UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zamieść

Chronologizacja

XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zamiotę
 zamieciemy
2 os. zamieciesz
 zamieciecie
3 os. zamiecie
 zamiotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zamiotłem
+(e)m zamiótł
 zamiotłam
+(e)m zamiotła
 zamiotłom
+(e)m zamiotło
 zamietliśmy
+(e)śmy zamietli
 zamiotłyśmy
+(e)śmy zamiotły
2 os. zamiotłeś
+(e)ś zamiótł
 zamiotłaś
+(e)ś zamiotła
 zamiotłoś
+(e)ś zamiotło
 zamietliście
+(e)ście zamietli
 zamiotłyście
+(e)ście zamiotły
3 os. zamiótł
 zamiotła
 zamiotło
 zamietli
 zamiotły

bezosobnik: zamieciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zamiećmy
2 os. zamieć
 zamiećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zamiótłbym
bym zamiótł
 zamiotłabym
bym zamiotła
 zamiotłobym
bym zamiotło
 zamietlibyśmy
byśmy zamietli
 zamiotłybyśmy
byśmy zamiotły
2 os. zamiótłbyś
byś zamiótł
 zamiotłabyś
byś zamiotła
 zamiotłobyś
byś zamiotło
 zamietlibyście
byście zamietli
 zamiotłybyście
byście zamiotły
3 os. zamiótłby
by zamiótł
 zamiotłaby
by zamiotła
 zamiotłoby
by zamiotło
 zamietliby
by zamietli
 zamiotłyby
by zamiotły

bezosobnik: zamieciono by

bezokolicznik: zamieść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zamiótłszy

gerundium: zamiecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zamieciony

odpowiednik aspektowy: zamiatać

Pochodzenie

Zob. mieść

1. miotłą

Definicja

miotłą lub szczotką usunąć z jakiejś powierzchni śmieci lub kurz

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zmieść

Cytaty

Najciszej, jak mogłam, by nie budzić Michała owiniętego w koce, zamiotłam podłogę, pozbierałam niedopałki i rozbite butelki.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Tarot paryski, 1999

Chwytam się każdego zajęcia, byleby tylko zarobić parę groszy. Pomagam wnieść meble do mieszkania. Wyrzucę śmieci, zamiotę podwórko, skopię ogródek.

źródło: NKJP: Paweł Chwał: Tarnowski Edi, Gazeta Krakowska, 2004-08-07

Zbierz większe śmieci z podłóg, a następnie zamieć szczotką z dość twardym włosiem.

źródło: Internet: posprzatajmi.pl/blog/wskazowki-jak-usunac-tapete-ze-sciany-i-sufitu

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CO + (CZYM)

2. wiatr liście

Definicja

o wietrze: wiejąc, spowodować zdmuchnięcie czegoś (liści, śmieci, śniegu) z jakiejś powierzchni i przesunięcie na inne miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zmieść

Połączenia

  • wiatr zamiótł

Cytaty

Zimny wiatr zamiótł śnieg i usypał zaspę.

źródło: Dekada literacka, Tomy 1-4, 1991 (books.google.pl)

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CO

3. wiatr liśćmi

Definicja

o wietrze: wprawić coś w ruch wirujący

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

  • wiatr zamiótł

Cytaty

Wiatr zamiótł tumanem liści, szeleściły sucho jak grochowina.

źródło: Marek Nowakowski: Fotuna liliputa, 1997 (books.google.pl)

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CZYM

4. trenem po ziemi

Definicja

ciągnąc coś za sobą, przesunąć po podłodze lub ziemi

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Cytaty

Rozgorączkowany zarzucił na jedną rękę długi czarny płaszcz, połą zamiótł podłogę i wyszedł chwiejąc się jak ranny ptak.

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CO + CZYM

5. pies ogonem

Definicja

o zwierzęciu: ogonem wykonać szybki ruch nad jakąś powierzchnią lub dotykając powierzchni czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Cytaty

Jasne jest, że nie da się już jak dawniej po tym cmentarzu bez celu łazić, dumać i melancholizować, i okruszkami chleba karmić wiewiórki. Asfalt, bruk, marmur; wiewiórki zamiotły ogonami i czmychnęły, wylęknięte.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Wielki szczur stał słupka pod wnęką okienną, poruszając szybko wąsami. Chwilę tak trwali obaj w milczeniu, aż zwierzę raptownie skuliło się, zamiotło ogonem i zniknęło pod wejściową płachtą.

źródło: NKJP: Dariusz Żukowski: Miłość morderców, 2009

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CZYM

6. ziemię kapeluszem

Definicja

książk. 
ukłonić się bardzo nisko, zrobiwszy szeroki gest ręką trzymającą nakrycie głowy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Cytaty

Co złego to nie ja, panowie - powiedział, ponownie zamiótł czapką po podłodze. - Przepraszam za kłopot...

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

Byliśmy jeszcze na schodach, kiedy Lechoń, który siedział sam przy stoliku, ujrzał nadchodzącego Boya, zerwał się z miejsca i, przyklękając na jedno kolano, zamiótł podłogę imaginacyjnym kapeluszem ze strusim piórem.

źródło: NKJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2003

Pan Hornowski wydał się wojewodzinie odmieniony. Sczerniał, schudł. Pokłonił się pani do kolan i czapką ziemię zamiótł jak należy.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Składnia

bez ograniczeń + zamieść +
CZYM + po CZYM
bez ograniczeń + zamieść +
CO + CZYM

Frazeologizmy

ktoś zamiótł pod dywan coś
Data ostatniej modyfikacji: 25.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN