Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. budzić
1. ze snu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | obudzić się, wybudzić się, zbudzić się |
Połączenia
- dziecko się przebudziło
- przebudzić się dopiero około południa
- przebudzić się w innej rzeczywistości
- przebudzić się z drzemki, z koszmarnego snu; z krzykiem
- przebudzić się na dobre, nagle, natychmiast
Cytaty
|
W pewnej chwili ojciec przebudził się i zauważył, że jego pociechy otworzyły popielnik w piecu i narobiły trochę bałaganu. źródło: NKJP: Wyrodny ojciec, Dziennik Polski, 1999-06-12 |
|
|
Antek przebudził się z drzemki i spojrzał na zegarek. Była piąta. źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006 |
|
|
Przykrył twarz i po chwili znów ją odsłonił, jakby sądził, że zobaczy znów oczy, policzki, nos i usta brata, że przebudzi się z tego koszmarnego snu. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Sezon na papierówki, 2003 |
|
|
Widziadła i przebudzenia nie omijały i głów najjaśniejszych - w Nilfgaardzie o Złotych Wieżach przebudził się z krzykiem cesarz Emhyr var Emreis. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
|
Tak nadszedł świt poprzedzony przebudzeniem się ptaków. Zaśpiewały w koronie lasu i przywołały pierwszy brzask. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1967 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przebudzę się |
przebudzimy się |
|||
| 2 os. |
przebudzisz się |
przebudzicie się |
|||
| 3 os. |
przebudzi się |
przebudzą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłem się +(e)m się przebudził |
przebudziłam się +(e)m się przebudziła |
przebudziłom się +(e)m się przebudziło |
przebudziliśmy się +(e)śmy się przebudzili |
przebudziłyśmy się +(e)śmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłeś się +(e)ś się przebudził |
przebudziłaś się +(e)ś się przebudziła |
przebudziłoś się +(e)ś się przebudziło |
przebudziliście się +(e)ście się przebudzili |
przebudziłyście się +(e)ście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudził się |
przebudziła się |
przebudziło się |
przebudzili się |
przebudziły się |
bezosobnik: przebudzono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przebudźmy się |
|
| 2 os. |
przebudź się |
przebudźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłbym się bym się przebudził |
przebudziłabym się bym się przebudziła |
przebudziłobym się bym się przebudziło |
przebudzilibyśmy się byśmy się przebudzili |
przebudziłybyśmy się byśmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłbyś się byś się przebudził |
przebudziłabyś się byś się przebudziła |
przebudziłobyś się byś się przebudziło |
przebudzilibyście się byście się przebudzili |
przebudziłybyście się byście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudziłby się by się przebudził |
przebudziłaby się by się przebudziła |
przebudziłoby się by się przebudziło |
przebudziliby się by się przebudzili |
przebudziłyby się by się przebudziły |
bezosobnik: przebudzono by się
bezokolicznik: przebudzić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przebudziwszy się
gerundium: przebudzenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| D. | przebudzenia się |
przebudzeń się |
| C. | przebudzeniu się |
przebudzeniom się |
| B. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| N. | przebudzeniem się |
przebudzeniami się |
| Ms. | przebudzeniu się |
przebudzeniach się |
| W. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
odpowiednik aspektowy: przebudzać się
Składnia
| Rz żywotny | + | przebudzić się | + |
(z CZEGO)
|
2. oprzytomnieć
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | obudzić się, oprzytomnieć, wybudzić się, zbudzić się |
Połączenia
- przebudzić się po narkozie
- przebudzić się z letargu, z narkozy, z odrętwienia
Cytaty
|
Matka chrzestna radziła, żeby poddała się zabiegowi za granicą, ale nie posłuchała. - Przecież jak człowiek przebudzi się po narkozie, nie będzie dobierał słów w obcym języku - tłumaczy. źródło: NKJP: Grażyna Lubińska: Schudnąć na śmierć, Gazeta Wyborcza, 1994-12-07 |
|
|
Dobiegający już całkiem blisko grzmot pioruna przebudził mnie z odrętwienia. źródło: Internet |
|
|
Sareth dopiero po chwili przebudził się z otępienia. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przebudzę się |
przebudzimy się |
|||
| 2 os. |
przebudzisz się |
przebudzicie się |
|||
| 3 os. |
przebudzi się |
przebudzą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłem się +(e)m się przebudził |
przebudziłam się +(e)m się przebudziła |
przebudziłom się +(e)m się przebudziło |
przebudziliśmy się +(e)śmy się przebudzili |
