UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lisi

Chronologizacja

1279, SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lisi	lisi	lisi	lisie	lisia
D.	lisiego	lisiego	lisiego	lisiego	lisiej
C.	lisiemu	lisiemu	lisiemu	lisiemu	lisiej
B.	lisiego	lisiego	lisi	lisie	lisią
N.	lisim	lisim	lisim	lisim	lisią
Ms.	lisim	lisim	lisim	lisim	lisiej
W.	lisi	lisi	lisi	lisie	lisia

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lisi	lisi	lisie	lisie
D.	lisich	lisich	lisich	lisich
C.	lisim	lisim	lisim	lisim
B.	lisich	lisich	lisich	lisie
N.	lisimi	lisimi	lisimi	lisimi
Ms.	lisich	lisich	lisich	lisich
W.	lisi	lisi	lisie	lisie

Pochodzenie

Zob. lis

1. związany z lisem - zwierzęciem

Definicja

związany z lisem - zwierzęciem

Cytaty

1.a rodzina

Definicja

będący lisem lub lisami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta drapieżne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Połączenia

lisia populacja, rodzina; plaga

Cytaty

Jestem lisią mamą schwytaną w sidła.

źródło: NKJP: Janina Pominkiewicz: O czym zwierzęta chciałyby nam, ludziom, powiedzieć w wigilijną noc, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 2002-12-01

Do zagrody często podkradały się lisy i porywały kury. Lisia rodzina była bardzo liczna lub miała wilczy apetyt, bo kury znikały seryjnie.

źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Nosił lis razy kilka, Gazeta Krakowska, 2004-06-04

Wzrost lisiej populacji łączy się ściśle ze stosowanymi od 1996 roku szczepionkami przeciw wściekliźnie [...]. Aby zmniejszyć liczbę lisów należy wprowadzić odstrzały redukcyjne oraz znieść okres ochronny [...].

źródło: NKJP: (MAS): Rude rozbójniki, Gazeta Wrocławska, 2001-12-18

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

1.b ogon

Definicja

będący częścią ciała lisa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta drapieżne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Połączenia

lisi ogon; lisia kita, skórka; lisie futro; lisie łapy

Cytaty

Nie dalej jak dziesięć kroków dalej leżała tusza przewodnika. Skradał się do niej na ugiętych łapach chudy lisek. [...] Rijen błyskawicznie złapał łuk. Strzała opatrzona kościaną świstawką z przeraźliwym gwizdem wbiła się w ziemię między lisimi łapami.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Piołun i miód. Kroniki Drugiego Kręgu Księga III, 2003

W bujnej, tak zielonej, że aż czarnej koronie słychać było gwar wszelkiego stworzenia i nie lada stworzenia musiały tam buszować: [...] zdawało mi się, że widzę sowie skrzydło, żbiczą sierść, lisie futro.

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Marsz Polonia, 2008

Las smacznie cię nakarmi, [...] bywa, że kolorowy ptak, niemrawa salamandra, wąż przetnie ci ścieżkę, wiewiórka z rudą kitą pogoni po gałęziach, dzięcioł wystuka rytm, w krzakach mignie lisi ogon [...].

źródło: Sławomir Shuty: Ruchy, 2008 (books.google.pl)

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

1.c nora

Definicja

zamieszkany przez lisa lub lisy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta drapieżne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Połączenia

lisia jama, nora; ferma

Cytaty

– Teraz lisy są bardzo groźne, bo mają młode – dodaje Darek, pochylając się ostrożnie nad lisią jamą.

źródło: NKJP: Iza Salamo: Terror rudego cwaniaka, Trybuna Śląska, 2001-06-18

Codziennie o piątej rano pracownik fermy lisów wrzuca do młynków drobiowe łapki i łebki, dorzuca kaszę, kiełki i witaminy, dolewa mleko i wiezie na wózku między klatki. Na wiosnę lisia ferma jest cicha, bo nie ma młodych.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska, Ewa Winnicka, Marcin Kołodziejczyk: Fabryki zwierząt, Polityka, nr 2348, 2002-05-04

Dlaczego nie budowano domów kwadratowych albo prostokątnych [...]? Najprostsza odpowiedź prowadzi znów [...] do świata przyrody, do ptasich gniazd, lisich nor i bobrowych żeremi.

źródło: NKJP: Zdzisław Skrok: Mądrość Prawieków. O czym przypominają nam pradawni, 2009

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

1.d ślad

Definicja

pochodzący od lisa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta drapieżne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Połączenia

lisi ślad; mięso lisie

Cytaty

Opowiadano o starym lisie wyjadaczu, który nawet przy dużym śniegu wydostawał się na grań i tam za sadzał się na kozice. Lisie ślady napotykali narciarze wzdłuż grani Czerwonych Wierchów, na Hlinie i na Kopie Koprowej.

