Chronologizacja
Pochodzenie
Połączenie niech i partykuły -że ; zob. niech
1. Niechże pan usiądzie
Definicja
Noty o użyciu
komentarz przyzdaniowy
Warianty
- częściej niech
Kategoria znaczeniowa
wykładnik rozkazu
Pragmatyka
służy do tworzenia rozkazów, próśb; w wypadku podmiotu w pierwszej osobie liczby pojedynczej służy do wyrażenia woli nadawcy, aby coś zrobić
Cytaty
Czy pan tego nie widzi, do diabła, o tu, niechże pan popatrzy, ślepy jest pan, czy co? źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1996 |
|
- Niechże mi pan poda rękę! - zawołał błagalnie z głębi dołu. - Nie mogę stąd wyleźć. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1987 |
|
Rodaku kochany, niechże cię uściskam! źródło: NKJP: Marian Pankowski: Teatrowanie nad świętym barszczem, 1995 |
|
A niechże sobie pani pali, gdzie chce: pod wodą, w zbiorniku z benzyną, na beczce prochu. źródło: NKJP: Listy od czytelników, Gazeta Wyborcza, 1993-11-12 |
Odmiana
część mowy: modyfikator deklaratywności
podklasa: operator zdaniowy
Składnia
niechże _ | |||
ograniczenia zakresu użycia:
nie: z Cz. cz. przysz., t. przyp.
|
|||
szyk: stały: antepozycja |
2. Niechże los będzie dla ciebie łaskawy
Definicja
Noty o użyciu
komentarz przyzdaniowy
Warianty
- częściej niech
Kategoria znaczeniowa
wykładnik życzenia
Pragmatyka
służy do wyrażania życzenia, a także ostrzeżenia i groźby
Cytaty
Niechże ta Europa zobaczy, że my nie w skórach chodzimy, ale naprawdę jesteśmy w jej centrum, mamy swoje zabytki i dbamy o nie - mówi ks. infułat Bronisław Fidelus, archiprezbiter kościoła Mariackiego. źródło: NKJP: Kościół Mariacki 2000, Dziennik Polski, 1999-11-19 |
|
Niechże ten ciężki transportowy sprzęt nie rozjeżdża kiepskich naszych dróg i nie zatruwa środowiska naturalnego. źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.12.2003 |
|
A niechże cię wszyscy diabli! źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996 |
|
Niechże tylko Kolumb nie wyciąga swej broni - zdążył pomyśleć - bo ten zacznie uciekać albo narobi krzyku... źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1977 |
Odmiana
część mowy: modyfikator deklaratywności
podklasa: operator zdaniowy
Składnia
Niechże _ Zd. z Cz. cz. przysz., bezosob. |
|||
ograniczenia zakresu użycia:
nie: z Cz. t. przyp.
|
|||
szyk: stały: antepozycja |
3. Niechże Q będzie naszą zmienną
Definicja
Warianty
- częściej niech
Kategoria znaczeniowa
wykładnik wnioskowania
Cytaty
Do życia potrzeba mi wiatru. Niechże tym wiatrem będzie jakaś wielka idea, jakieś ukochanie, wariactwo wreszcie - byle nie ten spokój i pustka. źródło: NKJP: Maria Janion: W starych szmatach żołnierskich, Gazeta Wyborcza, 1997-12-17 |
|
Niechże przykładem tego będzie powołanie córki marszałek Senatu do Rady Nadzorczej Petrochemii Płock SA. Niechże przykładem będzie też swego rodzaju rekord świata w odwołaniu władz Telekomunikacji Polskiej SA. Niechże przykładem będzie również swego rodzaju nowa jakość w odwoływaniu władz spółek z udziałem skarbu państwa, w stylu odwołania prezesa Banku Gospodarki Żywnościowej. źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.12.1998 |
Odmiana
część mowy: modyfikator deklaratywności
podklasa: zdaniowy
Składnia
niechże _ Cz. cz. przysz. |
||
szyk: stały: antepozycja |
4. Niechże zachorują, a wszyscy zaczną panikować
Definicja
Noty o użyciu
komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych
Warianty
- częściej niech
Kategoria znaczeniowa
wykładnik warunku
Cytaty
„Jest królem Izraela: niechże teraz zejdzie z krzyża, a uwierzymy w Niego” - tak wołali ci, którzy byli świadkami tego wydarzenia. źródło: NKJP: Błogosławieni, którzy cierpią, Dziennik Polski, 1999-06-08 |
|
Niechże on przyjdzie do mnie, a dowie się, że jest prorok w Izraelu. źródło: NKJP: Biblia Tysiąclecia, 2003 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: niewłaściwy
Składnia
niechże _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. Zd.Nadrz.: Cz. cz. przysz. Zd.Podrz.: Cz. cz. przysz., cz. teraźn. |
||
korelat: fakultatywny: to | ||
szyk: stały: antepozycja względem Zd.Podrz. wraz ze Zd.Podrz. zajmuje stałą antepozycję względem Zd.Nadrz. |