Chronologizacja
Pochodzenie
fr. compagnie 'towarzystwo'
z p.-łac. companio 'wspólnie jedzący chleb'
1. wojska
Definicja
Noty o użyciu
Używany w nazwach własnych, np. I Kompania Kadrowa.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna armia
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | pododdział |
Połączenia
- dywizyjna, grenadierska; specjalna, rezerwowa; karna; strażacka; pierwsza, druga, trzecia... ; niemiecka, polska... kompania; lotnicza; saperska, strzelecka, szturmowa; forteczna, wartownicza; zmechanizowana, zmotoryzowana; medyczna, techniczna
- kompania milicji, wojska, żołnierzy, ZOMO; junaków, ochotników; grenadierów, szwoleżerów; artylerii, czołgów, karabinów maszynowych; jazdy, łączności, piechoty, saperów, strzelców; batalionu, pułku; dowodzenia, ochrony, zaopatrzenia
- kompania i batalion, pluton i kompania, pułk i kompania
- dowódca, podoficer dyżurny, pluton, żołnierze; członek; część, reszta; na czele, z udziałem kompanii
- koledzy, policjanci, żołnierze z kompanii
- służba w kompanii
- kompania liczy iluś mężczyzn, żołnierzy...; maszeruje
- dowodzić kompanią
- trafić do kompanii
- być, służyć w kompanii
Cytaty
|
Na Westerplatte jedna kompania polskiej piechoty broni się już trzeci dzień przeciwko kilku tysiącom żołnierzy niemieckich. źródło: NKJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989 |
|
|
Dwa i pół tysiąca Polaków włączono do garnizonu rzymskiego. Oprócz legii Kniaziewicza w skład garnizonu weszła kompania artylerii pułkownika Hipolita Falkowskiego. źródło: NKJP: Marek Borucki: Polacy w Rzymie : od czasów Mieszka I do Jana Pawła II, 1995 |
|
|
13 Półbrygada Legii Cudzoziemskiej wsparta kompanią czołgów i artylerią okrętową miała dokonać desantu od strony morza. źródło: NKJP: Łukasz Politański: Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod Narwikiem 28-30.05.1940, Bo wolność krzyżami, 2009 |
|
|
Ostatecznie dowódca kompanii i dowódca plutonu łączników powierzyli zadanie przejścia kanałami dwóm chłopcom i harcerce, która już raz tę drogę przebyła, idąc ze Śródmieścia na Stare Miasto. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Déja vu i inne opowiadania, 2003 |
|
|
Dziewięciu milicjantów z plutonu specjalnego, który masakrował górników z kopalni „Wujek” do dziś pracuje w policji. Jeden dowodzi kompanią antyterrorystyczną [...]. źródło: NKJP: Aby szkoły im nie obrzydzić, Gazeta Polska, 1, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kompania |
kompanie |
|
| D. | kompanii |
kompanii |
neut |
| kompanij |
char | ||
| C. | kompanii |
kompaniom |
|
| B. | kompanię |
kompanie |
|
| N. | kompanią |
kompaniami |
|
| Ms. | kompanii |
kompaniach |
|
| W. | kompanio |
kompanie |
Składnia
|
+ | kompania | + |
(KOGO/CZEGO)
|
2. znajomych
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | towarzystwo |
Połączenia
- doborowa, dobra, godna, miła, wesoła, zacna kompania
- dołączyć do kompanii
Cytaty
|
Podróżowały konno, otoczone wesołą kompanią mężczyzn, młodych i przystojnych, pogoda była piękna, okolica urokliwa, bo gościniec wiódł w pobliżu morza. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005 |
|
|
Na ul. Piotrkowskiej wieczorami i nocą można czuć się bezpiecznie, ale... tylko mając za plecami ochroniarzy, kompanię znajomych albo silnego męża. źródło: NKJP: Maciej Kałach, (mt): Piwny deptak, Dziennik Łódzki, 2007-04-30 |
|
|
Wybraliśmy się na kolację, opowiadając sobie, co się u kogo ostatnio wydarzyło. Ciężko się rozstać z dobrą kompanią, ale o 3 nad ranem pożegnałem się z nimi. źródło: NKJP: Wiesław Koluch: Z pamiętnika polskiego najemnika, 2000 |
|
|
Rozsiadamy się w godnej kompanii. Dwaj znajomi białowłosi rybacy przyprowadzili dziś trzeciego, zjawiają się też ich synowie, a wśród nich marny i marnotrawny wczorajszy pijaczek. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1977 |
|
|
