Chronologizacja
W znaczeniu współczesnym notowane od 1. połowy XVII w. (przy braku danych dla XVI w.).
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | zez |
zezy |
|
| D. | zeza |
zezów |
|
| C. | zezowi |
zezom |
|
| B. | zeza zez |
zezy |
|
| N. | zezem |
zezami |
|
| Ms. | zezie |
zezach |
|
| W. | zezie |
zezy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Pochodzenie
może niem. sechs 'sześć'
Etymologia niepewna. Wg Brücknera: zez ‘szóstka w rzutach kostkowych’ z niem. ses, die Sechs (< łac. sex ‘sześć’)., od XV wieku ogólne, później zyz; przeniesione na wzrok: »zezem patrzyć«, zezować, zezowaty (i zyz, zyzowaty).
1. wada
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób
Połączenia
- lekki, potężny zez
- operacja zeza
- oczy z lekkim zezem
- dostać, mieć; leczenie zeza
Cytaty
|
Ze-Zorro zawsze zarzekał się, że za żadne skarby nie założy okularów prostujących jego zez. „Nie będę się dodatkowo oszpecał!” - powtarzał wszem wobec i każdemu z osobna. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
Występowanie zeza może pojawić się zaraz po urodzeniu lub w późniejszym wieku, czasem ujawnia się nagle po przebyciu np. infekcji, urazu głowy, po przebyciu choroby zakaźnej, stresu. źródło: NKJP: (EL-KA): Zadbaj o oczy, Gazeta Wrocławska, 2003-01-22 |
|
|
Przy konieczności leczenia zeza pacjent otrzymuje bezpłatnie szkła pryzmatyczne i nosi je czas określony przez lekarza. źródło: NKJP: Bożena Wiktorowska: Okulary na receptę, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-05-09 |
|
|
Zdjąłem jej okulary, spojrzałem w oczy. Miała leciutkiego zeza, który dodawał jej uroku. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Usiłowała patrzeć na mnie, lecz jej czarne oczy rozjeżdżały się w jakimś zezie. Odmawiały posłuszeństwa. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wniebowstąpienie, 2006 |
2. spojrzenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
Połączenia
- robić, zrobić zeza
Cytaty
|
Zachichrał się dziadek Władek, zatelepało nim. Usiadł, zrobił zeza jednym okiem i bardzo się zdziwił, bo zobaczył wystającą z drugiego oka rękojeść kordzika. źródło: NKJP: Tomek Tryzna: Idź kochaj i niech ci nie pomoże żadna na ziemi rzecz, 2010 |
|
|
Wahanie było ledwo dostrzegalne, podobnie jak ukradkowe zezy, którymi obrzucał ściany i wylot korytarza. Rozglądał się zawsze na różne strony, ale podczas tych zerknięć nie poruszał głową. źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009 |
|
|
Mówił przerywanym szeptem, logicznie, tylko oczy to uciekały na sufit, to robiły zeza. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |