UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spód

Chronologizacja

SStp, SKN: spod, SJPXVII, STR: spod, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *jьzpodъ

Urzeczownikowiony złożony przyimek *jьz podъ.
Zob. spod

1. dłoni

Definicja

ta strona, powierzchnia lub część czegoś, która jest dolna lub wewnętrzna, zazwyczaj niewidoczna i przylega do podpierającej powierzchni lub jest stroną bliższą w stosunku do tej powierzchni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

	antonimy:	wierzch
	hiperonimy:	powierzchnia

Połączenia

spód dłoni, stopy; ciała, skrzydeł, tułowia (zwierzęcia); liścia; bluzy, kamizelki, kurtki, płaszcza, spodni, spódnicy; garnka, filiżanki, foremki, półmiska, rondla; opakowania, pojemnika; narty; auta, samochodu; belki, blatu; kadłuba; mostu, wiaduktu
spód i boki, spód i góra, spód i wierzch
coś ciemne, jaśniejsze, niebieskawe, różowe, srebrzyste, stalowe, zielone...; mokre, suche, wilgotne od spodu
kłaść/położyć coś spodem do góry
oglądać coś od spodu, patrzeć na coś od spodu; podtrzymać; przybić coś od spodu; ogrzewany, podgrzewany; podklejony; zabezpieczony; spalony, zrumieniony, zwęglony od spodu
zajrzeć pod spód czegoś

Cytaty

	Od dna rzeki odrywają się bezkształtne, gąbczaste, brudne kawały lodu i wypływają na powierzchnię, szybko przywierając do spodu i burt łodzi. źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988
	Na spodzie figurki znajdowały się jakieś znaki, świadczące o tym, że służyła niegdyś jako pieczątka [...]. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Mixy tłuszczowe, czyli mieszanki masła z margaryną, są sprzedawane w opakowaniach, których szata graficzna łudząco przypomina szatę masła. Tylko na spodzie opakowania, małymi literkami informuje się, że produkt to mix. źródło: NKJP: Grażyna Szulak: Tłusty mix udaje masło, Polska Głos Wielkopolski, 2005-03-31
	Kołnierz podszyty polarem, ze ściągaczem. Spód kurtki podszyty siateczką. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spód	spody
D.	spodu	spodów
C.	spodowi	spodom
B.	spód	spody
N.	spodem	spodami
Ms.	spodzie	spodach
W.	spodzie	spody

Składnia

spód

CZEGO

2. szafy

Definicja

położona najniżej lub najgłębiej część lub powierzchnia czegoś, co ma wysokość, głębokość albo składa się z wielu warstw

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dno
	hiperonimy:	powierzchnia

Połączenia

spód foremki, garnka; kosza, koszyka; komody, skrzyni, skrzynki, szafki; okrętu
posmarować spód czegoś
wyciągnąć coś ze spodu czegoś
kłaść/położyć coś na (sam) spód czegoś
umieszczony na (samym) spodzie czegoś

Cytaty

	Kładę walizkę na stole i zaczynam się pakować. Papiery i książki na spód, prócz albumu od Campillego, który dam na wierzch, żeby go sobie w drodze obejrzeć. źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1960
	[...] jak coś przestaje być modne, to odkładamy to na spód szafy. A więc zastanówmy się, czy lepiej mieć własny styl, czy podążać za trendami. źródło: Internet
	Na spód garnka ułożyć odłożone wcześniej liście, gołąbki układać warstwami. źródło: NKJP: Tradycyjne gołąbki z włoskiej kapusty, Dziennik Polski, 2006-09-07
	Wtem uspokoił się i z samego spodu walizy wyciągnął poszukiwaną chustkę. - Jest! źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Popiół i diament, 1948
	Płytami kamiennymi wyłożono spód i boki grobu. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spód	spody
D.	spodu	spodów
C.	spodowi	spodom
B.	spód	spody
N.	spodem	spodami
Ms.	spodzie	spodach
W.	spodzie	spody

Składnia

spód

CZEGO

3. pizzy

Definicja

dolna oddzielna część jakiejś rzeczy, przylegająca jako jej podstawa do powierzchni czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

część

Połączenia

biszkoptowy, drożdżowy, kruchy, piernikowy; czekoladowy, migdałowy; cienki, cieniutki, podwójny; upieczony spód; spód tortowy; obuwniczy; spody gumowe, kauczukowe; przeźroczyste
spód butów, obuwia; ciasta
spody do ciast, do pizzy, do tarty, do tortów; do sandałów
sernik bez spodu

Cytaty

I kiedyś, podczas prowadzenia zupełnie innej sprawy, uwagę któregoś z funkcjonariuszy przykuły spody butów jednego z uczestników czynności procesowej.

źródło: NKJP: Iga Michalec: Tajemnice sądeckiego archiwum, Dziennik Polski, 2008-02-02

Ciasto wstawić na kilka godzin do lodówki, rozwałkować, wyłożyć nim posmarowaną masłem blachę, upiec na złoty kolor. Upieczony spód posmarować grubo konfiturą z róży.

źródło: NKJP: (aw): Stół jak u naszesj prababci, Dziennik Bałtycki, 2002-03-29

Dolna deska starej modrzewiowej trumny posłużyła za mary. Dźwignięto ją i wraz z całym brzemieniem włożono do nowej skrzyni, sosnowej. Oba spody spróchniały, potworzyły się w nich otwory i właśnie dlatego gruz, zalegający samo dno jamy grobowej, musiał być szczegółowo zbadany.

źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spód	spody
D.	spodu	spodów
C.	spodowi	spodom
B.	spód	spody
N.	spodem	spodami
Ms.	spodzie	spodach
W.	spodzie	spody

Składnia

	+	spód	+	CZEGO
	+	spód	+	do CZEGO

Frazeologizmy

ktoś wącha kwiatki od spodu
pod spodem
pod spód

Data ostatniej modyfikacji: 27.04.2014