UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niedołężny

Chronologizacja

1559, SPXVI

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niedołężny	niedołężny	niedołężny	niedołężne	niedołężna
D.	niedołężnego	niedołężnego	niedołężnego	niedołężnego	niedołężnej
C.	niedołężnemu	niedołężnemu	niedołężnemu	niedołężnemu	niedołężnej
B.	niedołężnego	niedołężnego	niedołężny	niedołężne	niedołężną
N.	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym	niedołężną
Ms.	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnej
W.	niedołężny	niedołężny	niedołężny	niedołężne	niedołężna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niedołężni	niedołężni	niedołężne	niedołężne
D.	niedołężnych	niedołężnych	niedołężnych	niedołężnych
C.	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym	niedołężnym
B.	niedołężnych	niedołężnych	niedołężnych	niedołężne
N.	niedołężnymi	niedołężnymi	niedołężnymi	niedołężnymi
Ms.	niedołężnych	niedołężnych	niedołężnych	niedołężnych
W.	niedołężni	niedołężni	niedołężne	niedołężne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niedołężniejszy	niedołężniejszy	niedołężniejszy	niedołężniejsze	niedołężniejsza
D.	niedołężniejszego	niedołężniejszego	niedołężniejszego	niedołężniejszego	niedołężniejszej
C.	niedołężniejszemu	niedołężniejszemu	niedołężniejszemu	niedołężniejszemu	niedołężniejszej
B.	niedołężniejszego	niedołężniejszego	niedołężniejszy	niedołężniejsze	niedołężniejszą
N.	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszą
Ms.	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszej
W.	niedołężniejszy	niedołężniejszy	niedołężniejszy	niedołężniejsze	niedołężniejsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niedołężniejsi	niedołężniejsi	niedołężniejsze	niedołężniejsze
D.	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejszych
C.	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym	niedołężniejszym
B.	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejsze
N.	niedołężniejszymi	niedołężniejszymi	niedołężniejszymi	niedołężniejszymi
Ms.	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejszych	niedołężniejszych
W.	niedołężniejsi	niedołężniejsi	niedołężniejsze	niedołężniejsze

Pochodzenie

ogsł. *nedolǫžьnъ 'nie mogący czemuś podołać, sprostać, nieudolny, niesprawny'

Forma słowiańska jest nowszą postacią przymiotnika z przyrostkiem *-ьnъ nawarstwionym na wcześniejszy psł. *nedolǫgъ 'niemogący czemuś podołać, sprostać, nieudolny, niesprawny', archaiczny przymiotnik od rzeczownika *nedolǫga 'niedawanie sobie z czymś rady, niesprawność, niezaradność' (Bor); zob. niedołęga

1.a starzec

Definicja

taki, którego organizm lub jego część nie jest zdolny do wykonywania pewnych czynności lub ruchów z powodu wieku bądź choroby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niesprawny

Połączenia

niedołężny kaleka, starzec, staruszek; brat, członek rodziny, dziadek, małżonek, ojciec; człowiek, emeryt, mężczyzna, pacjent, sąsiad; niedołężna staruszka; babcia, krewna, matka; kobieta, osoba
niedołężne dziecko; niedołężni bliscy, rodzice; ludzie
chory, niedołężny; stary, niedołężny; chory i niedołężny, głuchoniemy i niedołężny, niewidomy i niedołężny, schorowany i niedołężny, ślepy i niedołężny; biedny i niedołężny, samotny i niedołężny
stawać się niedołężnym
trochę, zbyt, zupełnie niedołężny

Cytaty

	- Matka jest niedołężna – mówi córka. - Chodzi o dwóch kulach, bo ma zwyrodnienia stawów i kręgosłupa. Przeszła dwa udary mózgu. A teraz, po śmierci syna, całkiem zmarniała. źródło: NKJP: Zbigniew Juśkiewicz: Niezłomni..., Tygodnik Siedlecki, 2007-09-19
	W Atenach, odległych od maratonu o ponad 42 kilometry, pozostali tylko niedołężni starcy, którzy nie byli w stanie utrzymać w dłoni miecza, kobiety i dzieci. źródło: NKJP: opr.KS: Maturzysto!, Gazeta Poznańska, 2001-12-31
	Lichwiarz Łatka chce się wydać jeszcze starszy i niedołężniejszy, niż jest w istocie, prawie kokietuje swoją sklerozą, żeby wzbudzić litość i wprowadzić otoczenie w błąd w chytrej grze o dożywocie. źródło: Maria Podolska: Dożywocie czyli chytrość ukarana, Trybuna Robotnicza, nr 84, 1972-04-10 (e-teatr.pl)
	Marzy ci się normalny kraj - w stylu Sparta, gdzie niedołężne dzieci zrzucano ze skały [...]? źródło: NKJP: Internet
	Kolejne rządy prowadzą prawie jawnie planową eutanazję wobec ludzi w wieku poprodukcyjnym, emerytów, rencistów, chorych, niedołężnych, dzieci, bezrobotnych. źródło: NKJP: Internet