– To wypijmy, po jeszcze jednym wypijmy. W tak doborowej kompanii to tylko przyjemność popijać. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: BIAŁO-CZERWONY, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kompania |
kompanie |
|
| D. | kompanii |
kompanii |
neut |
| kompanij |
char | ||
| C. | kompanii |
kompaniom |
|
| B. | kompanię |
kompanie |
|
| N. | kompanią |
kompaniami |
|
| Ms. | kompanii |
kompaniach |
|
| W. | kompanio |
kompanie |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | kompania | + |
(JAKA)
|
3. czyjaś obecność
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Cytaty
|
[...] profesor jednak nie uznawał alkoholu, chociaż mnie do picia zapraszał. Ja zaś lubię pić tylko w kompanii, więc jedna z najlepszych wódek - śliwowica pejsachówka ani rusz nie mogła przejść mi przez gardło. źródło: NKJP: Kazimierz Osmecki Iranek: Powołanie i przeznaczenie: wspomnienia oficera Komendy Głównej AK, 2004 |
|
|
- Gadałeś na stacji, żeś chętny kompanii w drodze. - Niezmiennie - uśmiechnął się szerzej. - Ale [...] to nie jest pewne, czy w kompanii będzie nam po drodze. Znajdujemy się, jak panna widzi, na rozstajach dróg. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
|
Jedzono dużo: z potrzeby, z przyzwyczajenia, z nudów, dla zabawy, dla kompanii, dla pokazu. Myślano też dużo o jadle, prowadzono na ten temat dyskursy, próbowano różnych kulinarnych eksperymentów [...]. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Miłość do wielkich stołów, Dziennik Polski, 2005-03-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kompania |
kompanie |
|
| D. | kompanii |
kompanii |
neut |
| kompanij |
char | ||
| C. | kompanii |
kompaniom |
|
| B. | kompanię |
kompanie |
|
| N. | kompanią |
kompaniami |
|
| Ms. | kompanii |
kompaniach |
|
| W. | kompanio |
kompanie |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. naftowa
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np. Gdańska Kompania, Energetyczna, Kompania Piwowarska, Kompania Sueska, Kompania Węglowa.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | spółka |
Połączenia
- amerykańska, angielska, brytyjska, francuska, holenderska, rosyjska...; wielka kompania; kompania naftowa, węglowa; lotnicza, okrętowa, przewozowa, telefoniczna, żeglugowa; muzyczna; finansowa, ubezpieczeniowa
- kompania manufaktur
- dyrektor, prezes, szef, wiceprezes, zarząd; pracownik, przedstawiciel, reprezentant, rzecznik; budynek, siedziba; kopalnie; w skład kompanii
- koledzy z kompanii
- negocjacje, umowa z kompanią
- kompania powstała, produkuje coś
- tworzyć, utworzyć; rozwiązać kompanię; dokapitalizowanie kompanii
- coś należy do kompanii
Cytaty
|
Po przyjeździe do Nowego Jorku zwróciłam się do agenta kompanii okrętowej z zapytaniem, kiedy odchodzi do Kopenhagi statek polski „Kościuszko” [...] źródło: NKJP: Karol Olgierd Borchardt: Szaman morski, 1985 |
|
|
Rejony znajdujące się wzdłuż rzeki i w głębi lądu penetrowały francuskie kompanie handlowe, które zaczęły organizować plantacje. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008 |
|
|
Kompania zatrudniała ponad trzydzieści tysięcy urzędników, w większości wywodzących się z biedoty, żądnych szybkiego zarobku i gotowych na wszelkie ryzyko. źródło: NKJP: Michał Komar: Bestiariusz codzienny, 2003 |
|
|
Bez pracy zostały dziesiątki tysięcy urzędników i pracowników lotnisk oraz kompanii lotniczych. źródło: NKJP: Na zgliszczach, Dziennik Polski, 2001-09-22 |
|
|
Amerykańska kompania naftowa Mobil wstrzymała swoje prace w roponośnym Kurdystanie tureckim [...], gdzie trwa powstanie ludności kurdyjskiej przeciwko władzom w Ankarze. źródło: NKJP: Rynek paliw, Gazeta Wyborcza, 1993-10-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kompania |
kompanie |
|
| D. | kompanii |
kompanii |
neut |
| kompanij |
char | ||
| C. | kompanii |
kompaniom |
|
| B. | kompanię |
kompanie |
|
| N. | kompanią |
kompaniami |
|
| Ms. | kompanii |
kompaniach |
|
| W. | kompanio |
kompanie |