UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

stroik

Chronologizacja

2 połowa XVIII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. stroik
stroiki
D. stroika
stroików
C. stroikowi
stroikom
B. stroik
stroiki
N. stroikiem
stroikami
Ms. stroiku
stroikach
W. stroiku
stroiki

Pochodzenie

Zob. strój

1. dla lalki

Definicja

ekspresywnie o stroju - charakterystycznym ubraniu

Wymowa

[stro-ik] lub pot. [strojik]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  strój
hiperonimy:  ubranie

Cytaty

Kociak przebiera się w stroik z pelerynką, charakteryzatorka żeluje mu loczek nad czołem [...].

źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007

[...] pani Ramoł też i komedianctwo nie było obce: lubowała się w dramatycznych gestach, rozdzierających eksklamacjach, a też - jak jej czasem co do łba strzeliło - zgoła nieprzystojnych, kusych i jaskrawych (bodaj od jej starej córki [...] pożyczonych) stroikach niedbale przysłoniętych lekarskim fartuchem...

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

2. na głowę

Definicja

ozdoba zakładana na głowę kobiety, wykonana ze sztucznych kwiatów, wstążek lub koronek, noszona do strojów uroczystych lub ludowych

Wymowa

[stro-ik] lub pot. [strojik]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  okrasa, ozdoba

Połączenia

  • stroik ślubny
  • stroik na głowę

Cytaty

- Idź - szepnęła Marta - musisz iść. Włóż swoją czarną sukienkę, najpiękniejszy stroik na włosy. Jest ci w nim do twarzy.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Potem ta osoba zaczęła przykładać do włosów mojej siostry różne stroiki, upięcia, welony i wianki.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993

Już w latach 60. pojawiła się tendencja do przygotowywania kosztownych strojów komunijnych dla dzieci. Dziewczynki - poza białą, zwykle długą sukienką, ozdobioną haftami i koronkami - nosiły białe buty, torebkę na dewocjonalia, wianek z białych kwiatków i tiulu przypominający stroik ślubny oraz najbardziej krytykowane przez księży rękawiczki.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce, 2004

3. na stół

Definicja

ozdoba wykonana ze sztucznych lub żywych kwiatów i gałązek

Wymowa

[stro-ik] lub pot. [strojik]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dekoracja, ozdoba

Połączenia

  • mały stroik; stroik bożonarodzeniowy, choinkowy, okolicznościowy, świąteczny, wielkanocny
  • stroik na drzwi, na grób, na stół
  • choinki i stroiki, palmy i stroiki, pisanki i stroiki, szopki i stroiki
  • aukcja, kiermasz, wystawa stroików
  • przygotować, robić, wykonać stroik

Cytaty

W święta najważniejsze jest, by każdy zakamarek naszego mieszkania wyglądał inaczej niż w pozostałe dni roku. W pomieszczeniach, gdzie nie ma miejsca na choinkę, wystarczy postawić mały stroik, a na meblach rozstawić figurki aniołów czy mikołajów.

źródło: NKJP: Świąteczny dom, Życie Warszawy, 2001

Zadaniem dzieci było wykonanie lub narysowanie pisanki, stroika lub palmy wielkanocnej.

źródło: NKJP: X: Radość dzieci, Głos Wielkopolski, 2005-03-17

Nie brakowało klientów zainteresowanych stroikami umocowanymi na gałązce świerku (10-40 zł) podnoszącymi urodę świątecznego stołu.

źródło: NKJP: A. Fidrysiak: Karp pod jemiołą, Tygodnik Ciechanowski, 2003-12-22

Na cmentarzu też obowiązuje moda, ludzie często wybierają stroiki, które pasują do grobów.

źródło: NKJP: Jakie groby?, Czas Ostrzeszowski, 2004

Oczywiście wciąż modne są kolory natury: beże, brązy, szarości oraz naturalne materiały: ceramika, drewno, słoma, mech. W tych materiałach i kolorach wspaniale odnajdują się kurki, koguciki, wianki z jajek i różnego rodzaju stroiki do zawieszenia w oknie, na drzwiach czy jako ozdoba świątecznego stołu.

źródło: NKJP: karo: Bohater zając, Trybuna Śląska, 2003-03-26

4. w instrumencie

Definicja

muz. 
trzcinowa listewka lub blaszka używana w niektórych instrumentach, służąca do wywołania drgań, które wytwarzają dźwięk

Wymowa

[stro-ik] lub pot. [strojik]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

- Mhm - kiwnął głową Krzysiek śliniąc trzcinowy stroik w ustniku saksofonu.

źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997

- Nie mogę dobrze dmuchać - powiedział Waldek. - Całe powietrze mi ucieka. Nie mogę dobrze zagryźć stroika, saksofonista musi mieć dobre zęby - wyjaśnił.

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

[...] w Będzinie powstał jeden z najsłynniejszych zakładów lutniczych w Polsce. Firma była w pełni samowystarczalna. Sama produkowała struny, stroiki [...].

źródło: NKJP: Grzegorz Zasępa: Gitara dla Maryli, Trybuna Śląska, 2001-05-18

Paczka strun to wydatek 50-złotowy, stroiki do klarnetu około 100 zł, a to wszystko wystarczy na miesiąc.

źródło: NKJP: Monika Krężel: Życiorys jak z nut, Trybuna Śląska, 2003-06-11

Data ostatniej modyfikacji: 16.09.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj