UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zacieśnić

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zacieśnię
 zacieśnimy
2 os. zacieśnisz
 zacieśnicie
3 os. zacieśni
 zacieśnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zacieśniłem
+(e)m zacieśnił
 zacieśniłam
+(e)m zacieśniła
 zacieśniłom
+(e)m zacieśniło
 zacieśniliśmy
+(e)śmy zacieśnili
 zacieśniłyśmy
+(e)śmy zacieśniły
2 os. zacieśniłeś
+(e)ś zacieśnił
 zacieśniłaś
+(e)ś zacieśniła
 zacieśniłoś
+(e)ś zacieśniło
 zacieśniliście
+(e)ście zacieśnili
 zacieśniłyście
+(e)ście zacieśniły
3 os. zacieśnił
 zacieśniła
 zacieśniło
 zacieśnili
 zacieśniły

bezosobnik: zacieśniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zacieśnijmy
2 os. zacieśnij
 zacieśnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zacieśniłbym
bym zacieśnił
 zacieśniłabym
bym zacieśniła
 zacieśniłobym
bym zacieśniło
 zacieśnilibyśmy
byśmy zacieśnili
 zacieśniłybyśmy
byśmy zacieśniły
2 os. zacieśniłbyś
byś zacieśnił
 zacieśniłabyś
byś zacieśniła
 zacieśniłobyś
byś zacieśniło
 zacieśnilibyście
byście zacieśnili
 zacieśniłybyście
byście zacieśniły
3 os. zacieśniłby
by zacieśnił
 zacieśniłaby
by zacieśniła
 zacieśniłoby
by zacieśniło
 zacieśniliby
by zacieśnili
 zacieśniłyby
by zacieśniły

bezosobnik: zacieśniono by

bezokolicznik: zacieśnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacieśniwszy

gerundium: zacieśnienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacieśniony

odpowiednik aspektowy: zacieśniać

1. pętlę

Definicja

opasać czymś lub zewrzeć coś ciasno

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

antonimy:  rozluźnić

Połączenia

  • zacieśnić krąg, łuk, pętlę
  • zacieśnić mocno

Cytaty

Łapiemy się za ręce, a następnie pierwsza osoba (nauczyciel) zaczyna chodzić pomiędzy dziećmi tak, aby zacieśnić „supeł” tworzony z wszystkich uczestników.

źródło: NKJP: Agata Opach: Scenariusz propozycji edukacyjnej dla sześciolatków „Kto to jest przyjaciel?”, Wychowawca nr 160, 2006

Samochód wpada na przęsło wiaduktu. Da się jechać. Strata duża, ale wciąż prowadzą. [...] Znowu kałuża, wyniosło. Prawy łuk - za szeroko! Lewy - zacieśnić!

źródło: NKJP: Wojciech Walczuk: Mistrz kierownicy ucieka..., CKM nr 11, 2000

W tym momencie przed Romkiem stała cesarzowa Iranu, a za nią dwa goryle (ochrona). [...] Goryle, złowrogo łypiąc oczami, zacieśnili krąg.

źródło: NKJP: Wojciech Szatkowski: Zakopiańscy olimpijczycy - Jan Bachleda-Curuś, 1999

Zacieśnił krzywą obejścia i zwolnił kroku; chciał usłyszeć, o czym tamci rozmawiają.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Postanowili drogo sprzedać swe życie. Ukryci za drzewami wspomagali bosmana. Pogoń tymczasem zacieśniła półkole.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Składnia

bez ograniczeń + zacieśnić +
CO

2. zabudowę

Definicja

umieścić na jakiejś powierzchni więcej elementów lub umieścić je bliżej siebie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zagęścić

Połączenia

  • zacieśnić budynki, zabudowę; obronę, szyki

Cytaty

W pierwszej połowie niewiele nam wychodziło.[...] Na szczęście udało się nam to poprawić w drugiej części. Zacieśniliśmy szyki obronne i to przyniosło efekt.

źródło: NKJP: Mariusz Godos: Niespodzianki nie było, 2009-02-12

W odpowiedzi na rakiety Izrael ogłosił Gazę wrogim obszarem i zacieśnił blokadę.

źródło: NKJP: Magdalena Mughrabi: Ci źli i ci niedobrzy, Polityka nr 2689, 2009

Nie pozwoliliśmy im pograć w środku boiska, a poza tym napastnicy Legii trochę ułatwili nam zadanie. Moim zdaniem zagrali zbyt blisko siebie, sami sobie zacieśnili pole gry.

źródło: NKJP: Mirosław Maciorowski: Mirosław Jabłoński, Gazeta Wyborcza, 1999-03-02

Składnia

bez ograniczeń + zacieśnić +
CO

3. kontakty

Definicja

wzmocnić więzi między jakimiś ludźmi lub instytucjami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

antonimy:  rozluźnić

Połączenia

  • zacieśnić kontakty, stosunki, więzi, znajomości; przyjaźń, sojusz

Cytaty

Proszę zwrócić uwagę, że Stany Zjednoczone w ostatnim okresie zacieśniły stosunki z Rosją.

źródło: NKJP: Internet

Apple od dawna współpracuje z Freescale [...], a związki te zostały zacieśnione po rozstaniu Apple z IBM-em.

źródło: NKJP: Internet

Po powrocie do domu zacieśniła kontakty z akademicką grupą dominikanów.

źródło: NKJP: Agnieszka Niemiec: Od szachów do teologii, Życie Podkarpackie, 2008-10-09

Ponad połowa uczestników badania jest przekonana, że poczta elektroniczna pomogła im w zacieśnieniu więzi z wykładowcami.

źródło: NKJP: Anna Wasilewska-Śpioch: Pokolenie Internetu, Dziennik Internautów, 2002-09-18

Składnia

bez ograniczeń + zacieśnić +
CO

4. problematykę

Definicja

zmniejszyć zakres czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ograniczyć, zawęzić

Połączenia

  • zacieśnić problematykę, temat, zakres czegoś

Cytaty

[...] firmy muszą zdać sobie sprawę z tego, że jeśli nie wprowadzą dodatkowych warstw bezpieczeństwa i nie zacieśnią kręgu osób mających dostęp do wrażliwych danych [...], szpiegostwo, sabotaże i hackowanie nadal będą miały miejsce.

źródło: NKJP: Marcin Maj: Co trzeci administrator przegląda poufne dane, Dziennik Internautów, 2008-06-24

Jeżeli chodzi o zdradę, nie ma okoliczności łagodzących. Wydaje mi się przeto, że problem trzeba zacieśnić do tych, może tylko kilku tysięcy ludzi, którzy na kluczowych stanowiskach, z pełnią świadomości są aktywnymi współtwórcami sowietyzacji Polski.

źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997

Składnia

bez ograniczeń + zacieśnić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 09.04.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN