Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
lżę |
lżymy |
|||
| 2 os. |
lżysz |
lżycie |
|||
| 3 os. |
lży |
lżą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
lżyłem +(e)m lżył |
lżyłam +(e)m lżyła |
lżyłom +(e)m lżyło |
lżyliśmy +(e)śmy lżyli |
lżyłyśmy +(e)śmy lżyły |
| 2 os. |
lżyłeś +(e)ś lżył |
lżyłaś +(e)ś lżyła |
lżyłoś +(e)ś lżyło |
lżyliście +(e)ście lżyli |
lżyłyście +(e)ście lżyły |
| 3 os. |
lżył |
lżyła |
lżyło |
lżyli |
lżyły |
bezosobnik: lżono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę lżył będę lżyć |
będę lżyła będę lżyć |
będę lżyło będę lżyć |
będziemy lżyli będziemy lżyć |
będziemy lżyły będziemy lżyć |
| 2 os. |
będziesz lżył będziesz lżyć |
będziesz lżyła będziesz lżyć |
będziesz lżyło będziesz lżyć |
będziecie lżyli będziecie lżyć |
będziecie lżyły będziecie lżyć |
| 3 os. |
będzie lżył będzie lżyć |
będzie lżyła będzie lżyć |
będzie lżyło będzie lżyć |
będą lżyli będą lżyć |
będą lżyły będą lżyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
lżyjmy |
|
| 2 os. |
lżyj |
lżyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
lżyłbym bym lżył |
lżyłabym bym lżyła |
lżyłobym bym lżyło |
lżylibyśmy byśmy lżyli |
lżyłybyśmy byśmy lżyły |
| 2 os. |
lżyłbyś byś lżył |
lżyłabyś byś lżyła |
lżyłobyś byś lżyło |
lżylibyście byście lżyli |
lżyłybyście byście lżyły |
| 3 os. |
lżyłby by lżył |
lżyłaby by lżyła |
lżyłoby by lżyło |
lżyliby by lżyli |
lżyłyby by lżyły |
bezosobnik: lżono by
bezokolicznik: lżyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
lżąc
gerundium: lżenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | lżenie |
lżenia |
| D. | lżenia |
lżeń |
| C. | lżeniu |
lżeniom |
| B. | lżenie |
lżenia |
| N. | lżeniem |
lżeniami |
| Ms. | lżeniu |
lżeniach |
| W. | lżenie |
lżenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: lżący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | lżący |
lżący |
lżący |
lżące |
lżąca |
| D. | lżącego |
lżącego |
lżącego |
lżącego |
lżącej |
| C. | lżącemu |
lżącemu |
lżącemu |
lżącemu |
lżącej |
| B. | lżącego |
lżącego |
lżący |
lżące |
lżącą |
| N. | lżącym |
lżącym |
lżącym |
lżącym |
lżącą |
| Ms. | lżącym |
lżącym |
lżącym |
lżącym |
lżącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | lżący |
lżący |
lżące |
lżące |
| D. | lżących |
lżących |
lżących |
lżących |
| C. | lżącym |
lżącym |
lżącym |
lżącym |
| B. | lżących |
lżących |
lżących |
lżące |
| N. | lżącymi |
lżącymi |
lżącymi |
lżącymi |
| Ms. | lżących |
lżących |
lżących |
lżących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: lżony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | lżony |
lżony |
lżony |
lżone |
lżona |
| D. | lżonego |
lżonego |
lżonego |
lżonego |
lżonej |
| C. | lżonemu |
lżonemu |
lżonemu |
lżonemu |
lżonej |
| B. | lżonego |
lżonego |
lżony |
lżone |
lżoną |
| N. | lżonym |
lżonym |
lżonym |
lżonym |
lżoną |
| Ms. | lżonym |
lżonym |
lżonym |
lżonym |
lżonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | lżeni |
lżeni |
lżone |
lżone |
| D. | lżonych |
lżonych |
lżonych |
lżonych |
| C. | lżonym |
lżonym |
lżonym |
lżonym |
| B. | lżonych |
lżonych |
lżonych |
lżone |
| N. | lżonymi |
lżonymi |
lżonymi |
lżonymi |
| Ms. | lżonych |
lżonych |
lżonych |
lżonych |
Pochodzenie
psł. *lьgъ 'lekki'
Pierwotne znaczenie 'czynić lekkim, lżejszym', notowane w st.pol.. Znaczenie 'znieważać' rozwinęło się z niego jako początkowo kontekstowe we frazach typu 'poważność lżyć' > 'powagę znieważać' (Bor.).
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz używany także w przepisach polskiego prawa karnego obowiązujących od l. 30 XX wieku do r. 1997.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | obrażać |
Połączenia
- lżyć ustrój, państwo, władze; prezydenta
- bezkarnie; publicznie lżyć; lżyć wulgarnymi słowami
- lżyć i wyszydzać, lżyć i poniżać
Cytaty
|
4 lutego w Sądzie Rejonowym w Gdańsku odbyła się ostatnia rozprawa przeciwko [...], oskarżonemu przez prokuraturę o lżenie prezydenta RP. źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1999-02-06 |
|
|
Seminaria te prowadzi profesor [...]. Młodzi artyści europejscy, w przeważającej większości Niemcy, otaczają go ciągłym kołem, rwąc się nieustannie do głosu. Są nowocześni, a więc gniewni, brodaci, nonszalanccy w ubiorze i w zachowaniu. Lżą sport, politykę i władze miejskie w Monachium. Profesor, [...] pragnie załagodzić studentów poirytowanych, podnieconych samoczynnym tokiem jałowego seminarium. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wiatr i pył, 2008 |
|
|
Nowinkarze z upodobaniem wywlekali na jaw wstydliwe sprawy Kościoła, kładąc je w uszy każdemu. W niezliczonych paszkwilach lżyli papiestwo, nazywając Watykan wielką wszetecznicą, tronem Belzebuba, a Namiestnika Chrystusowego namiestnikiem Antychrysta. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953 |
|
|
Pamięta pan relacje Moczarskiego z „Rozmów z katem”? O żydowskich dziewczynach z getta, które często obładowane granatami pojawiały się przed formacją niemiecką, lżyły Niemców najgorszymi słowami, a kiedy ci się zbliżali, wysadzały się wraz z nimi w powietrze. źródło: NKJP: Rozmowa z prof. Marią Janion, Ozon nr 3, 2005 |
|
|
Kto publicznie lży, wyszydza lub poniża Naród Polski, Polską Rzeczpospolitą Ludową, jej ustrój lub naczelne organy, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. źródło: Kodeks karny, art. 270. § 1, 1967 |
Składnia
|
+ | lżyć | + |
KOGO/CO
|