UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szczęknąć

Chronologizacja

1684, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. szczęknę
 szczękniemy
2 os. szczękniesz
 szczękniecie
3 os. szczęknie
 szczękną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. szczęknąłem
+(e)m szczęknął
 szczęknęłam
+(e)m szczęknęła
 szczęknęłom
+(e)m szczęknęło
 szczęknęliśmy
+(e)śmy szczęknęli
 szczęknęłyśmy
+(e)śmy szczęknęły
2 os. szczęknąłeś
+(e)ś szczęknął
 szczęknęłaś
+(e)ś szczęknęła
 szczęknęłoś
+(e)ś szczęknęło
 szczęknęliście
+(e)ście szczęknęli
 szczęknęłyście
+(e)ście szczęknęły
3 os. szczęknął
 szczęknęła
 szczęknęło
 szczęknęli
 szczęknęły

bezosobnik: szczęknięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. szczęknijmy
2 os. szczęknij
 szczęknijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. szczęknąłbym
bym szczęknął
 szczęknęłabym
bym szczęknęła
 szczęknęłobym
bym szczęknęło
 szczęknęlibyśmy
byśmy szczęknęli
 szczęknęłybyśmy
byśmy szczęknęły
2 os. szczęknąłbyś
byś szczęknął
 szczęknęłabyś
byś szczęknęła
 szczęknęłobyś
byś szczęknęło
 szczęknęlibyście
byście szczęknęli
 szczęknęłybyście
byście szczęknęły
3 os. szczęknąłby
by szczęknął
 szczęknęłaby
by szczęknęła
 szczęknęłoby
by szczęknęło
 szczęknęliby
by szczęknęli
 szczęknęłyby
by szczęknęły

bezosobnik: szczęknięto by

bezokolicznik: szczęknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: szczęknąwszy

gerundium: szczęknięcie

odpowiednik aspektowy: szczękać

Pochodzenie

Zob. szczękać

1. o sztućcach

Definicja

książk. 
wydać metaliczny dźwięk

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • klucz, zamek szczęknął; brama, klamka, zapadka, zasuwa, zasuwka szczeknęła; drzwi, drzwiczki szczeknęły

Cytaty

W kuchni trzeba być ostrożnym, sztućce przekładać z uwagą, tak by nie szczęknęły o zastawę [...].

źródło: NKJP: Kuba Przybyłowski: Zeszyty Poetyckie, 2010-10-23

W drzwiach prowadzących na korytarz szczęknął masywny zamek.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska; Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Zgrzytnęło jakieś kółko zębate, szczęknęła zapadka, ruszył mechanizm zegarowy.

źródło: NKJP: Andrzej Mandalian: Czerwona orkiestra, 2009

Daj ręce. - Sucho szczęknęły kajdanki [...].

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Składnia

bez ograniczeń + szczęknąć +
(o CO)

2. o człowieku

Definicja

książk. 
spowodować powstanie metalicznego dźwięku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • szczęknąć kluczem, przełącznikiem, zamkiem

Cytaty

Salę wypełniał szczęk sztućców. [...] „No tak, skoro tyle bab je zupę i kroi żeberka, to któraś musi siorbnąć albo szczęknąć łyżką, nożem albo widelcem o talerz”, pomyślał.

źródło: NKJP: Maciej Malicki: Ostatnia [sto czternaście opowiadań o tym samym], 2009

Antek szczęknął cicho drzwiczkami samochodu.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Wpuść mnie – żądał wesoło. [...] Był absolutnie pewien, że nie spotka się z odmową. I rzeczywiście, szczęknęła zasuwą z gniewną rezygnacją.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Składnia

bez ograniczeń + szczęknąć +
CZYM + (o CO)
Data ostatniej modyfikacji: 13.01.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN