Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. ruszyć
1. rowerem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- gwiazda, planeta porusza się; ciała niebieskie, cząsteczki, jony; ludzie poruszają się
- poruszać się autobusami, komunikacją miejską, motorem, piechotą, rowerem, samochodem, tramwajami
- poruszać się na czworakach, na dwóch nogach, na protezach; na motocyklu, na rowerze, na szczudłach, na wózku inwalidzkim, na wrotkach; na lodzie, na scenie, na torach, wybiegu; na jakiejś wysokości
- poruszać się między orbitami, między piętrami, między regałami, między rzędami, między stoiskami
- poruszać się o kulach, o lasce; o własnych siłach
- poruszać się po alejkach, po boisku, po chodniku, po domu, po drogach, po górach, po Europie, po izbie, po korytarzach, po jakimś miejscu, po mieście, po orbicie, po pasie ruchu, po poboczu, po pokoju, po pomieszczeniu, po ścieżkach, po świecie, po trasach, po ulicy, po urzędzie; po ekranie, po stronie WWW; po czyichś śladach
- poruszać się w gąszczu, w jakimś terenie
- poruszać się z wysiłkiem, z trudem
- poruszać się po omacku, powoli, samodzielnie, swobodnie, szybko, zręcznie, zwinnie, z wolna
Cytaty
|
Poruszał się szybko i niemal bezszelestnie. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010 |
|
|
Lekko i zwinnie poruszała się po izbie, jakby jej rozkład znała od lat. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006 |
|
|
Na górę z panem nie wejdę. Poruszam się tylko rowerem. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Tunel, którym poruszała się drezyna, był ślepy. U jego końca znajdował się wlot innego korytarza, który tworzył kąt prosty z tunelem. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
|
|
Ania od czternastu lat porusza się na wózku inwalidzkim. źródło: NKJP: Piotr Furtak: Pomagamy sobie wzajemnie, Dziennik Czuchowski, 1999-12-17 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
poruszam się |
poruszamy się |
|||
| 2 os. |
poruszasz się |
poruszacie się |
|||
| 3 os. |
porusza się |
poruszają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałem się +(e)m się poruszał |
poruszałam się +(e)m się poruszała |
poruszałom się +(e)m się poruszało |
poruszaliśmy się +(e)śmy się poruszali |
poruszałyśmy się +(e)śmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałeś się +(e)ś się poruszał |
poruszałaś się +(e)ś się poruszała |
poruszałoś się +(e)ś się poruszało |
poruszaliście się +(e)ście się poruszali |
poruszałyście się +(e)ście się poruszały |
| 3 os. |
poruszał się |
poruszała się |
poruszało się |
poruszali się |
poruszały się |
bezosobnik: poruszano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się poruszał będę się poruszać |
będę się poruszała będę się poruszać |
będę się poruszało będę się poruszać |
będziemy się poruszali będziemy się poruszać |
będziemy się poruszały będziemy się poruszać |
| 2 os. |
będziesz się poruszał będziesz się poruszać |
będziesz się poruszała będziesz się poruszać |
będziesz się poruszało będziesz się poruszać |
będziecie się poruszali będziecie się poruszać |
będziecie się poruszały będziecie się poruszać |
| 3 os. |
będzie się poruszał będzie się poruszać |
będzie się poruszała będzie się poruszać |
będzie się poruszało będzie się poruszać |
będą się poruszali będą się poruszać |
będą się poruszały będą się poruszać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
poruszajmy się |
|
| 2 os. |
poruszaj się |
poruszajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałbym się bym się poruszał |
poruszałabym się bym się poruszała |
poruszałobym się bym się poruszało |
poruszalibyśmy się byśmy się poruszali |
poruszałybyśmy się byśmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałbyś się byś się poruszał |
poruszałabyś się byś się poruszała |
poruszałobyś się byś się poruszało |
poruszalibyście się byście się poruszali |
poruszałybyście się byście się poruszały |
| 3 os. |
poruszałby się by się poruszał |
poruszałaby się by się poruszała |
poruszałoby się by się poruszało |
poruszaliby się by się poruszali |
poruszałyby się by się poruszały |
bezosobnik: poruszano by się
bezokolicznik: poruszać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
poruszając się
gerundium: poruszanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | poruszanie się |
poruszania się |
| D. | poruszania się |
poruszań się |
| C. | poruszaniu się |
poruszaniom się |
| B. | poruszanie się |
poruszania się |
| N. | poruszaniem się |
poruszaniami się |
| Ms. | poruszaniu się |
poruszaniach się |
| W. | poruszanie się |
poruszania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: poruszający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | poruszający się |
poruszający się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszająca się |
| D. | poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającej się |
| C. | poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającej się |
| B. | poruszającego się |
poruszającego się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszającą się |
| N. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającą się |
| Ms. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | poruszający się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszające się |
| D. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
| C. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
| B. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszające się |
| N. | poruszającymi się |
poruszającymi się |
poruszającymi się |
poruszającymi się |
| Ms. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
Składnia
|
+ | poruszać się | + |
JAK
|
|
|
+ | poruszać się | + |
GDZIE
|
2. na wietrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ruszać się |
Połączenia
- klatka piersiowa, wskazówka zegara poruszała się; drzewa, krzewy, piersi, usta, wargi poruszały się
- poruszać się na wietrze
- poruszać się w ciemności, w łonie matki
- poruszać się bezgłośnie, chaotycznie, miarowo, rytmicznie, wahadłowo
Cytaty
|
Przypominała kukłę pozbawioną życia, choć jej piersi poruszały się miarowo w rytm oddechu. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006 |
|
|
Zaczyna się modlić, jego usta poruszają się bezgłośnie. źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004 |
|
|
Przed Bożym Narodzeniem Elsee zaczęła poruszać się w łonie Hildegard. źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007 |
|
|
Wskazówka sekundnika wiszącego na ścianie zegara poruszała się po tarczy małymi, nerwowymi skokami. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006 |
|
|
Podszedłem i nadsłuchiwałem. Zasłona poruszała się rytmicznie. źródło: NKJP: Hubert Klimko Dobrzaniecki: Kołysanka dla wisielca, 2007 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
poruszam się |
poruszamy się |
|||
| 2 os. |
poruszasz się |
poruszacie się |
|||
| 3 os. |
porusza się |
poruszają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałem się +(e)m się poruszał |
poruszałam się +(e)m się poruszała |
poruszałom się +(e)m się poruszało |
poruszaliśmy się +(e)śmy się poruszali |
poruszałyśmy się +(e)śmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałeś się +(e)ś się poruszał |
poruszałaś się +(e)ś się poruszała |
poruszałoś się +(e)ś się poruszało |
poruszaliście się +(e)ście się poruszali |
poruszałyście się +(e)ście się poruszały |
| 3 os. |
poruszał się |
poruszała się |
poruszało się |
poruszali się |
poruszały się |
bezosobnik: poruszano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się poruszał będę się poruszać |
będę się poruszała będę się poruszać |
będę się poruszało będę się poruszać |
będziemy się poruszali będziemy się poruszać |
będziemy się poruszały będziemy się poruszać |
| 2 os. |
będziesz się poruszał będziesz się poruszać |
będziesz się poruszała będziesz się poruszać |
będziesz się poruszało będziesz się poruszać |
będziecie się poruszali będziecie się poruszać |
będziecie się poruszały będziecie się poruszać |
| 3 os. |
będzie się poruszał będzie się poruszać |
będzie się poruszała będzie się poruszać |
będzie się poruszało będzie się poruszać |
będą się poruszali będą się poruszać |
będą się poruszały będą się poruszać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
poruszajmy się |
|
| 2 os. |
poruszaj się |
poruszajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałbym się bym się poruszał |
poruszałabym się bym się poruszała |
poruszałobym się bym się poruszało |
poruszalibyśmy się byśmy się poruszali |
poruszałybyśmy się byśmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałbyś się byś się poruszał |
poruszałabyś się byś się poruszała |
poruszałobyś się byś się poruszało |
poruszalibyście się byście się poruszali |
poruszałybyście się byście się poruszały |
| 3 os. |
poruszałby się by się poruszał |
poruszałaby się by się poruszała |
poruszałoby się by się poruszało |
