Chronologizacja
1. chrząszcz
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz używany jako składnik terminów zoologicznych, np. stonka ziemniaczana, stonka kukurydziana.
Pochodzenie
Pochodzenie niejasne, por. na ten temat art. J. Waniakowej: https://doi.org/10.31286/JP.00128
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | chrząszcz |
Połączenia
- odporność, sposób na stonkę
- odporny na stonkę
- mieć, zwalczać stonkę
- walczyć ze stonką
Cytaty
|
W przywiązanych sznurkiem okularach tropił stonkę między grządkami ziemniaków. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1997 |
|
|
W ciągu swojej kariery wojskowej Weiss w polu walczył co najwyżej ze stonką i komarami, lecz komandosi nie musieli tego wiedzieć. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005 |
|
|
Na początku lat 50. mieszkańcy Słobódki na Suwalszczyźnie, skąd pochodzę i gdzie spędziłem dzieciństwo, otrzymali polecenie od miejscowej władzy, aby na plantacjach ziemniaka szukać stonki. źródło: NKJP: Ryszard Szymczyk: Stonka we fraku, Gazeta Wyborcza, 1996-02-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | stonka |
stonki |
|
| D. | stonki |
stonek |
|
| C. | stonce |
stonkom |
|
| B. | stonkę |
stonki |
|
| N. | stonką |
stonkami |
|
| Ms. | stonce |
stonkach |
|
| W. | stonko |
stonki |
2. turystyczna
Definicja
Pochodzenie
Przeniesienie metaforyczne w stosunku do stonka1
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- stonka turystyczna
- najazd stonki
Cytaty
|
Mama posłała mnie po pieprz, stałem w „Delikatesach” z godzinę, wiecie, jakie teraz kolejki. – Wiadomo, stonka najechała! – burknął Kosma. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
– Nie ma już gór! Nie ma już taternictwa! [...] Nie można zrobić kroku, by się nie natknąć na tę cholerną stonkę. Masowa turystyka! Kto to widział! źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 1998 |
|
|
Wiele biur turystycznych właśnie we wrześniu obniża ceny. Kurorty nie są już tak zapchane stonką turystyczną, która w pełni sezonu może nawet najspokojniejszych osobników doprowadzić do szału. źródło: NKJP: Ostatni oddech wakacji, Dlaczego?, 2009-08-14 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | stonka |
stonki |
|
| D. | stonki |
stonek |
|
| C. | stonce |
stonkom |
|
| B. | stonkę |
stonki |
|
| N. | stonką |
stonkami |
|
| Ms. | stonce |
stonkach |
|
| W. | stonko |
stonki |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. lokomotywa
Definicja
Pochodzenie
Nazwa nadana prawdopodobnie ze względu na charakterystyczne (obecnie już rzadko spotykanie) malowanie na kolor zielony, z pomarańczowym lub żółtym pasem biegnącym wzdłuż kadłuba.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | lokomotywa |
Cytaty
|
Stonka ze składem pociągu osobowego relacji Korsze - Ełk, wjeżdża na stację w Kętrzynie. źródło: Internet: wrphoto.eu |
|
|
Maszynista naszej stonki hamuje dość gwałtownie, co powoduje serię przekleństw kolejarzy, którzy rozłożyli się dwa przedziały obok. źródło: Internet: Wojaże z Regio Karnetem 8-10.09.2008 (kolejomania.rai.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | stonka |
stonki |
|
| D. | stonki |
stonek |
|
| C. | stonce |
stonkom |
|
| B. | stonkę |
stonki |
|
| N. | stonką |
stonkami |
|
| Ms. | stonce |
stonkach |
|
| W. | stonko |
stonki |
4. autobus
Definicja
Noty o użyciu
Nazwy tej używano przede wszystkim w odniesieniu do prymitywnego autobusu, produkowanego w latach 50. XX wieku w Polsce na bazie samochodu ciężarowego Star, w którym zamiast skrzyni ładunkowej montowano kabinę do przewozu osób.
Pochodzenie
Motywacja niejasna, może ze względu na malowanie pojazdów, przypominające barwy i ich układ na ciele stonki ziemniaczanej.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | autobus |
Połączenia
- jechać stonką
Cytaty
|
Coraz więcej „żółtej stonki”. [...] Miejski Zakład Komunikacji wzbogacił się wczoraj o dwa nowe autobusy - małe, wygodne, ekologiczne, dostosowane do potrzeb ludzi poruszających się na wózkach inwalidzkich. źródło: NKJP: Anna Gruyń: Coraz więcej „zółtej stonki”, Gazeta Wrocławska, 2003-10-07 |
|
|
Produkowali kultowe autobusy, a pod koniec ubiegłego wieku ich „stonka” czy „ogórek” pękały w szwach. źródło: Internet: manager.money.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | stonka |
stonki |
|
| D. | stonki |
stonek |
|
| C. | stonce |
stonkom |
|
| B. | stonkę |
stonki |
|
| N. | stonką |
stonkami |
|
| Ms. | stonce |
stonkach |
|
| W. | stonko |
stonki |
Odesłania
Zob. też: