Chronologizacja
Na podstawie indeksu haseł
Pochodzenie
1. zwierzęcia
Definicja
Noty o użyciu
Używane także w postaci ślipie ; wariant ten ma przeważnie charakter potoczny, ale jest także używany w celu podkreślenia nacechowania ekspresywnego wypowiedzi lub w stylizacji gwarowej.
Warianty
- rzadziej ślep
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- kocie, wilcze; białe, brązowe, bursztynowe, czarne, czerwone, ogniste, zielone, zielonkawe, żółte; błyszczące, krwawe, przekrwione, rozjarzone; ogromne, okrągłe, wielkie, wypukłe ślepia
- ślepia bestii, potwora
- błysk ślepiów
- ślepia spoglądają, świecą się
- mrużyć, przymknąć, zmrużyć ślepia
- łypać, spoglądać, świecić ślepiami
Cytaty
|
Pies wbije we mnie rozgorzałe nienawiścią spojrzenie żółtych ślepiów, wargi zmarszczą mu się, odsłaniając pasma czerwonych dziąseł i długie, białe kły. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000 |
|
|
Zwierzątko miało przymknięte ślepia i sprawiało wrażenie, jakby wygrzewało się na słońcu. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
|
|
Strzała śmiga, baby rajcują, z koszyka kura łypie maślanym ślepiem. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Busz po polsku, 2007 |
|
|
Baby-jagi posądzano o wydłubywanie oczu [...]. Ale oczekiwano też od nich prezentów, którymi obdarowywały głównie dzieci. Dawniej wyciągały z zanadrza wykłute ślipia wieprzy [...]. źródło: NKJP: Ewa Kuryluk: Art mon amour, Gazeta Wyborcza, 1998-11-27 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ślepie |
ślepia |
|
| D. | ślepia |
ślepi ślepiów |
|
| C. | ślepiu |
ślepiom |
|
| B. | ślepie |
ślepia |
|
| N. | ślepiem |
ślepiami |
|
| Ms. | ślepiu |
ślepiach |
|
| W. | ślepie |
ślepia |
Inne uwagi
Zwykle lm
2. człowieka
Definicja
Noty o użyciu
Używane także w postaci ślipie ; wariant ten ma przeważnie charakter potoczny, ale jest także używany w celu podkreślenia nacechowania ekspresywnego wypowiedzi lub w stylizacji gwarowej.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
Połączenia
- brązowe, czarne; przekrwione, rozjarzone; wielkie ślepia
- ślepia spoglądają, świecą się
- mrużyć, zmrużyć; wydrapać komuś ślepia
- łypać, świecić ślepiami
Cytaty
|
[...] nie jestem jednym z tych ludzi, którzy słysząc dzwonek z klatki schodowej, odbierają domofon, a na dźwięk właśnie domofonu przystawiają ślepia do wizjera w drzwiach mieszkania. źródło: NKJP: Jakub Szymczak: Wolni, Akant, 2009-03 |
|
|
[...] co myśleć o facecie, który na dwa tygodnie znika z domu, a potem wraca z przekrwionymi ślepiami. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996 |
|
|
Nazajutrz ten z podsiniaczonym ślepiem rąbnął mnie w ucho, a gdy faktycznie usłuchałem przykazania, wybił mi boczny ząb. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
|
|
Na placyku zatacza się pijany marynarz. Wlepia ślipia w dziewczynkę. źródło: NKJP: Ewa Kuryluk: Fragment najnowszej książki, Gazeta Wyborcza, 1997-05-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ślepie |
ślepia |
|
| D. | ślepia |
ślepi ślepiów |
|
| C. | ślepiu |
ślepiom |
|
| B. | ślepie |
ślepia |
|
| N. | ślepiem |
ślepiami |
|
| Ms. | ślepiu |
ślepiach |
|
| W. | ślepie |
ślepia |
Inne uwagi
Zwykle lm
3. kamery
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Cytaty
|
Papierosy, cygarniczki i fajki nikły dopiero wówczas, gdy w oddali błyskały flesze reporterskich aparatów bądź, co gorsza, zza rogu wyłaniała się kamera, łypiąc dookoła swym ślepiem. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005 |
|
|
To zwycięzcy mają sławę i pieniądze, na nich skierowane są ślepia kamer tv. źródło: NKJP: Zdzisław Ambroziak: Od ściany do ściany, Gazeta Wyborcza, 1993-08-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ślepie |
ślepia |
|
| D. | ślepia |
ślepi ślepiów |
|
| C. | ślepiu |
ślepiom |
|
| B. | ślepie |
ślepia |
|
| N. | ślepiem |
ślepiami |
|
| Ms. | ślepiu |
ślepiach |
|
| W. | ślepie |
ślepia |
Składnia
|
+ | ślepie | + |
CZEGO
|
4. samochodu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | reflektor |
Cytaty
|
[...] wartownik głowi się nad przeciwwagą, zerkając to w anonimowe, wąskie ślepia samochodu, to na mnie. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
|
|
Wóz łatwo rozpoznać, wybite ślepie... Nie chciałem jechać z jednym tylko światłem, nocą. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
|
[...] naczepa skosiła słupek i czerwone ślepie zgasło odrzucone w rów. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1955 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ślepie |
ślepia |
|
| D. | ślepia |
ślepi ślepiów |
|
| C. | ślepiu |
ślepiom |
|
| B. | ślepie |
ślepia |
|
| N. | ślepiem |
ślepiami |
|
| Ms. | ślepiu |
ślepiach |
|
| W. | ślepie |
ślepia |
Inne uwagi
Zwykle lm
Składnia
|
|
+ | ślepie | + |
(CZEGO)
|