źródło: NKJP: Stanisław Zieliński: W stronę Pysznej, 2008

Inspekcja Weterynaryjna Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Nowym Dworze Gdańskim prowadzi akcję badania mięsa lisiego. Lisy, odstrzelone przez myśliwych w czasie polowania, dostarczane są do Zakładu Higieny Weterynaryjnej w Gdańsku.

źródło: NKJP: (gal): Odporny na wściekliznę, Dziennik Bałtycki, 2000-11-28

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

2. związany z lisem - futrem

Definicja

związany z lisem - futrem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Połączenia

lisi kołnierz; lisia czapa, czapka; lisie futro

Cytaty

Jakaś kobieta w lisim kołnierzu zlitowała się nad nią i posłała jej uprzejmy uśmiech.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Po raz pierwszy także widziałam tam na ulicach starych wspaniałych Żydów, chasydów w lisich czapach, długich atłasowych surdutach, białych pończochach i trzewikach z klamrami.

źródło: NKJP: Monika Żeromska: Wspomnienia, 2007

Panna miała na sobie swoje ciężkie, lisie futro.

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabel: opowiadania i reportaże, 2007

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

3. związany z lisem - człowiekiem

Definicja

charakterystyczny dla lisa - osoby ukrywającej swe zamiary, wykorzystującej innych do osiągnięcia swoich celów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie

Połączenia

lisi spryt; uśmiech, uśmieszek; lisia metoda; chytrość, przebiegłość

Cytaty

	[...] ostrzegał swe uczennice przez lisimi zamiarami mężczyzn. źródło: NKJP: (kach): Szkoła w talenty bogata, Gazeta Krakowska, 2002-11-18
	- Zaraz! Gdzie? Po pierwsze, to ja płynę ino do Oławy. Po drugie, to kosztuje pięć skojców. Za konia dodatkowe pięć. - Jeśli nie masz - wtrącił się z lisim uśmiechem drugi Wasserpolak, widząc, jak Reynevan z nietęgą miną gmera w trzosie - to ja tego konia odkupię. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Liczą się twarde łokcie, lisi spryt i umiejętność prowadzenia agresywnych kampanii, których celem jest zdobycie przychylności rządowych urzędników. źródło: NKJP: John J. Keller; Marcus W. Brauchli: Ostatni taki rynek, Gazeta Wyborcza, 1994-04-11
	[...] zaprzeczył, ale w sposób typowo dlań lisi, podły i szujowato podległy. źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

4. twarz

Definicja

taki, jak u lisa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

lisi pysk; krok; lisia gęba, morda, twarz
wąski, lisi

Cytaty

Myślał o Lovellu, przywoływał w pamięci jego trójkątną lisią twarz, niewysoką postać odzianą w spłowiały mundur, pospiesznie wypowiadane słowa.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002

Za niedźwiedziem skradał się lisim krokiem mały człowieczek z wytartą od długiego używania leicą dyndającą na piersi.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Poszedłem do wskazanego gabinetu, a tam wyrasta przede mną takie barachło. Metr czterdzieści w kapeluszu, obślizgła, lisia morda o skośnych ślepiach.

źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Widok ze stuletniej morwy, Gazeta Wyborcza, 1997-02-07

Składnia

Rz	+	lisi	+
szyk: neutralny

5. kolor

Definicja

koloru rudego, takiego jak sierść lisa

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Cytaty

Raz kupiłem wszystkie pary, jakie miała, chyba ze dwanaście sztuk, i na różne stopy, duże, małe, średnie, i w różnych kolorach, mysie, lisie, jak palona słoma, jak razowy chleb, a wszystkie cieniusieńkie niby babie lato.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, 1984

[...] zapatrzyłem się w mokre pola, w chmury ciężko kładące się o zachodzie, w wierzby rozczapierzone i pokręcone nad miedzami i w kolor rudy, czerwony, lisi, fioletowoczerwony, marchewkowy, asfaltowy [...].

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabel: opowiadania i reportaże, 2007

Tak więc macie przed sobą „Balsam kanaański”, potocznie nazywany również „Srebrnym liskiem”, ciecz istotnie lisiego koloru, o umiarkowanej mocy i trwałym zapachu.

źródło: NKJP: Internet

Frazeologizmy

lisia czapa

Data ostatniej modyfikacji: 24.09.2018