UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uczulić

Chronologizacja

1919, SJPWar

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uczulę
 uczulimy
2 os. uczulisz
 uczulicie
3 os. uczuli
 uczulą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. uczuliłem
+(e)m uczulił
 uczuliłam
+(e)m uczuliła
 uczuliłom
+(e)m uczuliło
 uczuliliśmy
+(e)śmy uczulili
 uczuliłyśmy
+(e)śmy uczuliły
2 os. uczuliłeś
+(e)ś uczulił
 uczuliłaś
+(e)ś uczuliła
 uczuliłoś
+(e)ś uczuliło
 uczuliliście
+(e)ście uczulili
 uczuliłyście
+(e)ście uczuliły
3 os. uczulił
 uczuliła
 uczuliło
 uczulili
 uczuliły

bezosobnik: uczulono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uczulmy
2 os. uczul
 uczulcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. uczuliłbym
bym uczulił
 uczuliłabym
bym uczuliła
 uczuliłobym
bym uczuliło
 uczulilibyśmy
byśmy uczulili
 uczuliłybyśmy
byśmy uczuliły
2 os. uczuliłbyś
byś uczulił
 uczuliłabyś
byś uczuliła
 uczuliłobyś
byś uczuliło
 uczulilibyście
byście uczulili
 uczuliłybyście
byście uczuliły
3 os. uczuliłby
by uczulił
 uczuliłaby
by uczuliła
 uczuliłoby
by uczuliło
 uczuliliby
by uczulili
 uczuliłyby
by uczuliły

bezosobnik: uczulono by

bezokolicznik: uczulić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uczuliwszy

gerundium: uczulenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: uczulony

odpowiednik aspektowy: uczulać

Pochodzenie

Zob.  czuły 

1. o mleku

Definicja

wywołać nieprawidłową reakcję organizmu objawiającą się najczęściej w postaci wysypki na skórze, obrzęku lub kataru

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zalergizować

Połączenia

  • produkt, składnik czegoś uczulił, czekolada; substancja uczuliła, mleko uczuliło, cytrusy, truskawki; trawy uczuliły

Cytaty

Ze statystyk wynika, że każdego dnia kobieta używa średnio siedmiu kosmetyków pielęgnacyjnych i kolorowych. Każdy zawiera od kilku do kilkunastu składników. Nic dziwnego, że wśród nich może znaleźć się substancja, która uczuli lub silnie podrażni skórę.

źródło: NKJP: (mat): Kosmetyki na co dzień, Dziennik Łódzki, 2005-12-31

Często wysypka pojawia się po pierwszym spożyciu świeżych owoców i potem ustępuje, organizm po prostu się przyzwyczaja. Truskawki nie są wyjątkowe, uczulić może każdy owoc, każdy produkt spożywczy.

źródło: NKJP: Ewa Sikora: Truskawki, grzyby i dym, Gazeta Wrocławska, 2002-08-12

Rumieńce na policzkach (z suchą skórką) mogą być objawem alergii na każdy pokarm, nie tylko na mleko. Pomyśl jednak, co dziecko jadło. Mogła je uczulić czekolada, mleko w czekoladzie, owocowe nadzienie w czekoladzie, barwniki w innych słodyczach.

źródło: NKJP: Internet

[...] wydaje mi się, że już wyrósł z tej alergii (w testach wyszło nieznaczne uczulenie na pyłki trzech drzew, a zawsze myśleliśmy, że uczuliły go trawy) [...].

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + uczulić +
(KOGO)

2. na niebezpieczeństwo

Definicja

spowodować, że ktoś zaczyna się czymś bardziej interesować, zwiększając swoją czujność lub wrażliwość na coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uwrażliwić

Połączenia

  • uczulić młodzież, najmłodszych, uczniów; kierowców, klientów, konsumentów, lekarzy, ludzi, mieszkańców, nauczycieli, personel, policjantów, policję, pracowników, rodziców, sąsiadów, społeczeństwo, sprzedawców, straż miejską, turystów; piłkarzy, zawodników
  • uczulić kogoś na niebezpieczeństwo, na zagrożenia; na konieczność czegoś, na kwestię czegoś, na potrzebę czegoś, na problem czegoś, na sprawę kogoś/czegoś; na krzywdę kogoś, na los kogoś/czegoś

Cytaty

Przy okazji spotkania [...] wręczył wszystkim gadżety odblaskowe i uczulił na zachowanie szczególnego bezpieczeństwa.

źródło: NKJP: EK: Rypin: Rypin. Przepisy? Dobrze ja znamy, Gazeta Pomorska, 2009-12-29

Młodzi ludzie muszą wiedzieć, na przykład, że nie wolno im przebywać w budynkach w rozbiórce, placach budowy, przy dzikich zbiornikach wodnych [...]. Należy ich uczulić, by nie rozmawiali z obcymi osobami, w szczególności, by nie dali się namówić na spacer z kimś takim.

źródło: NKJP: Paweł Wodniak: Wakacyjne zagrożenia, Gazeta Krakowska, 2006-07-06

Doktorat poświęcił twórczości Samuela Becketta. – Jego teksty uczuliły mnie na to, że literatura, myślenie i egzystencja są nierozerwalnie splecione.

źródło: NKJP: Ewa Wilk, Joanna Cieśla (oprac.): Obrotny desperado, Polityka, nr 41 (2726), 2009-10-10

I chciałabym tutaj uczulić, aby sądy były przygotowane do tego rodzaju spraw, ponieważ [...] brak terminowości w załatwianiu tych spraw powoduje, niestety, ogromne straty wśród polskich przedsiębiorców.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 28.03.2003

Składnia

bez ograniczeń + uczulić +
(KOGO) + na CO
bez ograniczeń + uczulić +
(KOGO) + że ZDANIE | żeby ZDANIE

3. papier

Definicja

fot. 
pokryć materiały fotograficzne substancjami chemicznymi w celu zwiększenia ich czułości na światło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Połączenia

  • uczulić emulsję (fotograficzną), papier

Cytaty

Uczestnicy warsztatów będą mogli samodzielnie pod okiem prowadzącego uczulić papier, naświetlić jak i wywołać obraz w owej technice.

źródło: Internet: muzeumhistoriikielc.pl/CMS

Brak uczulenia emulsji na niektóre barwy i kolory negatywu wprowadzające filtracje dla papieru MG spowodują nieprzewidywalność rezultatu [...].

źródło: NKJP: Internet

Materiał filmowy [...] posiada strukturę z trzema warstwami emulsji, z których każda jest uczulona na inną barwę światła: czerwoną, zieloną i niebieską.

źródło: NKJP: Internet

Barwoczułość to uczulenie emulsji fotograficznej na światło o różnych barwach.

źródło: Internet: pl.wikipedia.org

Składnia

bez ograniczeń + uczulić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 02.06.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN