UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

księga

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp
PT księgi

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. księga
 księgi
D. księgi
 ksiąg
C. księdze
 księgom
B. księgę
 księgi
N. księgą
 księgami
Ms. księdze
 księgach
W. księgo
 księgi

Pochodzenie

psł. *kъniga 'księga, zwój; pismo, litery'

Znaczenie i pochodzenie wyrazu psł. są niepewne.

1. duża

Definicja

książka o dużych rozmiarach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  książka

Połączenia

  • gruba, opasła, wielka; stara księga
  • część, karty, rozdział, treść, tytuł; nakład księgi
  • kufry, półki, szafy, skrzynie z księgami
  • ślęczeć nad księgami

Cytaty

Ta opasła księga, licząca grubo ponad 700 stron, została napisana na podstawie tajnych dokumentów KGB i Biura Politycznego KC KPZR, do których autor miał dostęp po puczu Janajewa.

źródło: NKJP: Telefon z Kremla, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-03-20

Była to księga dużego formatu, miała prawie 1000 stron i ważyła parę kilo.

źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008

2. jubileuszowa

Definicja

publikacja okolicznościowa wydana dla uczczenia kogoś lub czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  publikacja

Połączenia

  • księga jubileuszowa, pamiątkowa
  • księga ku czci kogoś

Cytaty

W kilka miesięcy po zgonie Sewera wyszła księga pamiątkowa ku uczczeniu zmarłego.

źródło: NKJP: Salon na Batorego, Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-12-06

W 1754 roku Fryderyk zapada na bóle piersiowe i gorączkę. [...] Tuż przed śmiercią, wczesnym rankiem, wzywa do domu przy Ringu wysokiego urzędnika miejskiego i aplikanta. Ogłasza ostatnią wolę i umiera, jak podaje księga jubileuszowa, w wieku pięćdziesięciu siedmiu lat, dziewięciu miesięcy i trzynastu dni.

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007

Składnia

bez ograniczeń + księga +
(JAKA)

3. wpisów

Definicja

książka lub gruby zeszyt, przeznaczone do wpisywania do nich informacji istotnych dla funkcjonowania czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw

Relacje znaczeniowe

synonimy:  książka

Połączenia

  • księga inwentarzowa, kondolencyjna, meldunkowa, pamiątkowa, rachunkowa; księgi hipoteczne, kościelne, parafialne
  • księga przychodów i rozchodów, raportów (lekarskich, pielęgniarskich), rozkazów (dziennych), skarg i zażaleń, wejść i wyjść, wpisów; gości; księgi stanu cywilnego, zgonów

Cytaty

Oznacza to, że spółki te nie muszą ponosić większych kosztów związanych z prowadzeniem pełnych ksiąg rachunkowych, wystarczy zwykła księga przychodów i rozchodów.

źródło: NKJP: Rewolucja w księgowości, Dziennik Polski - Finansowy, 2002-01-07

Po koncercie wystawiona będzie specjalna księga, w której każdy będzie mógł złożyć podpis pod życzeniami dla Jana Pawła II.

źródło: NKJP: (PB): Muzyczne prezenty dla papieża, Dziennik Polski - Bochnia, 2002-08-12

Szczegółowe badania genealogiczne można prowadzić od okresu drugiej połowy XVII wieku, dokładnie od 1671 roku datowana jest najstarsza zachowana księga metrykalna parafii Jaworzno.

źródło: NKJP: Maria Leś-Runicka: Nasze korzenie, Co Tydzień Jaworzno, 2003-03-12

Składnia

bez ograniczeń + księga +
(CZEGO)
bez ograniczeń + księga +
(JAKA)

Skróty

ks.

4. rozdział

Definicja

część długiego utworu literackiego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  rozdział

Połączenia

  • księga druga, dwunasta, pierwsza...
  • poemat w dwunastu, w piętnastu księgach

Cytaty

Czasem, ogarnięci przelotną tęsknotą za rozproszonym światłem rodzinnej lampy, skupiamy je we wspólnym odczytaniu księgi z Pana Tadeusza albo pójściu do kina.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946

Mamy ilustracje do dwóch wydań „Metamorfoz”. To największe dzieło rzymskiego poety czasów cesarza Augusta - mówi Joanna Kunysz. Jest to wielki poemat składający się z 246 mitów, ułożonych chronologicznie w piętnastu księgach.

źródło: NKJP: mano: Rzymskie grafiki Giovanniego Piranesiego i mityczne Owidiusza, Dziennik Zachodni, 2010-11-19

Skróty

ks.

Frazeologizmy

biała księga
czarna lista
czarna księga
czarna lista
czarna księga
indeks ksiąg zakazanych
Księga Mojżeszowa
księga wieczysta
księga hipoteczna
księga gruntowa
ktoś czyta w kimś jak w otwartej księdze
złota księga
Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN