UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

napad

Chronologizacja

SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Rzeczownik odczasownikowy od przedrostkowego napadać; zob. padać

1. rabunkowy

Definicja

agresywny i niespodziewany atak w celu uczynienia krzywdy lub odebrania cennych rzeczy, które ktoś posiada lub które gdzieś się znajdują

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:  napaść I

Połączenia

  • bandycki, rabunkowy; chuligański, uliczny; sfingowany; bestialski, brutalny, krwawy; zuchwały; nocny napad
  • napad z ukrycia
  • napad na kobietę, na listonosza, na staruszków, na taksówkarza; na dom, na mieszkanie; na bank, na hurtownię, na kantor, na pocztę, na sklep, na stację benzynową; na konwój, na tira, na pociąg
  • napad z bronią w ręku, z nożem, z użyciem niebezpiecznego narzędzia
  • napady, rozboje i kradzieże; napady, rozboje i pobicia; włamania, napady i kradzieże
  • sprawa, zarzut; dzień, okoliczności; autor, inicjator, miejsce, ofiara, sprawca, świadek, uczestnik; próba napadu; seria; liczba napadów
  • kara, wyrok za napad
  • udział w napadzie
  • dokonać napadu
  • zapobieganie napadom
  • planować, przygotowywać, zaplanować, zorganizować; upozorować napad
  • doszło do napadu; przyznać się do napadu
  • odpowiedzieć za napad
  • oskarżony, podejrzany o napad; zamieszany w napad; aresztowany, poszukiwany, sądzony, skazany, ścigany za napad
  • powiadomić o napadzie; brać udział, uczestniczyć w napadzie; specjalizować się w napadach na kogoś/coś

Cytaty

Napady dokonywane są już za dnia na głównych, „reprezentacyjnych” ulicach naszych miast, w środkach komunikacji miejskiej [...].

źródło: KWSJP: Adam Lipczyński: Zero tolerancji, prasa, 1999

Za napad z użyciem niebezpiecznego narzędzia grozi mu kara pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 5 lat.

źródło: KWSJP: Pieniądze albo życie!, Dziennik Polski, 1998-07-02

Podejrzani o napady na dwanaście osób stanęli przed sądem.

źródło: KWSJP: (Metropol): Rozpoczął się proces mordercy staruszków, prasa, 2001

[...] prokurator odczytał wczoraj w Krakowie akt oskarżenia w sprawie 12 osób, którym zarzucono dokonanie kilkudziesięciu włamań, napadów i kradzieży.

źródło: KWSJP: Do trzech razy sztuka, Dziennik Polski, 2001-03-21

Od 1983 roku liczba napadów rabunkowych z bronią w ręku wzrosła w Wlk. Brytanii ponad dwukrotnie.

źródło: KWSJP: Kevin Helliker: Wyspa bezbronna, Gazeta Wyborcza, 1994-04-25

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

Składnia

bez ograniczeń + napad +
na KOGO/CO

2. zbrojny

Definicja

niespodziewany zbrojny atak na czyjeś terytorium

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  atak, inwazja, rapt

Połączenia

  • jądrowy, powietrzny; terrorystyczny, zbrojny; zdradziecki; tatarski napad; łupieżcze napady
  • napady Krzyżaków, Litwinów, Prusów, Tatarów
  • napady zza morza
  • dokonać napadu

Cytaty

Podczas prowadzenia walki z przeciwnikiem naziemnym pododdziały powinny być w stałej gotowości do zwalczania środków napadu powietrznego.

źródło: KWSJP: Zdzisław Ratajski: O POWSZECHNEJ OBRONIE PRZECIWLOTNICZEJ, prasa, 1998

Wyjeżdżając na Węgry Elżbieta zostawiła za sobą monarchię świeżo scementowaną przez jej ojca i zniszczoną długotrwałą wojną z Wacławem czeskim, łupieżczymi napadami Krzyżaków i Litwinów oraz wypompowaną z pieniędzy [...].

