UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

brzuch

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

płn. psł. *bŕuchъ

1. część ciała

Definicja

przednia część tułowia poniżej piersi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bandzioch, bebech, brzucho, brzuszek, wancioch, wancioł

Połączenia

  • okrągły; chudy, płaski; duży, gruby, obwisły, ogromny, spory, tłusty, wielki, wydatny, wydęty, wypięty, wypukły, wystający; goły, nagi, odkryty, odsłonięty; ładny; cały; własny; pełny, pusty brzuch
  • dół, mięśnie; rana, uraz brzucha
  • cios w brzuch
  • brzuch faluje, podskakuje; obwisł, rośnie, urósł, wystaje; przeszkadza; boli, pobolewa, rozbolał
  • ćwiczyć, głaskać, masować, wciągać, wypiąć/wypinać; odsłonić/odsłaniać, zasłaniać; rozciąć/rozcinać, rozpruć; czuć brzuch; coś rozdęło brzuch
  • piłka przeleciała, przeszła pod brzuchem kogoś; przepuścić piłkę pod brzuchem
  • leżeć, pełzać, położyć się, położyć kogoś, położyć coś komuś, spać na brzuchu; głaskać kogoś po brzuchu; komuś burczy w brzuchu

Cytaty

Silne mięśnie brzucha, grzbietu i pośladków to swoisty „gorset” dla kręgosłupa.

źródło: NKJP: Jolanta Mazur-Krześniak: Praca i Zdrowie: Dobra postawa to podstawa, 2007-02-18

Można będzie również wykonać testy, m.in. [...] testy ciążowe oraz USG brzucha i tarczycy.

źródło: NKJP: Festiwal Nauki, Dziennik Polski - Kraków, 2002-05-17

[...] podniosła bluzkę. Na brzuchu miała tatuaż.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004

Woda w stawie Bonarka jest brudna. [...] Wrzucili do niej jakieś świństwo. Do góry brzuchem pływały całe ławice ryb.

źródło: NKJP: Zatrucie bez sprawy, Dziennik Polski- Kraków, 2003-09-23

Nareszcie zawitały do nas drozdy śpiewaki [...]. Trochę mniejsze od kosa, brązowe z jasnym brzuchem, na którym gęsto rozsiane są ciemne plamki, przechadzają się po krakowskich ogrodach i trawnikach.

źródło: NKJP: Zwiastuny wiosny, Dziennik Polski - Kraków, 2003-04-09

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. brzuch
brzuchy
D. brzucha
brzuchów
C. brzuchowi
brzuchom
B. brzuch
brzuchy
N. brzuchem
brzuchami
Ms. brzuchu
brzuchach
W. brzuchu
brzuchy

2. pojazdu

Definicja

dolna część pojazdu, statku lub statku powietrznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Połączenia

  • brzuch pojazdu; bombowca, helikoptera, samolotu, śmigłowca...

Cytaty

Żołnierze, którzy wyszli z brzucha samolotu, nosili oliwkowe mundury i dystynkcje rządowej armii.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Trzeba było zatrzymać się na końcu peronu, podejść do jego skraju i czekać, aż wielki kłąb pary wypełznie spod zasmarowanego brzucha maszyny.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały Kruk, 1955

W świetle fosforyzującego błękitnie brzucha statku ustawiono stół i kilkanaście krzeseł.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Samolot skręcił w stronę rzeki [...]. Przy cmentarzu zszedł tak nisko, że prawie musnęliśmy aluminiowym brzuchem kadłuba wierzchołki drzew.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Najczęściej zdarzały się awarie mechanizmów wypuszczania podwozia i kilka załóg musiało lądować na brzuchu, co w maszynie ważącej bez paliwa i amunicji grubo ponad trzydzieści ton nie było szczególnie rozrywkowym zajęciem.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. brzuch
brzuchy
D. brzucha
brzuchów
C. brzuchowi
brzuchom
B. brzuch
brzuchy
N. brzuchem
brzuchami
Ms. brzuchu
brzuchach
W. brzuchu
brzuchy

Składnia

bez ograniczeń + brzuch +
CZEGO

Frazeologizmy

ktoś leży do góry brzuchem
ktoś pływa po warszawsku, brzuchem po piasku
ktoś wierci dziurę w brzuchu komuś
ktoś wmawia dziecko w brzuch komuś
ktoś wpycha dziecko w brzuch komuś
ktoś wciska dziecko w brzuch komuś
ktoś wmówił dziecko w brzuch komuś
ktoś wcisnął dziecko w brzuch komuś
ktoś zrobił dziecko komuś
ktoś zrobił brzuch komuś
mięsień piwny
brzuch piwny
motylki w brzuchu
motyle w brzuchu
z brzuchem II
z brzuchem I

Przysłowia

Słuchać uchem, a nie brzuchem
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj