UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dur I

rzeczownik

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

1. choroba

Definicja

med.

ostra bakteryjna choroba zakaźna, objawiająca się m.in. gorączką oraz ogólnym wyczerpaniem, mogąca prowadzić do śmierci

Noty o użyciu

Wyraz używany potocznie w odniesieniu do dwu różnych chorób, określanych w medycynie jako dur brzuszny lub dur plamisty.

Pochodzenie

płn. psł. *durъ 'wzburzenie, zamroczenie umysłu'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	tyfus
	hiperonimy:	choroba I

Cytaty

[...] Miejska Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna [w Pile] była pierwszą placówką tego typu w Polsce. Okazuje się, że przyczyną jej utworzenia był wysoki wskaźnik zachorowań na: dur, czerwonkę, błonicę.

źródło: NKJP: (BOŻ): Służymy człowiekowi, Gazeta Poznańska, 2004-06-26

A jednak Liga Narodów obawiała się, że jeżeli epidemia duru nie zostanie opanowana w Polsce, może dotrzeć do krajów zachodnich z o wiele większą umieralnością [...].

źródło: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, t.49, 1998 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dur	dury
D.	duru	durów
C.	durowi	durom
B.	dur	dury
N.	durem	durami
Ms.	durze	durach
W.	durze	dury

Inne uwagi

Zwykle lp

2. zamroczenie

Definicja

książk.

stan zamroczenia spowodowany jakimś silnym bodźcem, np. uczuciem miłosnym

Pochodzenie

płn. psł. *durъ 'wzburzenie, zamroczenie umysłu'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Cytaty

W Łodzi, gdzie przejściowo, na skutek zburzenia Warszawy, koncentrowała się większość placówek życia publicznego, miałem mieszkanie w domu literatów i żonę z córką, do których postanowiłem wrócić, kiedy opadł ze mnie dur owego romansu.

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Uległa przeczuciu? Głosowi instynktu? Co nią powodowało — brawura, zmysł hazardu czy tęsknota za zmysłową czułością? Lubieżność ją tu gnała czy dur miłosny?

źródło: Adriana Szymańska: Święty grzech, 1995 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dur	dury
D.	duru	durów
C.	durowi	durom
B.	dur	dury
N.	durem	durami
Ms.	durze	durach
W.	durze	dury

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

	+	dur	+	CZEGO
	+	dur	+	JAKI

3. w muzyce

Definicja

muz.

skala muzyczna oparta na gamie z wielką tercją między pierwszym a trzecim stopniem

Pochodzenie

niem.

z łac. dūrus 'twardy'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	major I
	sprzeczne:	minor I, moll I

Cytaty

Walce e-moll i h-moll, Nokturn e-moll, Mazurek a-moll opus 68 numer 2... Nam się wydają takie śliczne, a Chopin przeznacza dla nich śmietnik. Czemu? Bo nie udało mu się wypełnić ich stosownie gęstą treścią, bo w każdym nieuchronną dziurę próbuje zaklajstrować standardowe przejście z moll w dur.

źródło: NKJP: Piotr Wierzbicki: Migotliwy ton. Esej o stylu Chopina, 2010

O, niech pan posłucha! – wziął kilka akordów w moll i w dur.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dur	dur
D.	dur	dur
C.	dur	dur
B.	dur	dur
N.	dur	dur
Ms.	dur	dur
W.	dur	dur

Inne uwagi

Zwykle lp

Frazeologizmy

dur brzuszny

Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2019