UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

użalić się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	użalę się	użalimy się
2 os.	użalisz się	użalicie się
3 os.	użali się	użalą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	użaliłem się +(e)m się użalił	użaliłam się +(e)m się użaliła	użaliłom się +(e)m się użaliło	użaliliśmy się +(e)śmy się użalili	użaliłyśmy się +(e)śmy się użaliły
2 os.	użaliłeś się +(e)ś się użalił	użaliłaś się +(e)ś się użaliła	użaliłoś się +(e)ś się użaliło	użaliliście się +(e)ście się użalili	użaliłyście się +(e)ście się użaliły
3 os.	użalił się	użaliła się	użaliło się	użalili się	użaliły się

bezosobnik: użalono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		użalmy się
2 os.	użal się	użalcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	użaliłbym się bym się użalił	użaliłabym się bym się użaliła	użaliłobym się bym się użaliło	użalilibyśmy się byśmy się użalili	użaliłybyśmy się byśmy się użaliły
2 os.	użaliłbyś się byś się użalił	użaliłabyś się byś się użaliła	użaliłobyś się byś się użaliło	użalilibyście się byście się użalili	użaliłybyście się byście się użaliły
3 os.	użaliłby się by się użalił	użaliłaby się by się użaliła	użaliłoby się by się użaliło	użaliliby się by się użalili	użaliłyby się by się użaliły

bezosobnik: użalono by się

bezokolicznik: użalić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: użaliwszy się

gerundium: użalenie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	użalenie się	użalenia się
D.	użalenia się	użaleń się
C.	użaleniu się	użaleniom się
B.	użalenie się	użalenia się
N.	użaleniem się	użaleniami się
Ms.	użaleniu się	użaleniach się
W.	użalenie się	użalenia się

odpowiednik aspektowy: użalać się

Pochodzenie

Zob. żalić się , por. żal

1. na swój los

Definicja

powiedzieć wystarczająco dużo o swoich kłopotach lub doznanych przykrościach, licząc na współczucie lub pomoc

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

	- Według ojca ciągle jestem małym dzieckiem - użalił się niespodziewanie chłopak. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy pakt, 2003
	Gadatliwa dozorczyni wskazała, które auta w okolicy obrobiono przed moim, użaliła się na watahy małolatów bijących i rabujących [...]. źródło: NKJP: Andrzej Górny: Światy równoległe, Gazeta Wrocławska, 2001-06-29
	Ból i gniew Sarai były tym dotkliwsze, że nie miała przed kim się użalić. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Już zamierzałam użalić się na pogodę tudzież wyrazić nadzieję, że spadnie śnieg, ale młodzieniec wyprzedził moje standardowe uwagi w kwestii warunków atmosferycznych. źródło: NKJP: Mirosława Sędzikowska: Eus, deus, kosmateus, 2008
	Ale któż wtedy mógł przypuszczać, że ta niepozorna ośmiolatka stanie się za kilka lat panią Orzeszkową (pani Eliza odejmie sobie w przyszłości jeden rok i użali się, że weszła do małżeńskiego łoża, mając lat piętnaście i kilka miesięcy). źródło: NKJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996

Składnia

+	użalić się	+	(na KOGO/CO) + (przed KIM)
+	użalić się	+	że ZDANIE
+	użalić się	+	MOWA WPROST

2. nad biedakiem

Definicja

wyrazić wielkie współczucie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

Życie stało się bezlitosne i nikt już - jak za czasów Dostojewskiego nie użali się nad więźniem, nie powie mu - „biedaczyno”, najczęściej mówi się „ty ścierwo!”.

źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: archipelag GUŁag, 1977

Takiemu choremu każdy ma ochotę i usłużyć, i użalić się nad nim trochę, i dać mu to wszystko, co choremu naprawdę potrzeba, a o co często tak nieumiejętnie zabiega.

źródło: NKJP:Krzysztof Teodor Toeplitz: Mój wybór. Rzeczy mniejsze, 1998

I użaliła się nad dziewczynką: „Jak ty będziesz żyć - taka inna, taka samotna. A gdzie twoi bracia i siostry?”

źródło: NKJP: Internet

Składnia

	+	użalić się	+	nad KIM/CZYM
	+	użalić się	+	nad KIM/CZYM + MOWA WPROST

Data ostatniej modyfikacji: 10.11.2017