poruszaliby się by się poruszali |
poruszałyby się by się poruszały |
bezosobnik: poruszano by się
bezokolicznik: poruszać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
poruszając się
gerundium: poruszanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | poruszanie się |
poruszania się |
| D. | poruszania się |
poruszań się |
| C. | poruszaniu się |
poruszaniom się |
| B. | poruszanie się |
poruszania się |
| N. | poruszaniem się |
poruszaniami się |
| Ms. | poruszaniu się |
poruszaniach się |
| W. | poruszanie się |
poruszania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: poruszający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | poruszający się |
poruszający się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszająca się |
| D. | poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającego się |
poruszającej się |
| C. | poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającemu się |
poruszającej się |
| B. | poruszającego się |
poruszającego się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszającą się |
| N. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającą się |
| Ms. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | poruszający się |
poruszający się |
poruszające się |
poruszające się |
| D. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
| C. | poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
poruszającym się |
| B. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszające się |
| N. | poruszającymi się |
poruszającymi się |
poruszającymi się |
poruszającymi się |
| Ms. | poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
poruszających się |
odpowiednik aspektowy: poruszyć się
Składnia
|
|
+ | poruszać się | + |
JAK
|
3. przez godzinę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Połączenia
- poruszać się po działce, po mieszkaniu, po ogrodzie
- poruszać się nieco, trochę
Cytaty
|
Zamiast nudzić się w domu, woli poruszać się i popracować na świeżym powietrzu. źródło: NKJP: BOŻ TR: Piła, Gazeta Poznańska, 2002-03-12 |
|
|
Przyjechaliśmy na imprezę z zamiarem poruszania się na świeżym powietrzu i spędzenia czasu w miłym towarzystwie. źródło: NKJP: (toro): Puchar dla gospodarzy, Dziennik Bałtycki, 2003-08-14 |
|
|
Jeżeli trochę się poruszasz, zamiast siedzieć za biurkiem, oszczędzisz sobie bólu stawów i mięśni. źródło: NKJP: Paulina Karolak: Zdrowie, nr 02, 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
poruszam się |
poruszamy się |
|||
| 2 os. |
poruszasz się |
poruszacie się |
|||
| 3 os. |
porusza się |
poruszają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałem się +(e)m się poruszał |
poruszałam się +(e)m się poruszała |
poruszałom się +(e)m się poruszało |
poruszaliśmy się +(e)śmy się poruszali |
poruszałyśmy się +(e)śmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałeś się +(e)ś się poruszał |
poruszałaś się +(e)ś się poruszała |
poruszałoś się +(e)ś się poruszało |
poruszaliście się +(e)ście się poruszali |
poruszałyście się +(e)ście się poruszały |
| 3 os. |
poruszał się |
poruszała się |
poruszało się |
poruszali się |
poruszały się |
bezosobnik: poruszano się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
poruszajmy się |
|
| 2 os. |
poruszaj się |
poruszajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
poruszałbym się bym się poruszał |
poruszałabym się bym się poruszała |
poruszałobym się bym się poruszało |
poruszalibyśmy się byśmy się poruszali |
poruszałybyśmy się byśmy się poruszały |
| 2 os. |
poruszałbyś się byś się poruszał |
poruszałabyś się byś się poruszała |
poruszałobyś się byś się poruszało |
poruszalibyście się byście się poruszali |
poruszałybyście się byście się poruszały |
| 3 os. |
poruszałby się by się poruszał |
poruszałaby się by się poruszała |
poruszałoby się by się poruszało |
poruszaliby się by się poruszali |
poruszałyby się by się poruszały |
bezosobnik: poruszano by się
bezokolicznik: poruszać się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
poruszawszy się
gerundium: poruszanie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | poruszanie się |
poruszania się |
| D. | poruszania się |
poruszań się |
| C. | poruszaniu się |
poruszaniom się |
| B. | poruszanie się |
poruszania się |
| N. | poruszaniem się |
poruszaniami się |
| Ms. | poruszaniu się |
poruszaniach się |
| W. | poruszanie się |
poruszania się |
Składnia
| Rzosobowy | + | poruszać się | + |
|