UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jarzmo

Chronologizacja

1250, Leszek Bednarczuk, Początki i pogranicza polszczyzny, 2018
W postaci jerzmo

Pochodzenie

psł. *arьmo 'drewniana uprząż na woły'

1. wołu

Definicja

drewniana rama zakładana na kark lub czoło zwierzęcia zaprzężonego do pracy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Połączenia

  • drewniane jarzma
  • jarzmo wołu
  • wół w jarzmie

Cytaty

Podobnie jak za bluźnierstwo uchodziło ofiarowanie bogom bydlęcia, co by chodziło w jarzmie bodaj jeden dzień - tak w naradach ludzi wolnych nie mógł zabierać głosu ten, co nigdy sam o sobie nie stanowił.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Zaraz mi tu przysłać ludzi z drągami, sznurami i cztery pary wołów w jarzmach.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1995

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jarzmo
 jarzma
D. jarzma
 jarzem
jarzm
C. jarzmu
 jarzmom
B. jarzmo
 jarzma
N. jarzmem
 jarzmami
Ms. jarzmie
 jarzmach
W. jarzmo
 jarzma

2. niewoli

Definicja

książk. 
coś, co dotkliwie ogranicza swobodę czyichś działań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • komunistyczne, moskiewskie, niemieckie, rosyjskie, tatarskie, żydowskie; niewolnicze; ciężkie jarzmo
  • jarzmo niewoli
  • znosić; zrzucić jarzmo
  • wyzwolić się spod/z czyjegoś jarzma
  • jęczeć w jarzmie

Cytaty

Wojna była dla kaukaskich górali okazją do zrzucenia niewolniczego jarzma. To nie była ich wojna. Dlaczego mieli się bić za Rosję?

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

Opowiadanie traktuje o roku 1831 i Powstaniu Listopadowym, kiedy to Polacy postanowili zrzucić rosyjskie jarzmo i odzyskać utraconą wolność.

źródło: NKJP: [...] w 50. rocznicę Powstania Warszawskiego, Gazeta Wyborcza, 1994-07-30

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jarzmo
 jarzma
D. jarzma
 jarzem
jarzm
C. jarzmu
 jarzmom
B. jarzmo
 jarzma
N. jarzmem
 jarzmami
Ms. jarzmie
 jarzmach
W. jarzmo
 jarzma

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + jarzmo +
JAKIE
bez ograniczeń + jarzmo +
CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN