UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lustro

Chronologizacja

1696, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

wł. lustro 'blask, połysk'

1. przedmiot

Definicja

gładka, szklana płyta pokryta od spodu srebrem lub aluminium, na której można zobaczyć obraz tego, co znajduje się przed nią

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka meble i wystrój wnętrz

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tafla, zwierciadło

Połączenia

  • kryształowe; okrągłe, owalne; duże, ogromne; ciemne; krzywe; rozbite; stare; magiczne lustro; lustra drogowe
  • lustro nad umywalką
  • lustro na suficie, na ścianie; w kształcie czegoś; w domu, w garderobie, w korytarzu, w łazience, w przedpokoju, w salonie
  • lustra i szkła; marmury i lustra, meble i lustra, szyby i lustra
  • rama, tafla; kawałki, resztki lustra
  • rzut oka; spojrzenia w lustro
  • szafa, szafka, toaletka z lustrem
  • odbicie, widok w lustrze
  • lustro odbija coś, wisi gdzieś
  • rozbić; ustawić lustro
  • iść, podejść, przybliżyć twarz; patrzeć, spojrzeć/spoglądać, zerkać; mówić, robić miny do lustra; odejść od lustra
  • patrzeć, spojrzeć/spoglądać, zerknąć/zerkać w lustro
  • siedzieć, stać, usiąść; ileś czasu spędzać; ćwiczyć; golić się; mizdrzyć się, poprawiać coś przed lustrem
  • widzieć, zobaczyć coś ; oglądać się, przeglądać się w lustrze
  • coś odbija się w lustrze

Cytaty

[...] zamieszkał w apartamencie hotelowym wyposażonym w siedem kryształowych luster, z których każde ustawione było pod innym kątem.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

Przed nisko zawieszonym lustrem w łazience badał chropowatość swojej twarzy, postępy, jakie przez noc zrobił zarost, po czym sprawdzał ostrość żyletek.

źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005

Sypialnia rodziców to przytulny pokój, wyposażony jedynie w małżeńskie łoże, bujany fotel i toaletkę z lustrem, należącą do pani domu.

źródło: NKJP: Zachować klimat, Dziennik Polski - Dom, 2001-10-31

Lustra odbijały kształt drobnej sylwetki w niezaciągniętym gorsecie i bawełnianych spodniach od piżamy, z supłem niedbale zebranych miodowych włosów.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

Spoglądam w lustro i okazuje się, że mam podbite oko, że siny krwiak mam wokół oka i śliwa mi tam rośnie coraz większa.

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Biało-czerwony, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lustro
lustra
D. lustra
luster
C. lustru
lustrom
B. lustro
lustra
N. lustrem
lustrami
Ms. lustrze
lustrach
W. lustro
lustra

2. wody

Definicja

gładka i lśniąca powierzchnia wody

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tafla, zwierciadło

Połączenia

  • lustro wodne
  • lustro jeziora, rzeki, stawu, wody
  • powierzchnia, poziom; wahania lustra (wody)
  • ileś metrów poniżej lustra wody
  • ileś metrów nad lustrem wody
  • obniżenie się lustra wody

Cytaty

Największym niebezpieczeństwem podczas rejsu są burze i pioruny, które dość często trafiają w lustro wodne.

źródło: NKJP: Marcin Jarosz: Wycieczka w stronę morza, Echo Dnia, 2007-05-24

[...] Spoglądam na rozsłonecznioną ziemię, szachownicę jej pól, ciemne plamy lasów, tu i ówdzie błyszczące lustra jezior i wijące się srebrzyste wstęgi rzek [...].

źródło: NKJP: Józef Kuran: Na zlocie w Boulouris, 1960

Jak dowiadujemy się w UG, obecne przepisy nakazują, by dolne części mostu były metr nad lustrem wody z największego ostatniego wezbrania.

źródło: NKJP: Wieści gminne, Nowiny Raciborskie, 2006-03-07

W ciągu stuleci na skutek prac melioracyjnych obniżyło się lustro wody w jeziorze, szczególnie w XVIII-XIX w. w wyniku regulacji Noteci, przekopania Kanału Bydgoskiego i Bachorza.

źródło: NKJP: Krystyna Malik, Raciborska Maria (red.): Przewodnik po Polsce, 1996

Powierzchnia luster wody przekraczać ma 1,5 tysiąca metrów kw.

źródło: NKJP: Ynona Husaim-Sobecka: Będzie Aquapark, prasa, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lustro
lustra
D. lustra
luster
C. lustru
lustrom
B. lustro
lustra
N. lustrem
lustrami
Ms. lustrze
lustrach
W. lustro
lustra

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + lustro +
CZEGO

Frazeologizmy

gabinet luster
ktoś pije do lustra
lustro weneckie
lustro fenickie
po drugiej stronie lustra
Data ostatniej modyfikacji: 01.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj