04-13 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dół |
doły |
|
| D. | dołu |
dołów |
|
| C. | dołowi |
dołom |
|
| B. | dół |
doły |
|
| N. | dołem |
dołami |
|
| Ms. | dole |
dołach |
|
| W. | dole |
doły |
4. psychiczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | dołek |
Połączenia
- kompletny dół; dół psychiczny
- dół i depresja
- mieć doła
- wychodzić z doła
- wpaść w dół (psychiczny)
Cytaty
|
Efekty długotrwałego dołu psychicznego po wcześniejszym krótkim uniesieniu erotycznym stymulowanym ecstasy mogą zniszczyć związek dwojga kochających się ludzi. źródło: NKJP: Seksualna ekstaza, Cosmopolitan nr 10, 2000 |
|
|
Z dołka fizycznego wpadłem w kompletny dół psychiczny - mówi sportowiec. źródło: NKJP: Magazyn - Dwa i pół salta w tył, Dziennik Polski, 2001-02-02 |
|
|
Pasowały do otoczenia, do pory roku, do tych ludzi i ich doła, do mojego doła też, do stanu ciągłego zawieszenia, oczekiwania na pociąg, nie wiadomo skąd i dokąd. źródło: NKJP: Hubert Klimko Dobrzaniecki: Kołysanka dla wisielca, 2007 |
|
|
Ona przed egzaminami była podekscytowana, a ja miałam kompletnego doła i depresję. źródło: NKJP: Radosław Figura: Teraz albo nigdy! Odcinek 7 (33) seria 3, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dół |
doły |
|
| D. | doła rzadziej dołu |
dołów |
|
| C. | dołowi |
dołom |
|
| B. | doła dół |
doły |
|
| N. | dołem |
dołami |
|
| Ms. | dole |
dołach |
|
| W. | dole |
doły |