Chronologizacja
Inne znaczenie: 'mięczak z rodziny rozkolcowatych, używany do wyrobu barwnika'
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | purpura |
purpury |
|
| D. | purpury |
purpur |
|
| C. | purpurze |
purpurom |
|
| B. | purpurę |
purpury |
|
| N. | purpurą |
purpurami |
|
| Ms. | purpurze |
purpurach |
|
| W. | purpuro |
purpury |
Inne uwagi
Zwykle lp
Pochodzenie
łac. purpura 'purpura, szkarłat, barwnik fioletowoczerwony (z mięczaków morskich)'
1.a kolor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- głęboka purpura
- purpura krwi
Cytaty
|
Świt gorzał purpurą i czerwienią. Zapowiadał się piękny, słoneczny dzień. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
|
|
– Proszę, panie Baliga – Zabawski w aksamitnym szmaragdowym szlafroku wskazał gościowi głęboki, puchaty fotel koloru blednącej purpury. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
|
Wciąż jeszcze trwa złocistość i purpura jesieni, drogi zasypane są mokrymi liśćmi. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006 |
1.b barwnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- purpura kadmowa, tyryjska
Cytaty
|
Do najdroższych w historii barwników należała purpura tyreńska. źródło: NKJP: Maria Nowak: Dzikie kolory, Gazeta Poznańska, 2006-10-28 |
|
|
Purpura była bardzo cennym barwnikiem naturalnym, uzyskiwanym z niektórych gatunków małży. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Kiedy przed wiekami hiszpańscy zdobywcy Ameryki Południowej po raz pierwszy ujrzeli tam tkaniny farbowane purpurą, byli zachwyceni trwałością ich koloru. źródło: Internet: Krótka historia purpury (wol.jw.org/pl) |
1.c tkanina
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań
Cytaty
|
Wzięło mnie na kolory. Na parapecie donice z chryzantemami. Ściany w kuchni okleiliśmy pompejańską purpurą. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004 |
|
|
Przygotowania do pogrzebu trwały miesiącami, szykowano bowiem i portret, i stosowną oprawę w złocie, purpurze, z chorągwiami, figurami alegorycznymi, bogato zdobionymi symbolami marności świata [...]. źródło: NKJP: Michał Komar: Bestiariusz codzienny, 2003 |
|
|
W swej białej obrzeżonej purpurą todze prowadził go nie kończącymi się krużgankami nad bijącym w dole o skały morzem. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |
2.a godność
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Cytaty
|
Trzeba było jeszcze jednak czekać pół roku, zanim pielgrzymujący do Ziemi Świętej elekt odnalazł się i powrócił do Viterbo, by przyjąć purpurę kardynalską i papieską tiarę. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004 |
|
|
Ostra walka o wolność Kościoła w spełnianiu swych obowiązków toczyła się już wcześniej między biskupem Mediolanu a Walentynianem II, będącym pod wpływem matki Justyny, zagorzałej zwolenniczki arian. Im bowiem Walentynian jeszcze jako czteroletnie dziecko zawdzięczał cesarską purpurę. źródło: NKJP: Jerzy Mirewicz: Współtwórcy Europy, 2003 |
Składnia
|
+ | purpura | + |
(JAKA)
|
2.b strój
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Cytaty
|
Nowi kardynałowie odziani w purpurę złożyli uroczyście ślubowanie, iż bronić będą wiary aż do ostatniej kropli krwi, a z rąk Ojca Świętego przyjęli tytuł hierarchy jednej z rzymskich parafii i tradycyjne nakrycie głowy. źródło: NKJP: 44 kardynałów, Dziennik Polski, 2001-02-22 |
|
|
Śmierć ostrzyła kosę. Król Herod, aby jej się przypodobać, zaoferował jej swój purpurowy płaszcz. Jednak kostucha go nie chciała - w purpurze nie chodziła i chodzić nie będzie, a głowy ścinała i ścinać będzie. źródło: NKJP: (CK): Herody z Wierzchucy odeszły na zawsze?, Głos Siemiatycz, 2007-12-23 |
|
|
Wyliczę tylko niektóre z omyłek w tekście Beaty Pawlak. „Sabbah, cały w fioletach” - jeżeli autorka pisze o nim „kardynał” , to w purpurze, a nie w fioletach, ale nie wiem, czy patriarcha łaciński Jerozolimy jest kardynałem. źródło: NKJP: Marian Bizan, Warszawa, Beata Pawlak: Z niepokojem czytam wszystkie polskie relacje dziennikarskie z Jerozolimy i Ziemi Świętej, Gazeta Wyborcza, 1998-05-22 |
|
|
Pamiętałem dobrze wyczytane gdzieś greckie przysłowie, że małpa zawsze pozostanie małpą, choćby przystroiła się w złoto, purpurę i na piedestale udawała nieprzystępne bóstwo. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003 |
3. rumieniec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rumieniec |
Cytaty
|
Czoło, niemal zielonkawe, zroszone miał kroplami potu, powieki i policzki płonęły purpurą gorączki. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951 |
|
|
- Rotmistrz nie przejął się ani purpurą na obliczu Debren, ani bladością dziewczyny. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003 |
|
|
Dziadek siedzi nieruchomo. Dziadek zamarł. Dziadek jak bryła wyciosana z granitu. Tylko purpura coraz większa na twarzy, w kontraście wielkim do włosów śnieżnobiałych. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: BIAŁO-CZERWONY, 2007 |