UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nuta

Chronologizacja

2 połowa XVIII w., Bańk
Od XVI w. nóta.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. nuta
nuty
D. nuty
nut
C. nucie
nutom
B. nutę
nuty
N. nutą
nutami
Ms. nucie
nutach
W. nuto
nuty

Pochodzenie

z łac. nota 'znak'

1.a znak

Definicja

znak graficzny określający wysokość, czas brzmienia i wartość rytmiczną dźwięku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  nutka
hiperonimy:  znak

Połączenia

  • chwyty i nuty, tabulatury i nuty
  • nuty na partyturze, na pięciolinii
  • pisać, stawiać nuty

Cytaty

W pamięci mamy jego obraz, jak słabnącą ręką stawia ostatnie nuty w nieukończonej partyturze.

źródło: NKJP: Jarosław Zalesiński: Ten kpiarz Mozart, Dziennik Bałtycki, 2006-08-30

[...] szeptał mu do ucha, a Mateusz ze strachu i miłości pisał nuta za nutą, w równych szeregach.

źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010

W XVI wieku pojawiły się pierwsze partytury, a dwa wieki później - nuty na pięciolinii, czyli zapis dźwięku, jaki znamy dzisiaj.

źródło: NKJP: (JOL): Barwy dźwięku, Dziennik Polski, 2005-04-18

1.b dźwięk

Definicja

pojedynczy dźwięk w utworze muzycznym, zapisywany za pomocą nuty - znaku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dźwięk

Połączenia

  • niska, wysoka nuta
  • akordy i nuty
  • brzmienie nuty
  • nuta brzmi, rozbrzmiewa jakoś
  • grać, zagrać, zaśpiewać nutę

Cytaty

Grający niemal pojedyncze nuty Schwimmer i niemal nieobecny David Fiuczyński stworzyli rodzaj tła dla muzycznych, natchnionych medytacji.

źródło: NKJP: (MSZ): Medytacje Franka Londona, Gazeta Krakowska, 2001-07-06

Słyszał każdą fałszywą nutę, dlatego też odbierał koncert z dużo mniejszą przyjemnością niż ja.

źródło: NKJP: Wolność i natchnienie, Dziennik Polski, 2002-03-08

I nagle „gdzieś tam” pojawiły się pierwsze nuty tematu Kyrie, który tak ostinatowo przewija się przez całą tę część.

źródło: NKJP: Wojciech Kilar: Na Jasnej Górze odnalazłem wolną Polskę... i siebie, 2003

2. smutku

Definicja

charakterystyczny element, który da się rozpoznać jako składnik pewnej całości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  nutka, odcień

Połączenia

  • nieszczera; owocowa, świeża nuta
  • nuta fałszu, goryczy, ironii, kpiny, melancholii, nadziei, niechęci, nienawiści, niepokoju, podziwu, pretensji, rozbawienia, satysfakcji, sympatii, tęsknoty, zazdrości, zniecierpliwienia, żalu; cynamonu, imbiru; błękitu, czerwieni

Cytaty

W głosie kapitana Klara wyczuła nutę zniecierpliwienia.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Należy użyć jednej płaskiej łyżeczki na filiżankę. Woda nie powinna mieć więcej niż 60°C. Parzenie trwa od 2 do 3 minut. Daje zielony napar, wytrawny, a zarazem gładki w smaku, z owocową nutą .

źródło: NKJP: Anna Ładniak, Herbata - przewodnik, 2007

- Czy to coś poważnego? - spytała nauczycielka, zmieniając ton; zadźwięczały w nim nuty współczucia.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Decydując się na miętową zieleń z wyczuwalną nutą błękitu, osiągniemy w pokoju efekt świeżości.

źródło: Internet: budnet.pl

Musiała jakaś nieszczera nuta zadźwięczeć w jego głosie, bo nagle spojrzała mu prosto w oczy i zerwała się gwałtownie ze swego miejsca.

źródło: NKJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958

Składnia

bez ograniczeń + nuta +
CZEGO

3. o piosence

Definicja

pot. 
utwór muzyczny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Połączenia

  • dobra, ciekawa, niezła; góralska, ludowa; swojska nuta
  • (śpiew) na nutę (kolędy, mazura...)

Cytaty

Niezła nuta, też wpadła mi w ucho.

źródło: Internet: www.filmweb.pl

Całkiem dobra nuta, choć nie moje klimaty, ale ten kawałek akurat bardzo mi odpowiada.

źródło: Internet: www.wrzuta.pl

Już w r. 1834 Samuel Tomašik, poeta i działacz słowacki, napisał pod jej wpływem utwór: Hej Slovane powszechnie znany i do dziś śpiewany na polską melodię w Czechosłowacji. Istnieją też utwory chorwackie i łużyckie na nutę Mazurka Dąbrowskiego napisane.

źródło: NKJP: Stanisław Wasylewski: Życie polskie w XIX wieku, 2008

Wśród sztucznych ruin grecka kapela rżnęła od ucha jakąś skoczną ludową nutę.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001

Frazeologizmy

cała nuta
ktoś gra jak z nut
ktoś kłamie jak z nut
ktoś łże jak z nut
ktoś uderza w jakiś ton
ktoś uderza w jakąś nutę
ktoś uderza w jakieś nuty
ktoś uderzył w jakiś ton
ktoś uderzył w jakąś nutę
ktoś zagrał jak z nut
Data ostatniej modyfikacji: 13.02.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj