UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tercja

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tercja
tercje
D. tercji
tercji
neut
tercyj
char
C. tercji
tercjom
B. tercję
tercje
N. tercją
tercjami
Ms. tercji
tercjach
W. tercjo
tercje

Pochodzenie

łac. tertia 'trzecia'

1. jedna z trzech części

Definicja

książk. 
jedna z trzech części czegoś, mających taką samą wartość

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Cytaty

Świątynia powstała w I tercji XVI w.

źródło: NKJP: Internet

Nie zrealizowane plany rozbudowy twierdzy z 1789 roku por. Karola Polewskiego sporządzone zostały zgodnie z zasadami nowej polskiej szkoły fortyfikacyjnej, która ukształtowała się w trzeciej tercji XVIII wieku.

źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997

Wreszcie, w 2009 roku na rynku ukazały się dwie serie [komiksów] promujące najnowszy film: czteroczęściowy „Terminator: Salvation Movie Prequel” i jednoczęściowy „Terminator: Salvation Movie Preview”. [...] „Movie Preview” to po prostu skrótowo powtórzona pierwsza tercja filmu, całkowicie niewarta uwagi.

źródło: NKJP: Jakub Gałka: „Terminator”: Sarah i John spotykają Supermana, Esensja, 2009-07-02

Jest to [...] cygaro jednolite, co oznacza, że nie ma sensu dzielić go na tercje. Podczas całego palenia jest identyczne pod względem budowy, mocy, smaku.

źródło: Internet: aficionado.pl

2. w muzyce

Definicja

muz. 
odległość między dwoma sąsiednimi dźwiękami muzycznymi, wynosząca trzy lub cztery półtony

Noty o użyciu

Wyraz używany jako składnik terminów muzycznych, np. tercja mała, tercja wielka.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  interwał

Cytaty

Kolęda „Lulajże, Jezuniu” ma półkadencję (na tercji toniki), wypadającą na słowach „w płaczu utulaj” [...].

źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski. Siedem szkiców, 2005

Fortepian znajdujący się w Collegium Maius jest nastrojony niżej o całą tercję.

źródło: NKJP: Fortepiany Chopina, Dziennik Polski, 1999-09-24

[...] do dźwięku podstawowego dodawane są dwa dźwięki kolejno oddalone o tercję.

źródło: NKJP: Internet

Tutaj wykorzystywane są już nie tylko interwały sekund małych i wielkich (jak w poprzednich skalach), ale inne odległości pomiędzy dźwiękami skali, jak tercje czy tworzące się w melodii kwinty.

źródło: NKJP: Barbara Romanowska: Kamertony i muzykoterapia w leczeniu dźwiękiem, 2004

3. modlitwa

Definicja

rel. 
część modlitw odmawianych każdego dnia przez duchownych katolickich, przypadająca na godzinę dziewiątą rano

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Cytaty

Plan dnia w klasztorach mniszek klarysek kapucynek: 6.00 – medytacja poranna, modlitwa brewiarzowa (laudesy); 7.30 – Msza Święta; 8.00 – modlitwa brewiarzowa (tercja ); praca [...].

źródło: NKJP: Józef Marecki: Klasztor klarysek kapucynek, Głos Ojca Pio, 2003-04

Razem z innymi konfratrami miał dyspensę od oficjum tercji, seksty i nony - modlitw o godzinie dziewiątej rano, dwunastej i drugiej po południu.

źródło: NKJP: Ewa Kozakiewicz: Jakie tajemnice ukrywali średniowieczni mnisi?, Gazeta Krakowska, 2008-01-22

Bitwa miała rozpocząć się w porze tercji i zakończyć się wczesną popołudniową porą nony, jak zaproponowali wcześniej posłowie niemieckiego króla z iście rycerską galanterią.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

4. w hokeju

Definicja

sport. 
jedna z trzech części meczu w hokeja, trwająca 20 minut, po której następuje 10 minut przerwy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport dyscypliny, imprezy i rozgrywki sportowe

Połączenia

  • druga, pierwsza, trzecia tercja
  • tercja gospodarzy, gości, rywali
  • koniec, końcówka, początek, połowa tercji
  • przerwa między tercjami
  • remis po (dwóch) tercjach
  • przegrać, wygrać (drugą) tercję
  • wjechać do tercji
  • wjechać w tercję

Cytaty

Pierwsza tercja zakończyła się rzadko spotykanym wynikiem 8:1.

źródło: NKJP: Jarosław Śliżewski: Hokej - Puchar Europy, Gazeta Wyborcza, 1992-10-10

W drugiej tercji koszyczanie spuścili z tonu, a i tak trzy razy umieszczali krążek w bramce Polaków.

źródło: NKJP: Stefan Leśniowski: Stare grzechy: Gazeta Krakowska, 2005-08-22

Po dwóch tercjach mecz był już praktycznie rozstrzygnięty, bowiem gospodynie powiększyły przewagę na 9-1!

źródło: NKJP: (PAN): Giganci na remis, Dziennik Polski, 2006-12-13

5. w szermierce

Definicja

sport. 
trzecia pozycja obronna w szabli (konkurencji sportowej), pozwalająca ochronić bok przed cięciem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Cytaty

Tercja broni przed cięciem, polega na podniesieniu puklerza w lewo.

źródło: Internet: almanach.historyczny.org

Różnica pomiędzy nowoczesną szkołą węgierską a klasyczną włoską polega na przyjęciu w obronie układu zasłon w kształcie trójkąta tercja – kwarta – kwinta, w miejsce trójkąta sekunda – prima – kwinta, jak również na znacznym zmodyfikowaniu pozycji i techniki ręki uzbrojonej, która stała się dynamiczniejsza.

źródło: Maciej Łuczak: Wpływ myśli teoretycznej i praktycznej szkoleniowców węgierskich na sukcesy polskiej szermierki, Kultura Fizyczna, 2009 (agro.icm.edu.pl)

6. w edytorstwie

Definicja

edytor. 
czcionka o wielkości szesnastu punktów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Cytaty

Tekst powinien być wydrukowany czcionką garmondową lub większą, jednak nie większą niż tercja.

źródło: Biuletyn Pełnomocnika Rządu do Walki z Analfabetyzmem, 1949 (SJPDor)

Nasz konwerter umożliwia [...] szybkie wprowadzenie i przeliczanie stopnia pisma (petit, garmond, tercja...). Dostępny jest również podgląd wielkości czcionki.

źródło: Internet: kalkulator.jednostek.pl

Data ostatniej modyfikacji: 23.04.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj