UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żyłka

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Pochodzenie

Zob. żyła

1. u człowieka

Definicja

małe naczynie krwionośne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

czerwone, niebieskie żyłki
żyłki na czole, na nosie, na policzkach, na skroniach ...
żyłka pękła

Cytaty

	[...] jest to urządzenie, które daje wręcz nieograniczone możliwości diagnostyczne. Przy jego pomocy można prześwietlić całego człowieka, zajrzeć do wnętrz jego organów, nawet małej żyłki, oglądać pracę serca, płuc, wątroby itp. źródło: NKJP: K. Jakubowski, Tomograf pod koniec roku, Tygodnik Ciechanowski - Mława, 2004-07-02
	W chwili, gdy bierze do ręki pędzle i paletę, drży w niej każda żyłka, każdy nerw. źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą. Opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003
	Chwilę siedział przy niej, wpatrując się w fioletowe delikatne żyłki na jej powiekach. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003
	[...] był z żoną - drobną blondynką o podkrążonych oczach, miała na skroniach niebieskie wypukłe żyłki, co czyniło ją jeszcze bardziej eteryczną. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991
	Sylwek wsunął rękę do wnętrza klatki i przepuszcza pomiędzy palcami ciepłe, jedwabiście miękkie uszy królika. Wzdłuż uszu pod cieniutką skórą biegną czerwone żyłki, dlatego uszy są takie ciepłe. źródło: NKJP: Bogdan Czeszko: Pokolenie, 1951

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

2. w liściu

Definicja

cienka tkanka przewodząca i wzmacniająca o podługowatym kształcie w liściach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nerw

Połączenia

żyłki liścia

Cytaty

[...] za prawdziwe gołąbki uważam te, które zostały przyrządzone zgodnie z tradycją obowiązującą w rodzinie mojej matki. Oczywiście obgotowuje się główkę kapusty, dzieli na liście, wycina z nich żyłki.

źródło: NKJP: Smakosz: Gołąbki, Dziennik Polski - Pejzaż, 2000-08-19

Bugenwilla gładka (B. glabra) osiąga mniejsze rozmiary [...] Jej liście są jaśniejsze od spodu niż na wierzchu, a podkwiatki mają wyraźne żyłki.

źródło: NKJP: Katarzyna Goller: Kwietnik, 1996

Może w promieniach ostatnich zachodzącego pospiesznie słońca patrzylibyśmy na żyłki opadłych liści i wróżylibyśmy z nich.

źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1979

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

3. w marmurze

Definicja

bot.

drobna, cienka smuga na powierzchni skały

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi

Połączenia

białe żyłki

Cytaty

	Ten pokrewny agatowi półszlachetny kamień ma budowę wstęgową, stąd w strukturze gotowych wyrobów dostrzega się efektowne barwne żyłki i smugi, w dużej mierze stanowiące o jego dekoracyjności. źródło: NKJP: W szlifierni kamieni, Dziennik Polski - Podróże, 2003-07-19
	Skała nie ustępowała bielą włoskim alabastrom, a dodatkową jej ozdobę stanowiły delikatne srebrzyste żyłki. źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988j
	Charakterystyczne dla marmuru żyłki malujemy gęsim piórem lub cienkim pędzelkiem zwilżonym farbą. źródło: NKJP: Efekt malowany, Dziennik Polski - Dom, 2003-03-19
	Różnokolorowe plamy, włochate lub gąbczaste naloty, ciemne żyłki - to najczęstsze objawy rozwijających się na ścianach grzybów. źródło: NKJP: Piotr Idzikowski: Trujący grzyb domowy, Dziennik Polski - Dom, 2003-09-10

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

Inne uwagi

Zwykle lm

4. u owada

Definicja

zool.

cienkie pasmo tkanki przewodzącej i wzmacniającej w skrzydłach owadów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Cytaty

Skrzydła są szerokie zaokrąglone, pokryte włoskopodobnymi łuskami. Żyłki M3 i M4 wychodzą ze wspólnego pnia.

źródło: NKJP: Barbara Marciniak: Studia nad bionomią, fenologią i rozmieszczeniem geograficznym koszówek (Lepidoptera, Psychidae) na obszarze Polski, 2000

Skrzydła przytuliły się ewolucyjnie płasko do ciała, a w związku z tym wewnętrzna część skrzydła (okolice żyłki analnej) podgina się odtąd w pozycji spoczynku.

źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 1992

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

5. w wędce

Definicja

cienka, mocna nić z tworzywa sztucznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Połączenia

nylonowa żyłka
żyłka pękła

Cytaty

	W kołowrotkach i wędziskach elementy, z którymi ma kontakt żyłka, od niedawna robione są z tytanu. źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Namierzyć leszcza z orbity, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-10-09
	Sprzęt można wypożyczyć na kutrze od szypra, komplet kosztuje 20 złotych za rejs [...] żyłka plecionka (150 metrów na rolce) - ok. 100 złotych, żyłka gruba (300 metrów) - 45 zł. źródło: NKJP: Wioletta Wojtkowiak: Wędkarze w rejs, Echo Dnia, 2004-07-09
	Kosiarki żyłkowej używa się do koszenia skarp, brzegów trawnika i terenów wokół drzew i krzewów. Elementem tnącym jest żyłka nylonowa grubości 1,5 mm. źródło: NKJP: Mariusz Kocimski: Kwietnik, 1995
	Plastikowe rurki hydrauliczne, owinięte mchem lub włóknem kokosowym, są oplecione żyłką albo cienkim nierdzewnym drutem. źródło: NKJP: Łukasz Łuczaj: Pomysły: Podpórki dla pnączy, prasa, 1995
	Kuchenka, odgrodzona zasłonką na żyłce, aż pęczniała od ziółek, sitek i dzbanków. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Rebelia, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

6. talent

Definicja

szczególne umiejętności w jakiejś dziedzinie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

synonimy:

instynkt, nerw, talent

Połączenia

sportowa żyłka
żyłka do biznesu, do handlu, do hazardu, do interesów
mieć żyłkę do czegoś

Cytaty

	Zdecydowana większość poszukiwaczy kieruje się szlachetną pasją, w której jest i zamiłowanie do historii, i żyłka detektywistyczna [...]. źródło: NKJP: Skarby leżą w ziemi, Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-03-02
	Znaczki były czymś ładnym, więc zwracało się na nie uwagę jako na obrazki [...]. Później dopiero doszła do tego żyłka zbieracza, pasja kolekcjonerska, którą ma chyba każdy człowiek. źródło: NKJP: (DOER): Od obrazka do pasji, Dziennik Polski - Kraków, 2000-11-04
	[...] odezwała się w nim odziedziczona po ojcu żyłka mechanika. źródło: NKJP: Podniebna pasja Janusza J., Dziennik Polski - Proszowice, 2003-08-29
	Ja wiem, że żyłka przedsiębiorczości jest darem bożym i przeznaczeniem kilku procent społeczeństwa. źródło: NKJP: Janusz Lewandowski: Inwestycja a nie loteria, Gazeta Wyborcza, 1992-09-30
	Wcześniej jednak zbudziła się w nim żyłka do hazardu, to też przegrawszy wszystkie pieniądze i nie wiele się nauczywszy, powrócił w roku 1739 do Wenecji.. źródło: NKJP: K.Z.: Pełne przygód życie Casanowy, 1941

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żyłka	żyłki
D.	żyłki	żyłek

C.	żyłce	żyłkom
B.	żyłkę	żyłki
N.	żyłką	żyłkami
Ms.	żyłce	żyłkach
W.	żyłko	żyłki

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

+	żyłka	+	do CZEGO
+	żyłka	+	JAKA
+	żyłka	+	KOGO/CZEGO

Data ostatniej modyfikacji: 21.10.2022