przebudziłyśmy się +(e)śmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłeś się +(e)ś się przebudził |
przebudziłaś się +(e)ś się przebudziła |
przebudziłoś się +(e)ś się przebudziło |
przebudziliście się +(e)ście się przebudzili |
przebudziłyście się +(e)ście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudził się |
przebudziła się |
przebudziło się |
przebudzili się |
przebudziły się |
bezosobnik: przebudzono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przebudźmy się |
|
| 2 os. |
przebudź się |
przebudźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłbym się bym się przebudził |
przebudziłabym się bym się przebudziła |
przebudziłobym się bym się przebudziło |
przebudzilibyśmy się byśmy się przebudzili |
przebudziłybyśmy się byśmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłbyś się byś się przebudził |
przebudziłabyś się byś się przebudziła |
przebudziłobyś się byś się przebudziło |
przebudzilibyście się byście się przebudzili |
przebudziłybyście się byście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudziłby się by się przebudził |
przebudziłaby się by się przebudziła |
przebudziłoby się by się przebudziło |
przebudziliby się by się przebudzili |
przebudziłyby się by się przebudziły |
bezosobnik: przebudzono by się
bezokolicznik: przebudzić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przebudziwszy się
gerundium: przebudzenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| D. | przebudzenia się |
przebudzeń się |
| C. | przebudzeniu się |
przebudzeniom się |
| B. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| N. | przebudzeniem się |
przebudzeniami się |
| Ms. | przebudzeniu się |
przebudzeniach się |
| W. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
odpowiednik aspektowy: przebudzać się
Składnia
| Rz osobowy | + | przebudzić się | + |
z CZEGO
|
3. do życia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | obudzić się, wybudzić się, zbudzić się |
Połączenia
- opinia publiczna przebudziła się; społeczeństwo przebudziło się; niedźwiedzie przebudziły się
- przebudzić się z letargu, z marazmu, z zimowego snu
Cytaty
|
Naród chiński przebudził się i niecierpliwie pragnie, by pozwolono mu żyć po swojemu. Nigdy przedtem [...] nie wydawał się tak skory do sprzeciwiania się władzy i ustanowionemu porządkowi. źródło: NKJP: Liu Binyan: Po śmierci Denga zagrożeniem dla Chin są narastające konflikty lokalne i dysproporcje gospodarcze, Gazeta Wyborcza, 1997-02-22 |
|
|
Istniało ryzyko, że akcje nie znajdą nabywców. Ale pod koniec sprzedaży przebudzili się wielcy inwestorzy zagraniczni. źródło: NKJP: Paweł Wujec: Giełdowy debiut, Gazeta Wyborcza, 1995-10-07 |
|
|
Nowojorska scena przebudziła się z letargu, przynosząc niebawem rockowe arcydzieła w postaci albumów Ramones Ramones, Marquee Moon Television, '77 Talking Heads, Blank Generation grupy Richard HelI & The Voidoids, Suicide Suicide. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2000 |
|
|
Gdy w Polsce nastąpią strajki i rozruchy robotnicze, inteligencja, nie mając żadnej wizji, przyjmie postawę bierną, wyczekującą i przebudzi się z letargu, kiedy na wszystko będzie za późno. źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997 |
|
|
Przy Drodze do Morskiego Oka zima króluje jeszcze od Wodogrzmotów Mickiewicza w górę. Niżej w lesie leżą resztki śniegu. Tylko niedźwiedzie wciąż nie przebudziły się z zimowego snu, ale może to nastąpić już w najbliższych tygodniach. źródło: NKJP: (PP): Halny wywiał turystów, Dziennik Polski, 2002-03-07 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przebudzę się |
przebudzimy się |
|||
| 2 os. |
przebudzisz się |
przebudzicie się |
|||
| 3 os. |
przebudzi się |
przebudzą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłem się +(e)m się przebudził |
przebudziłam się +(e)m się przebudziła |
przebudziłom się +(e)m się przebudziło |
przebudziliśmy się +(e)śmy się przebudzili |
przebudziłyśmy się +(e)śmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłeś się +(e)ś się przebudził |
przebudziłaś się +(e)ś się przebudziła |
przebudziłoś się +(e)ś się przebudziło |
przebudziliście się +(e)ście się przebudzili |
przebudziłyście się +(e)ście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudził się |
przebudziła się |
przebudziło się |
przebudzili się |
przebudziły się |
bezosobnik: przebudzono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przebudźmy się |
|
| 2 os. |
przebudź się |
przebudźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłbym się bym się przebudził |
przebudziłabym się bym się przebudziła |
przebudziłobym się bym się przebudziło |
przebudzilibyśmy się byśmy się przebudzili |
przebudziłybyśmy się byśmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłbyś się byś się przebudził |
przebudziłabyś się byś się przebudziła |
przebudziłobyś się byś się przebudziło |
przebudzilibyście się byście się przebudzili |
przebudziłybyście się byście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudziłby się by się przebudził |
przebudziłaby się by się przebudziła |
przebudziłoby się by się przebudziło |
przebudziliby się by się przebudzili |
przebudziłyby się by się przebudziły |
bezosobnik: przebudzono by się
bezokolicznik: przebudzić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przebudziwszy się
gerundium: przebudzenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| D. | przebudzenia się |
przebudzeń się |
| C. | przebudzeniu się |
przebudzeniom się |
| B. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| N. | przebudzeniem się |
przebudzeniami się |
| Ms. | przebudzeniu się |
przebudzeniach się |
| W. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
odpowiednik aspektowy: przebudzać się
Składnia
| Rz żywotny | + | przebudzić się | + |
(z CZEGO)
|
4. uczucia, postawy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | obudzić się, wzbudzić się, zbudzić się |
Połączenia
- nacjonalizm, patriotyzm przebudził się; przebudziły się ambicje, namiętności, pożądliwości
Cytaty
|
Z chwilą, gdy nowa wiara z uciśnionej, przez prawo ściganej banitki stała się wolną obywatelką, przebudziły się namiętności ludzkie, obezwładnione na czas pewien, przerażone grozą położenia. źródło: NKJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958 |
|
|
Miałem ochotę uklęknąć przed nią, wetknąć twarz w poplamioną, brudną spódnicę. Tak przebudziło się uczucie: strach. Ale tylko na ułamek chwili. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Urlop na Tahiti, 1965 |
|
|
Zastanawia mnie to nagłe przebudzenie się patriotyzmu właśnie od chwili, gdy przeciwnikiem Niemiec stała się Rosja. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957 |
|
|
Źródła łacińskie, greckie, koptyjskie, syryjskie z okresu późnego cesarstwa nie wyrażają sentymentów narodowych i nie pozwalają na wykazanie, że wielkie ruchy religijne: donatyzm, arianizm, monofizytyzm, które osłabiały jedność Cesarstwa Rzymskiego, były związane z przebudzeniem się nacjonalizmu wśród Afrykańczyków, Egipcjan i Syryjczyków. źródło: NKJP: Waldemar Ceran: Historia i bibliografia rozumowana bizantynologii polskiej, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przebudzę się |
przebudzimy się |
|||
| 2 os. |
przebudzisz się |
przebudzicie się |
|||
| 3 os. |
przebudzi się |
przebudzą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłem się +(e)m się przebudził |
przebudziłam się +(e)m się przebudziła |
przebudziłom się +(e)m się przebudziło |
przebudziliśmy się +(e)śmy się przebudzili |
przebudziłyśmy się +(e)śmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłeś się +(e)ś się przebudził |
przebudziłaś się +(e)ś się przebudziła |
przebudziłoś się +(e)ś się przebudziło |
przebudziliście się +(e)ście się przebudzili |
przebudziłyście się +(e)ście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudził się |
przebudziła się |
przebudziło się |
przebudzili się |
przebudziły się |
bezosobnik: przebudzono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przebudźmy się |
|
| 2 os. |
przebudź się |
przebudźcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przebudziłbym się bym się przebudził |
przebudziłabym się bym się przebudziła |
przebudziłobym się bym się przebudziło |
przebudzilibyśmy się byśmy się przebudzili |
przebudziłybyśmy się byśmy się przebudziły |
| 2 os. |
przebudziłbyś się byś się przebudził |
przebudziłabyś się byś się przebudziła |
przebudziłobyś się byś się przebudziło |
przebudzilibyście się byście się przebudzili |
przebudziłybyście się byście się przebudziły |
| 3 os. |
przebudziłby się by się przebudził |
przebudziłaby się by się przebudziła |
przebudziłoby się by się przebudziło |
przebudziliby się by się przebudzili |
przebudziłyby się by się przebudziły |
bezosobnik: przebudzono by się
bezokolicznik: przebudzić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przebudziwszy się
gerundium: przebudzenie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| D. | przebudzenia się |
przebudzeń się |
| C. | przebudzeniu się |
przebudzeniom się |
| B. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
| N. | przebudzeniem się |
przebudzeniami się |
| Ms. | przebudzeniu się |
przebudzeniach się |
| W. | przebudzenie się |
przebudzenia się |
odpowiednik aspektowy: przebudzać się
Składnia
| Rz nieżywotny | + | przebudzić się | + |
|