1.b ciało

Definicja

taki, który świadczy o tym, że czyjś organizm lub jego część nie jest zdolny do wykonywania pewnych czynności czy ruchów z powodu wieku bądź choroby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niesprawny

Połączenia

niedołężne ciało; niedołężne dłonie, ręce

Cytaty

Kobieta szła bardzo powolnie, dostosowując swój krok do niedołężnego marszu staruszki.

źródło: NKJP: Marek Nowakowski: Powidoki, 2010

Księgarz odwraca się i niedołężnymi rękami sięga do półki za sobą. Układa przede mną te same cztery tomy, o które mi chodzi, [...] kupuję wszystkie cztery. Staruszek z mozołem bierze się do pakowania.

źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1960

Zostanie piękna opowieść o odwadze wyjścia naprzeciw śmierci. Bo tak się przecież ta narracja układa: od przejmujących opisów fizjologicznych, obrazów niedołężnego ciała, obrazów upokorzenia bólem i rozpaczliwego chwytania się życia, aż po odnalezienie ludzkiej siły, by samodzielnie dojść do końca.

źródło: NKJP: Przemysław Czapliński: Zimny raj, Polityka, nr 2261, 2000-09-02

2.a władca

Definicja

taki, który nie radzi sobie z zadaniami, które ma do wykonania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nieporadny, nieudolny

Połączenia

niedołężny prokurator, rząd, urzędnik, władca, zarząd; niedołężna administracja, władza

Cytaty

Nasza organizacja staje się coraz bardziej niedołężna. Z czasem będzie potrzebny nam etatowy funkcjonariusz opłacany z naszych składek, który zająłby się sprawami członkowskimi [...].

źródło: NKJP: Kombatancka pięciolatka, Dziennik Polski, 2002-01-17

[...] zdumiewający jest niedołężny prokurator [...], który za nic nie może się dowiedzieć inicjałów czy nazwiska świadka, mogącego złożyć „istotne zeznanie”. Nie może się dowiedzieć, choć prowadzi śledztwo już ponad rok [...].

źródło: NKJP: Internet

Katastrofalna polityka gospodarcza prowadzona przez niedołężnego prezydenta [...] prowadzi do obniżenia i tak już niskiego standardu życia rencistów i emerytów zamieszkałych w budynkach zasobów miasta Katowice.

źródło: Internet: przestepczoscwladzy.blogspot.com/2016

2.b rządy kogoś

Definicja

świadczący o tym, że ktoś nie radzi sobie z zadaniami, które ma do wykonania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nieporadny, nieudolny

Połączenia

niedołężny system (opieki...), artykuł; niedołężna gospodarka, machina administracyjna, polityka; niedołężne prowadzenie czegoś, usiłowanie czegoś; niedołężne prace kogoś, procedury, rządy; komentarze

Cytaty

	Prezydent Wahid musiał odejść, choć nie chciał. Po niespełna dwóch latach jego niedołężnych rządów to samo zgromadzenie narodowe, które wyniosło go na szczyt władzy, złożyło Wahida z urzędu. źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Matka Mega, Polityka, nr 2309, 2001-08-04
	Jak zatem państwo z umierającą służbą zdrowia, chorą oświatą, niedołężnym systemem opieki socjalnej, niewydolną gospodarką, narastającym bezrobociem, zniszczoną nauką zapewni prawo do godnego życia już narodzonym, a co dopiero mówić o nienarodzonych? źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.07.1992
	- Konstrukcja szopek interesowała mnie już w szkole podstawowej, kiedy zacząłem wykonywać pierwsze niedołężne prace z patyków i szarego papieru - wspomina znany bocheński twórca szopek bożonarodzeniowych Leszek Jaglarz. źródło: NKJP: Szopkarska pasja Leszka Jaglarza, Dziennik Polski, 2001-01-02
	Znał te sprawy od samych generałów pruskich stacjonujących nieraz w Lidzbarku oraz przy okazji procesu, jaki wytoczono generałowi Schwerinowi za niedołężne prowadzenie tej kampanii, w której był naczelnym dowódcą. źródło: NKJP: Zbigniew Goliński: Krasicki, 2002

Data ostatniej modyfikacji: 10.10.2017