UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przestawka

Chronologizacja

1828, Antoni Jakubowicz, Słownik rossyysko-polski, t. 2, polona.pl

Pochodzenie

Zob. stawić się

1. elementów

Definicja

zamiana kolejności lub określonych właściwości poszczególnych elementów lub zdarzeń

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Cytaty

[...] pisze powieści ołówkiem. [...] Dopiero w kolejnej wersji, pisanej długopisem, pisarz pozwala sobie na uzupełnienia, poprawki, przestawki, niekiedy kreśląc gwałtownie - jakby mścił się na tekście za to, że przedtem musiał go tak cyzelować.

źródło: Wojciech Bonowicz: Okrucieństwo ołówka, Tygodnik Powszechny, 2008-06-17 (tygodnikpowszechny.pl)

Ciekawe, że publikując swoje tomiki, dokonał przestawki czasowej. „Pamiętnik miłości”, napisany podczas wojny, ukazał się jako tom trzeci, a jako debiut wydał napisaną nieco później, docenioną książkę „Wiosna i wino”.

źródło: Wojciech Ligęza: Młody do końca życia, Gość Niedzielny, 2019-01-24 (gosc.pl)

Gdyby zrobić taką przestawkę, że rolę w filmie przygotowuje pan sześć miesięcy, a przedstawienie [...] robi w dwa miesiące...

źródło: Maciej Stuhr, Beata Nowicka: Stuhrmówka, czyli gen wewnętrznej wolności, 2015 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przestawka
przestawki
D. przestawki
przestawek
C. przestawce
przestawkom
B. przestawkę
przestawki
N. przestawką
przestawkami
Ms. przestawce
przestawkach
W. przestawko
przestawki

2. w językoznawstwie

Definicja

jęz. 
zmiana kolejności sąsiadujących głosek w wyrazie

Noty o użyciu

W konkretnych opracowaniach naukowych termin może być definiowany inaczej.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Relacje znaczeniowe

synonimy:  metateza

Połączenia

  • przestawka spółgłosek
  • forma bez przestawki
  • forma z przestawką
  • przestawka nastąpiła, zaszła
  • ulegać przestawce

Cytaty

[...] mogę stwierdzić, że przestawka wsz > szw jest w staropolszczyźnie właściwa przede wszystkim zabytkom pochodzącym z polsko-ruskiego pogranicza.

źródło: NKJP: Wacław Twardzik: Rozdział z polskiej dialektologii historycznej. Nagłos zaimka wszytek i podobnych w Rozmyślaniu przemyskim, 2008

Przestawka płynnych zakończona została u Słowian północno-zachodnich w końcu VIII wieku.

źródło: Jerzy Nalepa: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Podstawy jedności i jej rozpad, 1968 (books.google.pl)

W kilku pradialektach południowosłowiańskich, reprezentowanych przede wszystkim przez staro-cerkiewno-słowiański, pojawiają się formy bez przestawki [...].

źródło: Jerzy Rusek, ‎Wiesław Boryś: Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, 1998 (books.google.pl)

W językach południowosłowiańskich nastąpiła przestawka i wzdłużenie samogłosek, w językach zachodniosłowiańskich zaszła tylko przestawka [...].

źródło: Daniela Podlawska: Gramatyka historyczna języka polskiego z elementami gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego i dialektologii, 1999 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przestawka
przestawki
D. przestawki
przestawek
C. przestawce
przestawkom
B. przestawkę
przestawki
N. przestawką
przestawkami
Ms. przestawce
przestawkach
W. przestawko
przestawki

Inne uwagi

Zwykle lp

Data ostatniej modyfikacji: 03.12.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj