Chronologizacja
Pochodzenie
psł. dial. *kychati 'kichać'
Pierwotnie czasownik wielokrotny od psł. jednokrotnego *kъchnъǫti 'kichnąć', w tym znaczeniu st.pol. kchnąć. Postać wyparta w językach słowiańskich przez nowszą *kychnǫti z regularnym wzdłużeniem samogłoski rdzennej *ъ > *y, w pol. od XV w. kichnąć
1. w chorobie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Połączenia
- kichać głośno
- zacząć kichać
- kichać i kaszleć, kichać i prychać, kichać i smarkać się, kichać i ziewać
- napady kichania
Cytaty
|
Ostatni raz był na rybach cztery lata temu, kiedy został już ojcem, okropnie się zaziębił. I kichał później, jak mógł najciszej, żeby nie obudzić małego. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000 |
|
|
Jesteś Panią Chachusią, kichasz głośno, ćcha, ćcha! źródło: NKJP: Tamara Bołdak-Janowska: Rytmy polskie i niepolskie: opowiadań naiwnych ciąg dalszy, 1998 |
|
|
Wysypka, napady kichania, załzawione oczy, kaszel, a nawet ataki duszności - alergia to prawdziwe utrapienie dla dziecka i jego rodziców. źródło: NKJP: Kichaj na alergię!, Dziennik Polski, 2008-05-21 |
|
|
Powinniśmy unikać miejsc, gdzie jest dużo osób kaszlących i kichających, ponieważ infekcje wirusowe przenoszą się głównie drogą kropelkową. źródło: NKJP: (izis): Jesienią wzmocnij odporność, Nowiny Raciborskie, 2006-10-24 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kicham |
kichamy |
|||
| 2 os. |
kichasz |
kichacie |
|||
| 3 os. |
kicha |
kichają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałem +(e)m kichał |
kichałam +(e)m kichała |
kichałom +(e)m kichało |
kichaliśmy +(e)śmy kichali |
kichałyśmy +(e)śmy kichały |
| 2 os. |
kichałeś +(e)ś kichał |
kichałaś +(e)ś kichała |
kichałoś +(e)ś kichało |
kichaliście +(e)ście kichali |
kichałyście +(e)ście kichały |
| 3 os. |
kichał |
kichała |
kichało |
kichali |
kichały |
bezosobnik: kichano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę kichał będę kichać |
będę kichała będę kichać |
będę kichało będę kichać |
będziemy kichali będziemy kichać |
będziemy kichały będziemy kichać |
| 2 os. |
będziesz kichał będziesz kichać |
będziesz kichała będziesz kichać |
będziesz kichało będziesz kichać |
będziecie kichali będziecie kichać |
będziecie kichały będziecie kichać |
| 3 os. |
będzie kichał będzie kichać |
będzie kichała będzie kichać |
będzie kichało będzie kichać |
będą kichali będą kichać |
będą kichały będą kichać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kichajmy |
|
| 2 os. |
kichaj |
kichajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałbym bym kichał |
kichałabym bym kichała |
kichałobym bym kichało |
kichalibyśmy byśmy kichali |
kichałybyśmy byśmy kichały |
| 2 os. |
kichałbyś byś kichał |
kichałabyś byś kichała |
kichałobyś byś kichało |
kichalibyście byście kichali |
kichałybyście byście kichały |
| 3 os. |
kichałby by kichał |
kichałaby by kichała |
kichałoby by kichało |
kichaliby by kichali |
kichałyby by kichały |
bezosobnik: kichano by
bezokolicznik: kichać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kichając
gerundium: kichanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kichanie |
kichania |
| D. | kichania |
kichań |
| C. | kichaniu |
kichaniom |
| B. | kichanie |
kichania |
| N. | kichaniem |
kichaniami |
| Ms. | kichaniu |
kichaniach |
| W. | kichanie |
kichania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kichający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kichający |
kichający |
kichający |
kichające |
kichająca |
| D. | kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającej |
| C. | kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającej |
| B. | kichającego |
kichającego |
kichający |
kichające |
kichającą |
| N. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającą |
| Ms. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kichający |
kichający |
kichające |
kichające |
| D. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
| C. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
| B. | kichających |
kichających |
kichających |
kichające |
| N. | kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
| Ms. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
odpowiednik aspektowy: kichnąć
2. na wszystko
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- kichać na wszystko
Cytaty
|
Tłumy młodych kichają na politykę, samorząd, społeczne organizacje. źródło: NKJP: Leszek Kalinowski: Haczyk na młodzież, Gazeta Lubuska, 2005 |
|
|
Kichaj na system! Myśl albo o urlopie, albo o podjęciu samodzielnej działalności gospodarczej, albo o twórczości. źródło: NKJP: Horoskop, Dziennik Polski, 2004-01-17 |
|
|
Lokal znajdował się naprzeciwko giełdy, więc kichaliśmy na stołówkę pana prezesa. Mało tego, on nam pokazał, w którym kierunku mają iść faceci z gotówką. Nie siedzieć w jakiejś śmierdzącej stołówce na dole, tylko wyjść w miasto. źródło: NKJP: Marek Miller: Pierwszy milion, czyli Chłopcy z Mielczarskiego, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kicham |
kichamy |
|||
| 2 os. |
kichasz |
kichacie |
|||
| 3 os. |
kicha |
kichają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałem +(e)m kichał |
kichałam +(e)m kichała |
kichałom +(e)m kichało |
kichaliśmy +(e)śmy kichali |
kichałyśmy +(e)śmy kichały |
| 2 os. |
kichałeś +(e)ś kichał |
kichałaś +(e)ś kichała |
kichałoś +(e)ś kichało |
kichaliście +(e)ście kichali |
kichałyście +(e)ście kichały |
| 3 os. |
kichał |
kichała |
kichało |
kichali |
kichały |
bezosobnik: kichano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę kichał będę kichać |
będę kichała będę kichać |
będę kichało będę kichać |
będziemy kichali będziemy kichać |
będziemy kichały będziemy kichać |
| 2 os. |
będziesz kichał będziesz kichać |
będziesz kichała będziesz kichać |
będziesz kichało będziesz kichać |
będziecie kichali będziecie kichać |
będziecie kichały będziecie kichać |
| 3 os. |
będzie kichał będzie kichać |
będzie kichała będzie kichać |
będzie kichało będzie kichać |
będą kichali będą kichać |
będą kichały będą kichać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kichajmy |
|
| 2 os. |
kichaj |
kichajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałbym bym kichał |
kichałabym bym kichała |
kichałobym bym kichało |
kichalibyśmy byśmy kichali |
kichałybyśmy byśmy kichały |
| 2 os. |
kichałbyś byś kichał |
kichałabyś byś kichała |
kichałobyś byś kichało |
kichalibyście byście kichali |
kichałybyście byście kichały |
| 3 os. |
kichałby by kichał |
kichałaby by kichała |
kichałoby by kichało |
kichaliby by kichali |
kichałyby by kichały |
bezosobnik: kichano by
bezokolicznik: kichać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kichając
gerundium: kichanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kichanie |
kichania |
| D. | kichania |
kichań |
| C. | kichaniu |
kichaniom |
| B. | kichanie |
kichania |
| N. | kichaniem |
kichaniami |
| Ms. | kichaniu |
kichaniach |
| W. | kichanie |
kichania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kichający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kichający |
kichający |
kichający |
kichające |
kichająca |
| D. | kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającej |
| C. | kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającej |
| B. | kichającego |
kichającego |
kichający |
kichające |
kichającą |
| N. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającą |
| Ms. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kichający |
kichający |
kichające |
kichające |
| D. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
| C. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
| B. | kichających |
kichających |
kichających |
kichające |
| N. | kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
| Ms. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
odpowiednik aspektowy: nakichać
Składnia
|
+ | kichać | + |
na KOGO/CO
|
3. o samochodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Cytaty
|
Kolejnym krokiem, który uczynił, była rozważna zmiana wałków rozrządu tak, aby jeszcze zwiększyć czasy i głębokość otwarcia zaworów, co pozwoliłoby na lepsze usuwanie spalin i napełnianie nową mieszanką. Uważał jednak przy tym na przeciągi w komorach spalania, bacząc, by silnik nie kichał. źródło: NKJP: Bajka o dobrym tuningu silnika, Dziennik Polski, 2001-10-22 |
|
|
Samochód kichał po przełączeniu na gaz i rozwalał obudowę filtra powietrza. źródło: Internet: dobrymechanik.pl |
|
|
Jadę 130 km/h, motocykl kicha w gaźnik, szarpie, muli i spada z obrotów albo nie reaguje na gaz. źródło: Internet: forum.motocyklistow.pl |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
kicham |
kichamy |
|||
| 2 os. |
kichasz |
kichacie |
|||
| 3 os. |
kicha |
kichają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałem +(e)m kichał |
kichałam +(e)m kichała |
kichałom +(e)m kichało |
kichaliśmy +(e)śmy kichali |
kichałyśmy +(e)śmy kichały |
| 2 os. |
kichałeś +(e)ś kichał |
kichałaś +(e)ś kichała |
kichałoś +(e)ś kichało |
kichaliście +(e)ście kichali |
kichałyście +(e)ście kichały |
| 3 os. |
kichał |
kichała |
kichało |
kichali |
kichały |
bezosobnik: kichano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę kichał będę kichać |
będę kichała będę kichać |
będę kichało będę kichać |
będziemy kichali będziemy kichać |
będziemy kichały będziemy kichać |
| 2 os. |
będziesz kichał będziesz kichać |
będziesz kichała będziesz kichać |
będziesz kichało będziesz kichać |
będziecie kichali będziecie kichać |
będziecie kichały będziecie kichać |
| 3 os. |
będzie kichał będzie kichać |
będzie kichała będzie kichać |
będzie kichało będzie kichać |
będą kichali będą kichać |
będą kichały będą kichać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
kichajmy |
|
| 2 os. |
kichaj |
kichajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
kichałbym bym kichał |
kichałabym bym kichała |
kichałobym bym kichało |
kichalibyśmy byśmy kichali |
kichałybyśmy byśmy kichały |
| 2 os. |
kichałbyś byś kichał |
kichałabyś byś kichała |
kichałobyś byś kichało |
kichalibyście byście kichali |
kichałybyście byście kichały |
| 3 os. |
kichałby by kichał |
kichałaby by kichała |
kichałoby by kichało |
kichaliby by kichali |
kichałyby by kichały |
bezosobnik: kichano by
bezokolicznik: kichać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
kichając
gerundium: kichanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | kichanie |
kichania |
| D. | kichania |
kichań |
| C. | kichaniu |
kichaniom |
| B. | kichanie |
kichania |
| N. | kichaniem |
kichaniami |
| Ms. | kichaniu |
kichaniach |
| W. | kichanie |
kichania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: kichający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | kichający |
kichający |
kichający |
kichające |
kichająca |
| D. | kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającego |
kichającej |
| C. | kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającemu |
kichającej |
| B. | kichającego |
kichającego |
kichający |
kichające |
kichającą |
| N. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającą |
| Ms. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | kichający |
kichający |
kichające |
kichające |
| D. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
| C. | kichającym |
kichającym |
kichającym |
kichającym |
| B. | kichających |
kichających |
kichających |
kichające |
| N. | kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
kichającymi |
| Ms. | kichających |
kichających |
kichających |
kichających |
odpowiednik aspektowy: kichnąć