Chronologizacja
Pochodzenie
1. bajkowa istota
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | karzeł |
Cytaty
|
Ludzie się wynieśli z powodu tego potwora, więc cały mroczny ludek wyroił się niby robale spod kamienia. Nie zdziwię się, jak mnie jutro nawiedzi karzełek w spiczastej czapie albo żabionogi topich. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Róża Selerbergu, 2006 |
|
|
Czym się różni karzełek od krasnoludka? – Karzełki są większe. Poza tym krasnoludki są pełne dobrej woli, a karzełki niekoniecznie. Bywają złośliwe. źródło: NKJP: Katarzyna Janiszewska: Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o..., Gazeta Krakowska, 2006-08-11 |
|
|
Na szarym tle ktoś namalował brodatego karzełka w jaskrawoczerwonej, spiczastej czapeczce. Ogrodowe krasnale na murach? źródło: NKJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000 |
|
|
Dzieci udają duchy i złośliwe karzełki, i wróżki, i rannych, i zmarłych. Ale w ostatnich latach Ameryka wpadła w prawdziwy amok tego makabrycznego święta. źródło: NKJP: Jacek Kalabiński: Dziś w amerykańskich ogródkach wyrosną dynie, Gazeta Wyborcza, 1996-10-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | karzełek |
karzełkowie |
ndepr |
| karzełki |
depr | ||
| D. | karzełka |
karzełków |
|
| C. | karzełkowi |
karzełkom |
|
| B. | karzełka |
karzełków |
|
| N. | karzełkiem |
karzełkami |
|
| Ms. | karzełku |
karzełkach |
|
| W. | karzełku |
karzełkowie |
ndepr |
| karzełki |
depr |
2. niski człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Cytaty
|
Był harmonijnie zbudowany i przystojny, ale malutki, prawie karzełek, co mogło przyczyniać się do jego napoleońskich zapędów i czupurności, utrudniającej mu pracę w jakimkolwiek zespole. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Abecadło Miłosza, 1997 |
|
|
[...] Jest u was taki kierowca, rudawy, karzełek. Strasznie śmieszny. Jak siądzie, to ledwie drogę widzi zza kierownicy. źródło: NKJP: Zygmunt Szych: Gadka w autobusie..., Gazeta Krakowska, 2006-02-03 |
|
|
Dzieci, okrutne jak zwykle, śmieją się z karzełka albo z człowieka niezwykle wysokiego, albo z garbatego. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: O śmiechu, Gazeta Wyborcza, 1999-02-27 |
|
|
[...] Spotykając się z miłym, życzliwym i wesołym karzełkiem, ludzie mają tendencję raczej do uznania takiego przypadku za wyjątek potwierdzający regułę o złośliwości karłów [...]. źródło: NKJP: Andrzej Siemaszko: Granice tolerancji: o teoriach zachowań dewiacyjnych, 1993 |
|
|
Groteska, do której się uciekają (na przykład prześwietna sekwencja uroczystego wręczania paszportu - muzyka ze zdartej płyty, para karzełków w ludowych strojach), w dawnych czasach była oczywiście krytyką. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Złudzenia z Nibylandii, Dziennik Polski, 2005-07-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | karzełek |
karzełkowie |
ndepr |
| karzełki |
depr | ||
| D. | karzełka |
karzełków |
|
| C. | karzełkowi |
karzełkom |
|
| B. | karzełka |
karzełków |
|
| N. | karzełkiem |
karzełkami |
|
| Ms. | karzełku |
karzełkach |
|
| W. | karzełku |
karzełkowie |
ndepr |
| karzełki |
depr |
3. coś małego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,
Cytaty
|
Pierwiosnek gruziński [...], pochodzący z Kaukazu dorasta jedynie do wysokości 5 centymetrów. Obfitość kwitnienia i duża tolerancja co do warunków glebowych [...] sprawia, że ten karzełek chętnie jest sadzony w ogródkach skalnych lub jako roślina obwódkowa. źródło: NKJP: Eugeniusz Radziul: Czytelnicy dzielą się swoją wiedzą, Kwiaty, nr 2, 1988 |
|
|
Budynek naszego Sejmu w porównaniu z Parlamentem Europejskim to karzełek [...]. źródło: NKJP: Małgorzata Nitek: Z Tatr w Himalaje, Gazeta Krakowska, 2004-07-21 |
|
|
[...] Zszedłem na dół i w najbliższym sklepie kupiłem stugramowego karzełka. Miałem zamiar wziąć ćwiartkę, ale zabrakło mi paru groszy, a nie upadłem jeszcze tak nisko, by prosić o kredyt na wódkę. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Góra Trzech Szkieletów, 2003 |
|
|
Jak na krokodyla, który może dorosnąć nawet do pięciu metrów, jest jeszcze karzełkiem - ma około 30 centymetrów. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Gazeta z krokodylem, Gazeta Wyborcza, 1992-09-26 |
|
|
To maleńkie stworzenia, które wśród kur miniaturowych można uznać za karzełki (550 g). źródło: NKJP: Agata Bochenek: Te, co gdaczą i fruwają..., Wieści Podwarszawskie, 2008-03-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | karzełek |
karzełki |
|
| D. | karzełka |
karzełków |
|
| C. | karzełkowi |
karzełkom |
|
| B. | karzełka |
karzełki |
|
| N. | karzełkiem |
karzełkami |
|
| Ms. | karzełku |
karzełkach |
|
| W. | karzełku |
karzełki |
4. ktoś gorszy od innych
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | karzeł |
Cytaty
|
Zwycięzcy przetargów koncesyjnych okazali się finansowymi karzełkami i bezczelnie żądają pieniędzy podatników, wyciągając łapy w kierunku budżetu państwa. źródło: NKJP: (X): Autostrady jak sny..., Dziennik Polski, 1998-07-10 |
|
|
Austriacki karzełek [...] zawsze odczuwał respekt przed rosyjskim olbrzymem i starał się z nim nie zadzierać. źródło: NKJP: Anna Rubinowicz: Zapomniane rezultaty II wojny światowej, Gazeta Wyborcza, 1995-05-23 |
|
|
Głównymi miejscami inwestycji pozostają rynki w Ameryce Łacińskiej i na Dalekim Wschodzie. Polska giełda jest przy nich karzełkiem. źródło: NKJP: Paweł Wujec: Czas na nas, Gazeta Wyborcza, 1995-04-08 |
|
|
500 lat temu Hiszpania i Portugalia to były potęgi, podczas gdy Anglia i Holandia - karzełki. źródło: NKJP: Jacek Mojkowski: Woda w piach, Polityka, nr 39, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | karzełek |
karzełki |
|
| D. | karzełka |
karzełków |
|
| C. | karzełkowi |
karzełkom |
|
| B. | karzełka |
karzełki |
|
| N. | karzełkiem |
karzełkami |
|
| Ms. | karzełku |
karzełkach |
|
| W. | karzełku |
karzełki |
Składnia
|
+ | karzełek | + |
(JAKI)
|