Chronologizacja
Pochodzenie
internac.
czes. tyrkys
niem. Türkis
wł. turchese
może z fr. turquoise, od: turc 'turecki'
1. kamień
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kamień |
Połączenia
- błękitny, zzieleniały turkus
- turkusy i perły, turkusy i szmaragdy, turkusy i topazy
- kolor turkusu (turkusa); czar; sznur turkusów
- naszyjnik z turkusów
- broszka, pierścionek z turkusem
- haftowany, ozdobiony, wysadzany turkusami
Cytaty
|
Znak Byka, rządzony przez Wenus, miał przyporządkowany kolor niebieski, ale także barwę miedzianą. A szczęśliwe dla niego kamienie ozdobne to błękitne turkusy i szafiry. źródło: NKJP: Barwy, Dziennik Polski, 2002-11-16 |
|
|
Element to tylko symbol, pod który Chińczycy podstawiają równoważniki znajdujące się we wszechświecie. [...] I tak: Drzewo – odpowiada wschodowi, wiośnie, smakowi kwaśnemu, kolorowi zielonemu, kamieniowi turkusowi. źródło: NKJP: Tadeusz Kasperczyk, Jan Fenczyn, (red.): Podręcznik odnowy psychosomatycznej, 1996 |
|
|
Rękojeści kameryzowano koralami, perłami, turkusami, imitacją drogich kamieni. źródło: NKJP: Włodzimierz Kwaśniewicz: Dzieje szabli w Polsce, 1993 |
|
|
[...] w fioletowej długiej sukni i w żółtym turbanie, spiętym szpilą z turkusem, gotowała dla całej rodziny. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | turkus |
turkusy |
|
| D. | turkusa turkusu |
turkusów |
|
| C. | turkusowi |
turkusom |
|
| B. | turkus |
turkusy |
|
| N. | turkusem |
turkusami |
|
| Ms. | turkusie |
turkusach |
|
| W. | turkusie |
turkusy |
2. kolor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kolor |
Połączenia
- jasny turkus
- turkus morza, Pacyfiku, trawy
- wpadać w turkus
Cytaty
|
Odcienie zieleni od khaki poprzez jasny turkus, aż po szarości i beże podkreślą naturalny kolor oczu. źródło: NKJP: Marta Rudowicz: Dzikość barw, Cosmopolitan, nr 5, 2000 |
|
|
Dominować będą także jasne odcienie khaki, naturalnych brązów i jasne odcienie niebieskiego. Wciąż na topie jest turkus – oczywiście najlepiej połączony z brązem. źródło: NKJP: KS: Słodko-gorzki typ, Gazeta Poznańska, 2005-09-10 |
|
|
Kolor jeziora zależy od ilości glinki lodowcowej, która spływa do akwenu. Dlatego wody przybierają kolory błękitu, zieleni czy różnych odcieni turkusu. źródło: NKJP: (chan): Biwak na lodowcu, Dziennik Bałtycki, 1999-09-22 |
|
|
Kolejna apaszka mieni się turkusem morza [...]. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | turkus |
turkusy |
|
| D. | turkusu |
turkusów |
|
| C. | turkusowi |
turkusom |
|
| B. | turkus |
turkusy |
|
| N. | turkusem |
turkusami |
|
| Ms. | turkusie |
turkusach |
|
| W. | turkusie |
turkusy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | turkus | + |
(CZEGO)
|