źródło: KWSJP: Jadwiga Żylińska: Piastówny i żony Piastów, 1969

W roku 1226 Konrad Mazowiecki, sprowadziwszy w celu obrony przed napadami Prusów Zakon Krzyżacki, oddał mu Ziemię Chełmińską wraz z Toruniem.

źródło: KWSJP: Stanisław Duński: TORUŃ GRÓD KOPERNIKA, prasa, 1960

Podpisano kompromisowy traktat, który zakładał, że strona polska będzie powstrzymywać wyprawy Kozaków na Turcję, a strona turecka miała hamować napady tatarskie na Rzeczpospolitą.

źródło: KWSJP: Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, 2006

Ponieważ jednak Maurowie pustoszyli w owych latach Betykę częstymi napadami zza morza, przeszła ona pod wojskową administrację cesarską, a Septymiusz otrzymał w zamian kwesturę na Sardynii.

źródło: KWSJP: Tadeusz Kotula: Septymiusz Sewerus. Cesarz z Lepcis Magna, 1986

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

3. kaszlu

Definicja

okresowe nagłe i gwałtowne pojawienie się objawów jakiejś choroby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  atak, paroksyzm

Połączenia

  • gwałtowny, nagły; ciężki, ostry, silny; kolejny; klasyczny; drgawkowy, padaczkowy napad; częste, okresowe, powracające napady
  • napad boleści, bólu, choroby; astmy, epilepsji, kaszlu, kolki, migreny, padaczki; bezdechu, dreszczy, duszności, głodu, gorąca, nudności
  • przyczyna napadu; seria napadów
  • napady ustąpiły
  • dostawać napadu
  • mieć/miewać; wywołać napady

Cytaty

Najczęściej karetki wyjeżdżają do omdleń. Zdarzają się także napady padaczki, zaostrzenia przewlekłych chorób serca, a nawet przypadki zaburzeń psychicznych.

źródło: NKJP: (A.P.): Gorąco na pogotowiu, Nowiny Raciborskie, 2004-07-27

[…] nasycone jodem i bromem powietrze morskie doskonale zwalczy katar sienny i złagodzi napady astmy oskrzelowej.

źródło: NKJP: Teresa Kwaśniewska: Urlopowy wypoczynek, Dziennik Polski, 1998-07-06

[…] napady duszności mogą sugerować chorobę serca, jednak wymaga to dodatkowych badań lekarskich.

źródło: NKJP: Piotr Krysiak: Ciężka choroba prezydenta, prasa, 2006

Zdarzają się przypadki nietypowe, bardzo podobne objawy mogą prowadzić do pomylenia padaczki z omdleniami na tle sercowo-naczyniowym, z zaburzeniami rytmu serca, tężyczką, napadami bezdechu u dzieci.

źródło: NKJP: None: Padaczka nie bol, Dziennik Polski, 1998-07-27

Ziąbł i płonął na przemiany, szczękał zębami w napadzie dreszczy, leżał to nieruchomy, bezsilny, zlany potem, to rzucał się i gadał bez przerwy.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

Składnia

bez ograniczeń + napad +
CZEGO

4. gniewu

Definicja

nagły przejaw jakiegoś stanu psychicznego lub emocjonalnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przypływ

Połączenia

  • niekontrolowane napady
  • napad agresji, furii, gniewu, szaleństwa, szału, wściekłości, zazdrości, złości; melancholii, płaczu, strachu, rozpaczy; lenistwa, tremy; depresji, histerii, lęku, paniki; entuzjazmu, głupawki, śmiechu
  • dostać napadu
  • mieć/miewać napady

Cytaty

Pomieszczenie rozświetlone światłem błękitnym w ciągu paru minut uspokaja osoby będące nawet w napadzie szału.

źródło: NKJP: (APAW): Tajemnica w kolorze, Dziennik Polski, 2000-07-04

U Mateusza rodzice coraz częściej obserwowali złe zachowania: napady furii i wulgarne słownictwo.

źródło: NKJP: Współpracownik: Są dwa światy…, Tygodnik Ciechanowski, 2003-08-06

[...] Houston nadal miał napady agresji. Aż pewnej straszliwej nocy, w zmaltretowanej, znajdującej się na skraju załamania Penny-Jane, obudził się wreszcie instynkt samozachowawczy.

źródło: KWSJP: Nicola Gill: Życie z brutalem, prasa, 2000

Najmłodszy synek, ukochany i wypieszczony, bywał krnąbrny i miewał napady złości.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Zapominając o środkach ostrożności, w napadzie iście homeryckiego śmiechu, tarzaliśmy się z uciechy po ziemi...

źródło: NKJP: Bogusław Mastej: KOMU POWIEŚĆ DZIADA, prasa, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

Składnia

bez ograniczeń + napad +
CZEGO

5. słowny

Definicja

gwałtowne wystąpienie słowne przeciwko komuś

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  atak, napaść I

Połączenia

  • gwałtowny; polityczny napad
  • napad opozycji
  • napad na (moją) osobę

Cytaty

Według relacji przewodniczącego RP, dyrektor ŻOK bez powodu zaczął się wobec niego zachowywać wulgarnie i agresywnie. Używał przy tym słów ogólnie uznawanych za bardzo obraźliwe […]. – Złożyłem już wniosek do sądu ze skargą o naruszenie mojej nietykalności, ale napad na moją osobę to tylko jeden aspekt tej sprawy […].

źródło: Internet

[…] blokada tego portalu paradoksalnie […] szkodzi nie tyle związanemu z nim środowisku, co wymiarowi sprawiedliwości i elitom władzy, które posądzane być mogą o nieuczciwą i nielegalną cenzurę. Ja w to nie wierzę, ale wydaje mi się, że elity władzy powinny takich sytuacji unikać, bo szkodzą im one bardziej niż wszystkie „napady” opozycji.

źródło: Internet

Pani Ewo, chociaż miałyśmy przyjemność się poznać i być już po imieniu, nie rozumiem napadu na moją osobę... Każdy ma prawo wypowiadać się i dzielić swoimi uwagami i spostrzeżeniami... Prawda?

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + napad +
(KOGO) + na KOGO

6. w sporcie

Definicja

sport.  pot. 
ofensywna część drużyny w grach zespołowych

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  atak, ofensywa

Połączenia

  • gra w napadzie
  • grać w napadzie

Cytaty

Byliśmy bez dwóch podstawowych zawodników […]. Młodzi zawodnicy, którzy grali w napadzie zagrali dość dobrze, lecz nie wystarczyło to do zwycięstwa - stwierdził strzelec jednej z bramek […].

źródło: NKJP: SŁ: TARPAN MROCZA - ZORZA ŚLESIN 3:2 (0:2), Nakielski Czas, 2007-03-28

Za drugiego najlepszego strzelca uważany jest Jason Yates, Anglik, który także gra w napadzie.

źródło: NKJP: Walijskie drozdy, Dziennik Polski – Sport, 1998-07-10

Z konieczności w obronie musi grać Paweł Tafelski, który przecież najlepiej się czuje w napadzie - stwierdził trener Kanału Tadeusz Matczuk.

źródło: NKJP: SŁ: KANAŁ WYSTĘP - VITTRA KUSOWO 0:4 (0:2), Nakielski Czas, 2007-10-11

Długo trwała walka na połowie gości, w pewnej chwili w napadzie gospodarzy znajdowało się czterech zawodników, jednak nie potrafili oni skierować piłki do siatki.

źródło: NKJP: V liga Kraków, Dziennik Polski, 2001-09-13

Jako pomocnik grałem kilka razy, ale dobrze się w środku boiska nie czułem, wolę grać w napadzie i strzelać gole.

źródło: NKJP: Piotr Szpak: Stąporski wykorzystał szansę, Echo Dnia, 2006-11-22

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napad
 napady
D. napadu
 napadów
C. napadowi
 napadom
B. napad
 napady
N. napadem
 napadami
Ms. napadzie
 napadach
W. napadzie
 napady

Inne uwagi

Zwykle lp

Data ostatniej modyfikacji: 19.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN