Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | jurny |
jurny |
jurny |
jurne |
jurna |
D. | jurnego |
jurnego |
jurnego |
jurnego |
jurnej |
C. | jurnemu |
jurnemu |
jurnemu |
jurnemu |
jurnej |
B. | jurnego |
jurnego |
jurny |
jurne |
jurną |
N. | jurnym |
jurnym |
jurnym |
jurnym |
jurną |
Ms. | jurnym |
jurnym |
jurnym |
jurnym |
jurnej |
W. | jurny |
jurny |
jurny |
jurne |
jurna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | jurni |
jurni |
jurne |
jurne |
D. | jurnych |
jurnych |
jurnych |
jurnych |
C. | jurnym |
jurnym |
jurnym |
jurnym |
B. | jurnych |
jurnych |
jurnych |
jurne |
N. | jurnymi |
jurnymi |
jurnymi |
jurnymi |
Ms. | jurnych |
jurnych |
jurnych |
jurnych |
W. | jurni |
jurni |
jurne |
jurne |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | jurniejszy |
jurniejszy |
jurniejszy |
jurniejsze |
jurniejsza |
D. | jurniejszego |
jurniejszego |
jurniejszego |
jurniejszego |
jurniejszej |
C. | jurniejszemu |
jurniejszemu |
jurniejszemu |
jurniejszemu |
jurniejszej |
B. | jurniejszego |
jurniejszego |
jurniejszy |
jurniejsze |
jurniejszą |
N. | jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszą |
Ms. | jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszej |
W. | jurniejszy |
jurniejszy |
jurniejszy |
jurniejsze |
jurniejsza |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | jurniejsi |
jurniejsi |
jurniejsze |
jurniejsze |
D. | jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejszych |
C. | jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
jurniejszym |
B. | jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejsze |
N. | jurniejszymi |
jurniejszymi |
jurniejszymi |
jurniejszymi |
Ms. | jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejszych |
jurniejszych |
W. | jurniejsi |
jurniejsi |
jurniejsze |
jurniejsze |
Pochodzenie
psł. *juriti 'szaleć, pędzić, gnać'
Przymiotnik utworzony przyrostkiem -ny od polskiego dawnego czasownika jurzyć 'jątrzyć, pobudzać do gniewu, podburzać'.
1. człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność
Połączenia
- jurny chłop, chłopak, młodzieniec, mąż, facet, samiec, byczek
Cytaty
Andrzej [...] to jurny chłop, który czas dzieli między pracą na roli a pieszczotami z żoną i okolicznymi pannami i mężatkami. źródło: NKJP: Katarzyna Surmiak-Domańska: Niechciane dziecko, Gazeta Wyborcza, 1999-06-19 |
|
Podejrzewał, że w mrokach jego rodowodu wędrował strumyczek krwi cygańskiej, starzy chłopi powiadali, że nie ma lepszych kochanek niż Cyganka, może więc któryś jego jurny przodek postanowił to sprawdzić. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978 |
|
Trzydziestolatek oskarżony o pobicie teściowej najwyraźniej chciał być szczery wobec wysokiego sądu. Tłumaczył, że jest z natury jurny, lecz żona choć ponętna, ale niechętna i nieskora do częstego swawolenia. źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Jak nie żona czy teściowa, to…, Gazeta Krakowska, 2005-09-10 |
|
[...] Trąbicka zrzuciła pantofelki [...] i podkasała nieco wieczorową sukienkę, żeby pokazać, jak się tańczy transylwańskiego „hajduka” - i zatańczyła w fontannie, stawiając nogi niczym jurna góralka, wydymając policzki... źródło: NKJP: Jacek Dobrowolski: 120 godzin, czyli upadek pewnego dżentelmena, 2006 |
2. młodość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność
Połączenia
- jurna młodość
Cytaty
Rysio [...] odznaczał się nieprzeciętną urodą i jurną męskością, a że nie miał gdzie mieszkać w Warszawie, zapłonął uczuciem do mej byłej żony, gdy tylko ją poznał na schodach. źródło: NKJK: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997 |
|
W odróżnieniu od literatury wysokiej sarmatyzmu, która utrzymywała niesłychanie poważny ton, folklor był jurny i ludyczny, i w tym sensie, rzec by można, opozycyjny wobec kultury elitarnej. źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008 |
|
Spotęgowana wiara w siebie, wiadomo, zawsze dobrze działała na jurną radość życia, a tym bardziej u ludzi tak niebywale oddanych zmysłowym rozrywkom. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Madagaskar okrutny czarodziej, 1969 |
|
Dosadne sceny i jurny dowcip budują spektakle Teatru Wybrzeże [...]. źródło: NKJP: Roman Pawłowski: Gdańskie Dni Szekspirowskie, Gazeta Wyborcza, 1994-08-16 |
|
[...] zatrzymywali się w dalekich górach i tam, na małej nieraz skale, w niedostępnym dla innych miejscu, dawali upust swojej energii i jurnej młodości. źródło: Wierchy. Rocznik poświęcony górom, 1981 (books.google.pl) |