UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zagorzeć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zagorzeję
zagorzę
 zagorzejemy
zagorzemy
2 os. zagorzejesz
zagorzesz
 zagorzecie
zagorzejecie
3 os. zagorze
zagorzeje
 zagorzą
zagorzeją

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zagorzałem
+(e)m zagorzał
 zagorzałam
+(e)m zagorzała
 zagorzałom
+(e)m zagorzało
 zagorzeliśmy
+(e)śmy zagorzeli
 zagorzałyśmy
+(e)śmy zagorzały
2 os. zagorzałeś
+(e)ś zagorzał
 zagorzałaś
+(e)ś zagorzała
 zagorzałoś
+(e)ś zagorzało
 zagorzeliście
+(e)ście zagorzeli
 zagorzałyście
+(e)ście zagorzały
3 os. zagorzał
 zagorzała
 zagorzało
 zagorzeli
 zagorzały

bezosobnik: zagorzano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zagorzejmy
zagorzyjmy
2 os. zagorzej
zagorzyj
 zagorzejcie
zagorzyjcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zagorzałbym
bym zagorzał
 zagorzałabym
bym zagorzała
 zagorzałobym
bym zagorzało
 zagorzelibyśmy
byśmy zagorzeli
 zagorzałybyśmy
byśmy zagorzały
2 os. zagorzałbyś
byś zagorzał
 zagorzałabyś
byś zagorzała
 zagorzałobyś
byś zagorzało
 zagorzelibyście
byście zagorzeli
 zagorzałybyście
byście zagorzały
3 os. zagorzałby
by zagorzał
 zagorzałaby
by zagorzała
 zagorzałoby
by zagorzało
 zagorzeliby
by zagorzeli
 zagorzałyby
by zagorzały

bezosobnik: zagorzano by

bezokolicznik: zagorzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

zagorzawszy

gerundium: zagorzenie

Pochodzenie

Zob. gorzeć

1. ogień

Definicja

przest. 
o ogniu: zacząć płonąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zapalić się, zapłonąć

Cytaty

Paliła się krótko, zbyt krótko, sądząc po nienadtopionym stożku zakończenia, tak, jakby ktoś zapalił ja przez pomyłkę tylko i zdusił płomień, nim zdążył on naprawdę zagorzeć.

źródło: Internet: art-decorum.pl/artysci

2. dom

Definicja

przest. 
zacząć się palić, niszczejąc w ten sposób

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zapalić się, zapłonąć

Cytaty

[...] czy czasami nie przeniosłem się do średniowiecza i za chwilę nie zagorzeją stosy i ogniska, gdzie będą palone książki myślących „inaczej” i sami autorzy.

źródło: Internet: trojmiasto.wyborcza.pl

Polali kiedyś słup smołą, podpalili i nie odeszli, aż dębowy pień zagorzał.

źródło: Internet: kosciol.wiara.pl

Obyś zagorzał w siedmiu piekłach – zaklął Ogar.

źródło: Internet: ogienilod.in-mist.net/

3. światło

Definicja

zacząć się palić, dając światło

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zapalić się, zapłonąć, zaświecić się

Cytaty

Tu, nad dziewięćdziesiątą planetą, zagorzeje maleńka gwiazda.

źródło: Internet: b2.top

Niech w sercach zagorze znicz wiary
I gromka niech ozwie się pieśń..

źródło: NKJP: Marek Harny: Zdrajca, 2007

4. twarz

Definicja

przest. 
pokryć się rumieńcem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  krew uderzyła do twarzy komuś, ktoś oblał się rumieńcem, poczerwienieć, rozgorzeć, zaczerwienić się, zapłonąć
antonimy:  poblednąć, zblednąć
hiperonimy:  zabarwić się

Cytaty

Twarz jego znów zagorzała rumieńcem, który znika powoli, a otępiałe z bólu oczy odzyskują roztropne wejrzenie.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Składnia

bez ograniczeń + zagorzeć +
(CZYM)

5. gniewem

Definicja

przest. 
zacząć doznawać intensywnego uczucia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zapłonąć

Cytaty

Na takie dictum nowoczesny klasyk zagorzeje świętym oburzeniem. „Jak to - powie. [...]

źródło: Internet: polityka.pl

Składnia

bez ograniczeń + zagorzeć +
CZYM

6. dyskusja

Definicja

książk. 
nabrać bardzo dużej intensywności

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozgorzeć, rozpalić się

Połączenia

  • zagorzeje konflikt, dyskusja, spór

Cytaty

Ruchomy cel to trudny cel – taktyka ta zapewni graczom przewagę, zwłaszcza gdy walka zagorzeje.

źródło: Internet: ea.com

A to sprawi, że wewnątrz obozu Zjednoczonej Prawicy ponownie zagorzeje konflikt.

źródło: Internet: propolski.pl

[...] na fali odrodzonego nacjonalizmu serbskiego może ponownie zostać przyłączone do Serbii, a konflikt etniczny zagorzeje od nowa.

źródło: Internet: psz.pl

W przypadku „Love, Rosie” jest bardzo duża szansa na to, że nasz profetyzm spali na panewce, a po seansie zagorzeje gorąca dyskusja [...]

źródło: Internet: plasterlodzki.pl

Na scenie zlokalizowanej w części wystawowej zagorzeje dyskusja m. in. na temat zmian w nowym prawie geologicznym i górniczym,

źródło: Internet: old.exposilesia.pl

7. zatruć się

Definicja

przest. 
zatruć się czadem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oczadzieć, zaczadzić się, zaczadzieć

Cytaty

Do spania urządzano szynkową izbę, otwierano piece, by nie zagorzeć, przynoszono sterty słomy, rzucano na nie dywany, kładziono pościel.

źródło: Anna Pachocka, „Karczmiane historie” – relacje z miejsc noclegowych w dziewiętnastowiecznych wspomnieniach pamiętnikarskich, (biblioteka.teatrnn.pl/)

Robota była ciężka i niebezpieczna. Łatwo mógł każdy zagorzeć od silnego gazu.

źródło: Jan Koprowski: Opowieść o moim ojcu, 1979 (books. google.pl)

By i ludzie pamiętali, że zagorzeć przez ognisko można, gdy się siedzi blisko. Gdy się wciąga dymek gorzki, to tak jakby łykał silne proszki.

źródło: Internet: solec-zdroj.eu
Data ostatniej modyfikacji: 10.11.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN