UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

mord

Chronologizacja

1472, SStp
Jako składnik nazwy botanicznej wilczy mord 'czerniec gronkowy; Actaea spicata L.'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. mord
mordy
D. mordu
mordów
C. mordowi
mordom
B. mord
mordy
N. mordem
mordami
Ms. mordzie
mordach
W. mordzie
mordy

Pochodzenie

niem. Mord

1. morderstwo

Definicja

umyślne pozbawienie kogoś życia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

synonimy:  mokra robota, morderstwo, zabójstwo

Połączenia

  • bratobójczy, polityczny, seksualny, rabunkowy, rodzinny; rytualny; bestialski, krwawy; głośny, kolejny mord; mordy kapturowe; tajne
  • mord matki; księdza...
  • mord z lubieżności
  • mord na tle rabunkowym; mord !?na 5 członkach PPR, !?na 4-letnim dziecku, !?na 29-letnim rolniku, !?na księdzu; !?na ojcu, !?na rodzinie...
  • mord i bezprawie; terror i mord; mordy i prześladowania; mordy i rozboje; mordy i rabunki; grabieże i mordy
  • okoliczności; motyw; miejsce, ofiara, narzędzia, sprawca, ślady, świadek; wykonawcy, zleceniodawca; widok; chęć, zamiar, pragnienie, żądza; sprawa mordu; fala, seria; przyczyny mordów
  • pomoc w mordzie
  • winny mordu
  • dopuścić się mordu; dokonanie mordu
  • popełnić mord
  • podżeganie do mordu
  • podejrzany o mord

Cytaty

Jako świadkowie zeznawali jego sąsiedzi [...], którzy widzieli scenę okrutnego mordu. Motywem zabójstwa była chęć ożenienia się ponownego z córką bogatego gospodarza.

źródło: KWSJP: Z sali sądowej, prasa, 1939

Zapadł wyrok w procesie trzech maturzystów, którzy dokonali zaplanowanego z zimną krwią, okrutnego, bestialskiego mordu w celach rabunkowych na młodej dziewczynie w Warszawie.

źródło: KWSJP: Ks. Józef Krukowski, M. M.: łKonkordat a konstytucja, prasa, 1998

Okrutny mord na 4-letnim dziecku poruszył wszystkich.

źródło: KWSJP: Kto zabił Michałka?, prasa, 2002

Znany jasnowidz [...] twierdzi, że motywem mordu księdza Henryka Krolla ze wsi Żalno [...] nie były jego poglądy, lecz rabunek.

źródło: KWSJP: Krzysztof Dęga: Jasnowidz robi wizję zabójstwa księdza, prasa, 2006

Obydwu oskarżonych czekają teraz dwa oddzielne procesy. Jeden o podżeganie do mordu oraz pomocnictwo w sprawie zabójstwa kapelana „Solidarności”. Drugi - za pomaganie […] w tworzeniu fałszywych dowodów […].

źródło: KWSJP: Anita Gargas: Ubeckie emerytury, prasa, 1998

Składnia

bez ograniczeń + mord +
(KOGO)
bez ograniczeń + mord +
(!?na KIM)

Informacja normatywna

Uznawane za błędne w połączeniach: mord na kim.

2. masowy

Definicja

zabicie ze szczególnym okrucieństwem dużej liczby osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zbrodnia

Połączenia

  • hitlerowski, katyński; masowy, zbiorowy; narodowościowy mord
  • mord niewinnych; osób chorych, starców; Żydów...
  • mord na masową skalę
  • mord na cywilach, na jeńcach, na oficerach, na więźniach; na zakonnikach; na Algierczykach, na Polakach, na Żydach...
  • wojna i mord; pogromy i mordy
  • rocznica; problem mordów
  • procesy o mord

Cytaty

Po kilku miesiącach wysłał do swojego ojca złośliwy list, w którym pytał, dlaczego rodzice nigdy mu nie opowiadali o zbrodniach Niemców, o masowych mordach, zagazowywaniu Żydów, Polaków, ludzi chorych psychicznie.

źródło: KWSJP: Tomasz P. Terlikowski: Jestem uczniem Polaków, prasa, 2005

Stosunek do Katynia jasno potwierdzają niedawne nieprzyjazne Polsce gesty Moskwy - odmowa uznania mordu za akt ludobójstwa i ciągłe zwlekanie z wydaniem dokumentów o tragedii.

źródło: KWSJP: Andrzej Łomanowski: Jak przechytrzyć Rosję?, prasa, 2005

W czasie wojny w Bośni też donoszono o masowych mordach i zbiorowych mogiłach. Ofiar miały być tysiące.

źródło: KWSJP: Jerzy Świetlik: NATO-wska menedżeria, prasa, 1999

Z Jedwabnego został wczoraj usunięty głaz, który upamiętniał ofiary mordu Żydów w tym miasteczku.

źródło: KWSJP: (PAP): Powstanie nowy pomnik upamiętniający Jedwabne, prasa, 2001

To nie znaczy, żeby negował fakty oczywiste, jak np. mord na Żydach warszawskich i spalenie oraz zburzenie getta w 1943 roku, na co istniał dowód na piśmie nie do obalenia.

źródło: KWSJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Składnia

bez ograniczeń + mord +
(KOGO)
bez ograniczeń + mord +
(na KIM)

Informacja normatywna

Uznawane za błędne w połączeniach: mord na kim.

Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj