UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zastygły

Chronologizacja

1835, F. Wrotnowski: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831, books.google.pl

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zastygły	zastygły	zastygły	zastygłe	zastygła
D.	zastygłego	zastygłego	zastygłego	zastygłego	zastygłej
C.	zastygłemu	zastygłemu	zastygłemu	zastygłemu	zastygłej
B.	zastygłego	zastygłego	zastygły	zastygłe	zastygłą
N.	zastygłym	zastygłym	zastygłym	zastygłym	zastygłą
Ms.	zastygłym	zastygłym	zastygłym	zastygłym	zastygłej
W.	zastygły	zastygły	zastygły	zastygłe	zastygła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zastygli	zastygli	zastygłe	zastygłe
D.	zastygłych	zastygłych	zastygłych	zastygłych
C.	zastygłym	zastygłym	zastygłym	zastygłym
B.	zastygłych	zastygłych	zastygłych	zastygłe
N.	zastygłymi	zastygłymi	zastygłymi	zastygłymi
Ms.	zastygłych	zastygłych	zastygłych	zastygłych
W.	zastygli	zastygli	zastygłe	zastygłe

Pochodzenie

Zob. stygnąć

1. wosk

Definicja

taki, który przeszedł ze stanu płynnego w stan stały

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	skrzepły, stężały, zakrzepły, zestygły
	hiperonimy:	zgęstniały

Połączenia

zastygły wosk; zastygła krew, lawa, żywica

Cytaty

Z kształtu zastygłego wosku starano się odczytać wygląd przyszłej żony lub męża.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004

Powierzchnia wody, ponieważ ustaje wiatr, zaczyna nieruchomieć, tężeje, robi się ciemna, przypomina zastygłą lawę.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008

To „błoto” jest interesujące. To raczej nie jest zastygła magma, bo ta byłaby w miarę płaska i upadek sondy nie naruszyłby jej powierzchni.

źródło: NKJP: Internet

2. w bursztynie

Definicja

taki, który został oblany przez gęstą, szybko zastygającą substancję i nie mogąc się ruszyć, pozostał w niej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

zastygły w bursztynie, w żywicy

Cytaty

Oprócz preparowanych owadów zobaczymy zastygłe w bursztynie mrówki, pająki oraz skamieniałości sięgające czasów, których nie pamiętają nawet najstarsi nasi przodkowie.

źródło: NKJP: (AMusz): Skarby ziemi, Gazeta Krakowska, 2002-06-08

[...] inkluzje to nie tylko jętki czy kiełże, lecz także zwykłe muchy lub fragmenty roślin czy pęcherzyki powietrza. Zastygłe w żywicy kilkadziesiąt milionów lat temu, są dzisiaj warte od kilkuset do kilku tysięcy złotych.

źródło: NKJP: Tomasz P. Terlikowski: Pięć brzydkich słów, Ozon, 2005

Osady i miasta zostały spopielone, a na zawsze zastygłe w lawie ludzkie postaci oglądamy dziś w muzeach wraz z tubylcami [...].

źródło: NKJP: Antoni J. Dziatkowiak: Sygnały wczesnego ostrzegania, Gazeta Krakowska, 2005-02-05

Składnia

	+	zastygły	+	w CZYM
szyk: neutralny

3. w bezruchu

Definicja

taki, który pozostał w jakiejś pozycji ciała przez pewien czas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

zastygła kobieta; sylwetka; zastygli ludzie
zastygły na chwilę
zastygły w bezruchu, w jakiejś pozie, w przerażeniu
zastygły nieruchomo

Cytaty

Wszyscy obecni zastygli w bezruchu, czując, że nadeszła historyczna chwila.

źródło: NKJP: Andrzej Mularczyk: Sami swoi, 1967

Staliśmy na baczność, nieruchomo, zastygli w przerażeniu.

źródło: NKJP: Elwira Kucharska: Siła przyciągania, czyli polskie losy, 2008

Zastygłe nieruchomo ciało prezentuje pozę pełną pokory i powagi.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

	+	zastygły	+	(w CZYM)
szyk: neutralny

4. twarz

Definicja

taki, który przybrał na pewien czas określony wygląd, który coś wyraża

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

zastygły grymas, uśmiech, wyraz twarzy; zastygła maska, twarz; zastygłe rysy
zastygły na twarzy
zastygły w jakimś grymasie, w uśmiechu, w jakimś wyrazie twarzy

Cytaty

	Mignęła mi blada, zastygła w grymasie niedowierzania twarz Kaśki. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005
	Tellico z nieopisanie głupim grymasem, zastygłym na twarzy, zachwiał się i padł, rozkrzyżowawszy ręce, a jego fizjonomia zaczęła się nagle zmieniać, rozpływać i tracić podobieństwo do czegokolwiek. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	Zostawiłem go klęczącego na chodniku z podniesionymi ramionami i zastygłym uśmiechem. źródło: NKJP: Ireneusz Iredyński: Dzień oszusta. Człowiek epoki, 1962
	Chorzy [...] są smutni, zwykle zahamowani, mało mówią lub milczą, twarz ich jest zastygła w wyrazie rozpaczy lub apatii. źródło: NKJP: Antoni Kępiński: Melancholia, 1974

Składnia

	+	zastygły	+	(na CZYM \| w CZYM)
szyk: neutralny

5. w samozadowoleniu

Definicja

książk.

taki, który na trwałe pozostał w określonym stanie i przestał się zmieniać

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

skostniały

Połączenia

zastygły pogląd, spokój; zastygłe miasto
zastygły w bólu; w jakiejś formie

Cytaty

Utrwaliły się pewne wzory - albo pozorna sielskość kryje jedynie dramaty i niszczące namiętności, albo też miasteczko jest miejscem zastygłym w jakiejś przeszłej formie i tłem dla dwóch typów bohaterów: dla Obcego i dla Buntownika.

źródło: NKJP: Teresa Bogucka: Światło z Północy, Gazeta Wyborcza, 1995-04-15

Ulice się spiętrzyły, place skurczyły. Coś się stało, a jednak gdy patrzymy na spokój zastygłej przez dziesiątki lat architektury, to nic się nie stało.

źródło: NKJP: Stefan Pastuszewski: Podróż w przestrzeni i czasie, Akant, 2009-11

Jesteście zastygłym w konwencji społeczeństwem.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

	+	zastygły	+	(w CZYM)
szyk: neutralny

Data ostatniej modyfikacji: 02.10.2018