UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pryncypialny

Chronologizacja

1946, NFJP

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pryncypialny	pryncypialny	pryncypialny	pryncypialne	pryncypialna
D.	pryncypialnego	pryncypialnego	pryncypialnego	pryncypialnego	pryncypialnej
C.	pryncypialnemu	pryncypialnemu	pryncypialnemu	pryncypialnemu	pryncypialnej
B.	pryncypialnego	pryncypialnego	pryncypialny	pryncypialne	pryncypialną
N.	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialną
Ms.	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnej
W.	pryncypialny	pryncypialny	pryncypialny	pryncypialne	pryncypialna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pryncypialni	pryncypialni	pryncypialne	pryncypialne
D.	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialnych
C.	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym	pryncypialnym
B.	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialne
N.	pryncypialnymi	pryncypialnymi	pryncypialnymi	pryncypialnymi
Ms.	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialnych	pryncypialnych
W.	pryncypialni	pryncypialni	pryncypialne	pryncypialne

Pochodzenie

łac. principialis 'początkowy'

Pol. znaczenie wynika zapewne z kontaminacji znaczeń łac. przymiotników principalis i principialis, por. pol. pryncypalny.

1.a człowiek

Definicja

książk.

zasadniczy - taki, który ściśle trzyma się swoich zasad

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rygorystyczny, zasadniczy

Połączenia

pryncypialny człowiek, przeciwnik
zasadniczy i pryncypialny
bardzo, zbyt pryncypialny

Cytaty

Mimo że wygląda na dobrodusznego i poczciwego wujaszka, któremu chce się usiąść na kolana i zwierzyć ze wszystkich żalów, potrafi być nieugięty i pryncypialny wobec swoich kolegów profesorów.

źródło: NKJP: Anna Górska: Jestem romantykiem i pantoflarzem, Gazeta Krakowska, 2004-11-26

Reformatorzy nie mają łatwej sytuacji. Jak przekonać swych towarzyszy z obozu dyktatury, że im bardziej są pryncypialni i nieustępliwi, tym bardziej pracują na swoją zagładę?

źródło: NKJP: Czyli kilka uwag na temat dyktatury, Gazeta Wyborcza, 1997-11-22

Zgrywał się wtedy na pryncypialnego stróża porządku publicznego i traktował wszystkich, nawet sprzymierzeńców, jak bandę kryminalistów.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997

1.b ton

Definicja

książk.

właściwy dla kogoś, kto jest zasadniczy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

pryncypialne stanowisko

Cytaty

Ten gest pokory potraktuje jako atak na „swój naród”, okazać pokorę to w jego rozumieniu ustąpić, a jedną z głównych cech nacjonalisty jest właśnie jego pryncypialna nieustępliwość.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008

Ta pryncypialna surowość jego cesarskiej mości nie kłóciła się bynajmniej z tym, że większość jego współpracowników i doradców kradła w majestacie prawa.

źródło: NKJP: Józef Życiński: Ziarno samotności, 1997

Siłą takich programów jest ich lekkość, dlatego wyjątkowo zgrzyta, gdy niektórzy spośród komentatorów PRL-owskiej rzeczywistości wpadają w kaznodziejski, pryncypialny ton, demaskując złowrogość komunistycznego systemu.

źródło: NKJP: Piotr Bratkowski: Pisanie po ekranie, Gazeta Wyborcza, 1994-12-10

2. model rodziny

Definicja

książk.

taki, który opiera się na ściśle określonych i niemożliwych do zmiany zasadach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

To nie komunizm przekształcił ich w pryncypialistów, lecz odwrotnie, to Rosjanie marksizm przemienili w dogmatyczną pryncypialną doktrynę.

źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997

Nawet wtedy, gdy rodziła się jego legenda, doskonale pasowałby do owego tradycyjnego, pryncypialnego modelu rodziny, jaki stworzył w Ameryce, gdzie zupełnie oszalał na punkcie swoich dzieci.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Zły Tyrmand, 1992

Chciałbym raz jeszcze podziękować w imieniu rządu za bardzo wnikliwą dyskusję nad tym pryncypialnym aktem.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 29.02.1996

3. kwestia

Definicja

kwestion.

zasadniczy - taki, który ma największe znaczenie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

główny, pryncypalny, zasadniczy

Połączenia

pryncypialna ulica; kwestia, sprawa, zasada

Cytaty

	Za kwestię pryncypialną uznano przyjęcie ustawy zakazującej przerywania ciąży oraz wpisanie tego zakazu do przyszłej konstytucji. źródło: NKJP: Lesław Maleszka: Pochwała oszustwa, Gazeta Wyborcza, 1997-09-18
	Wszyscy wiedzieli, że senator [...] jest wprawdzie nieugięty w sprawach pryncypialnych, ale jak się potem przechodziło do szczegółów, to już wszystko można z nim było załatwić. źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006
	Wielkie problemy egzystencjalne i światopoglądowe postawione przez Marię Janion w książce „Żyjąc tracimy życie” otwiera pytanie pryncypialne: czy istnieje Bóg, życie wieczne, zbawienie? źródło: NKJP: Hanna Zaworska: Skóra Jaszczura, Polityka, 2002-01-12
	To jest pryncypialna ulica w Warszawie, przedłużenie Nowego Światu, pięknie odremontowanego, ostatnia - albo pierwsza - część Traktu Królewskiego. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.10.1998

Składnia

Rz	+	pryncypialny	+
szyk: neutralny

Informacja normatywna

W tym znaczeniu uznawane za błędne.

Data ostatniej modyfikacji: 15.09.2018