UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żółcień

Chronologizacja

1419, SStp
Inne znaczenie

1. roślina

Definicja

bot. 
egzotyczna roślina o dużych, białych lub różowych kwiatach, budową przypominających szyszki, uprawiana ze względu na gruby korzeń, który wykorzystuje się do produkcji żółtopomarańczowych barwników, przypraw i lekarstw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny egzotyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kurkuma, ostryż, szafranica, szafraniec
hiperonimy:  roślina

Cytaty

Tę roślinę nazywa się też imbirem żółtym, ale także szafranicą lub żółcieniem.

źródło: Monika Mikołajska: Kurkumę nazywa się „przyprawą życia”, 2015-10-06 (kobieta.onet.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żółcień
żółcienie
D. żółcienia
żółcieni
C. żółcieniowi
żółcieniom
B. żółcień
żółcienie
N. żółcieniem
żółcieniami
Ms. żółcieniu
żółcieniach
W. żółcieniu
żółcienie

2. jaskółcze ziele

Definicja

bot. 
roślina o wielu gałęziach i żółtych kwiatach, po przełamaniu łodygi lub liści wydzielająca żółto-pomarańczowy, mleczny sok, rosnąca głównie w Europie i Azji, stosowana w alchemii, a do początków XXI w. także w lecznictwie, potem uznana za niebezpieczną ze względu na potwierdzenie jej właściwości toksycznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny leśne i łąkowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  glistnik, jaskółcze ziele
hiperonimy:  roślina

Cytaty

Glistnik jaskółcze ziele ma też wyjątkowo dużo ludowych nazw zwyczajowych: złotokwiat, gorzekwiat, celidonia, złotnik, żółtnik, żółcieniec, żółcień, żółtak.

źródło: Sylwia Aptacy: Glistnik jaskółcze ziele, 2017-01-05 (dobreradybabuni.pl)

Glistnik jaskółcze ziele ma też inne nazwy: celidonia, cyndalia, cyngalia, cencylia, cendalia, złotnik, żółtnik, żółcieniec, żółcień, żółtak.

źródło: Internet: dobrodobro.blox.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żółcień
żółcienie
D. żółcienia
żółcieni
C. żółcieniowi
żółcieniom
B. żółcień
żółcienie
N. żółcieniem
żółcieniami
Ms. żółcieniu
żółcieniach
W. żółcieniu
żółcienie

3. barwnik

Definicja

żółtopomarańczowy barwnik stosowany do nadawania czemuś koloru

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Cytaty

Anionorodnik ponadtlenkowy tworzony jest przez wiele barwników (m.in. fluoresceinę, żółcień eozynową, azur c, błękit metylenowy, proflawinę, ftalocyjaniny i żółcień akrydynową w obecności substancji redukujących).

źródło: NKJP: Grzegorz Bartosz: Druga twarz tlenu, 1995

Oto przykłady syntetycznych barwników organicznych: tartrazyna (E 102), żółcień chinolinowa (E 104), żółcień pomarańczowa (E 110).

źródło: Dominika Rybińska: Barwniki spożywcze (mfiles.pl)

Przeraża mnie to, ile produktów do jedzenia ma w sobie żółcień pomarańczową, a najgorsze jest to, że nawet leki ją zawierają.

źródło: Internet: f.kafeteria.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żółcień
żółcienie
D. żółcieni
żółcieni
C. żółcieni
żółcieniom
B. żółcień
żółcienie
N. żółcienią
żółcieniami
Ms. żółcieni
żółcieniach
W. żółcieni
żółcienie

4. kolor

Definicja

kolor żółty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  żółć
hiperonimy:  barwa, kolor

Cytaty

Jesienią postaw na modne barwy - odcienie żółci i zieleni. Uniwersalna zasada głosi, że ciepłe kolory, np. żółcień, oranż i czerwień działają stymulująco, dodają energii, natomiast chłodne, przede wszystkim zieleń i błękit wyciszają.

źródło: NKJP: Marzena Smoręda: Za oknem jesień a w mieszkaniu... kolory lata, Gazeta Pomorska, 2009-10-13

Drobna, niekiedy powtórzona dominanta czerwieni i łagodny kontrast barw, na przykład żółcieni kaczeńców i błękitu kobaltowej filiżanki albo odważniejsze zestawienie barw dopełniających (np. zieleni i czerwieni), należą do ulubionych zabiegów malarskich artysty [...].

źródło: NKJP: (X): Artysta w buduarze, Dziennik Polski, 2002-06-10

Inne płonęły szkarłatem i purpurą, jeszcze inne, ozłocone, syciły oczy wspaniałą żółcienią liści, które powoli, od czasu do czasu, pojedynczo lub po kilka, osypywały się do ich stóp.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006

Kompozycję Johnsa można zobaczyć jeszcze inaczej, jako płaszczyznę zbudowaną z luźnych plam czerwieni, żółcienia, błękitu i bieli, na którą narzucona została siatka umownych znaków językowych do patrzenia, a nie do czytania.

źródło: NKJP: Grażyna Borowik: Artyści i litery, Studia de Arte et Educatione II, 2006

Posępna szarość wapiennych bloków nabrała radosnych barw żółcieni, które szybko ciemniały, przechodząc od bladego karmazynu do krwawego szkarłatu.

źródło: NKJP: Jan Gać: W ojczyźnie Majów, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3, ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żółcień
żółcienie
D. żółcienia
żółcieni
żółcieni
C. żółcieniowi
żółcieni
żółcieniom
B. żółcień
żółcienie
N. żółcieniem
żółcienią
żółcieniami
Ms. żółcieniu
żółcieni
żółcieniach
W. żółcieniu
żółcieni
żółcienie
Data ostatniej modyfikacji: 16.04.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj