UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wspiąć się

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. piąć się

1. na szczyt

Definicja

wejść lub wjechać z trudem na miejsce wyżej położone

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wdrapać się

Połączenia

alpinista, taternik, turysta; kot, pies; autobus, samochód wspiął się
wspiąć się na skałę, na stok, na (najwyższy, niedostępny, wysoki) szczyt, na ściankę wspinaczkową, na wzniesienie; na drzewo, na słup; na dach, na parapet; na linie
wspiąć się po skale, po stromym zboczu; po drabinie, po schodach; po linie
wspiąć się pod górę
wspiąć się wysoko

Cytaty

	Człowiek pająk Alain Robert wspiął się w sobotę na 280-metrowy budynek Cheung Kong Center w Hongkongu. źródło: KWSJP: Siarkazm, Ozon, 2005
	Mojżesz wyszedł z obozu i wspiął się na sam szczyt góry Synaj. źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996
	Przechodzień nie ma jeszcze możliwości pokonania wysokości i dotarcia na taras i platformę widokową. Po uruchomieniu windy nie będzie to żadną sztuką, teraz trzeba wspiąć się po schodach, a nawet po drabinie przymocowanej do dachu. źródło: NKJP: Oko w oko z maszkaronem, Dziennik Polski, 2003-06-25
	Dingo, cicho skomląc, nagle wspiął się przednimi łapami na balustradę. źródło: KWSJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1996
	Trzęsąc się na wybojach, pojazd wspiął się kamienistą drogą na zbocze jakiejś góry. źródło: NKJP: Sylwia Żemczykowska, Stefan Schleifer: Zwierzęta, Gazeta Wyborcza, 1998-08-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wespnę się	wespniemy się
2 os.	wespniesz się	wespniecie się
3 os.	wespnie się	wespną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłem się +(e)m się wspiął	wspięłam się +(e)m się wspięła	wspięłom się +(e)m się wspięło	wspięliśmy się +(e)śmy się wspięli	wspięłyśmy się +(e)śmy się wspięły
2 os.	wspiąłeś się +(e)ś się wspiął	wspięłaś się +(e)ś się wspięła	wspięłoś się +(e)ś się wspięło	wspięliście się +(e)ście się wspięli	wspięłyście się +(e)ście się wspięły
3 os.	wspiął się	wspięła się	wspięło się	wspięli się	wspięły się

bezosobnik: wspięto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wespnijmy się
2 os.	wespnij się	wespnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłbym się bym się wspiął	wspięłabym się bym się wspięła	wspięłobym się bym się wspięło	wspięlibyśmy się byśmy się wspięli	wspięłybyśmy się byśmy się wspięły
2 os.	wspiąłbyś się byś się wspiął	wspięłabyś się byś się wspięła	wspięłobyś się byś się wspięło	wspięlibyście się byście się wspięli	wspięłybyście się byście się wspięły
3 os.	wspiąłby się by się wspiął	wspięłaby się by się wspięła	wspięłoby się by się wspięło	wspięliby się by się wspięli	wspięłyby się by się wspięły

bezosobnik: wspięto by się

bezokolicznik: wspiąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wspiąwszy się

gerundium: wspięcie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wspięcie się	wspięcia się
D.	wspięcia się	wspięć się
C.	wspięciu się	wspięciom się
B.	wspięcie się	wspięcia się
N.	wspięciem się	wspięciami się
Ms.	wspięciu się	wspięciach się
W.	wspięcie się	wspięcia się

odpowiednik aspektowy: wspinać się

Składnia

wspiąć się

GDZIE

2. na palce

Definicja

stanąć na palcach stóp lub na tylnych nogach, żeby czegoś dosięgnąć lub coś zobaczyć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

unieść się

Połączenia

wspiąć się na palce/na palcach; na tylne nogi/na tylnych nogach

Cytaty

	Clark po wyjściu Teksańczyka [...] zastanawiał się chwilę, po czym odłożył teczkę z raportem majora na najwyższą półkę wielkiej szafy pancernej. Aby tego dokonać, musiał wspiąć się na palce. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007
	Rzucił się ku ojcu, a że był znacznie niższy od niego, wspiął się na palce, żeby go objąć kordialnym ruchem. źródło: KWSJP: Krystyna Nepomucka: Miłość niedoskonała, 1978
	Wiedziony niepohamowaną ciekawością, zbliżył się do okienka. Wspiął się lekko na palcach. Zajrzał do środka. źródło: KWSJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962
	- Nie martw się, stryju. Jakoś sobie poradzimy - wspięła się, by pocałować starego w policzek. źródło: KWSJP: Jerzy Janicki: Polskie drogi, 1977
	Koń pretorianina spłoszony nagłą wrzawą wspiął się na tylnych nogach, rzucił się naprzód. źródło: NKJP: Teodor Jeske-Choiński: Gasnące słońce, 1958

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wespnę się	wespniemy się
2 os.	wespniesz się	wespniecie się
3 os.	wespnie się	wespną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłem się +(e)m się wspiął	wspięłam się +(e)m się wspięła	wspięłom się +(e)m się wspięło	wspięliśmy się +(e)śmy się wspięli	wspięłyśmy się +(e)śmy się wspięły
2 os.	wspiąłeś się +(e)ś się wspiął	wspięłaś się +(e)ś się wspięła	wspięłoś się +(e)ś się wspięło	wspięliście się +(e)ście się wspięli	wspięłyście się +(e)ście się wspięły
3 os.	wspiął się	wspięła się	wspięło się	wspięli się	wspięły się

bezosobnik: wspięto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wespnijmy się
2 os.	wespnij się	wespnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłbym się bym się wspiął	wspięłabym się bym się wspięła	wspięłobym się bym się wspięło	wspięlibyśmy się byśmy się wspięli	wspięłybyśmy się byśmy się wspięły
2 os.	wspiąłbyś się byś się wspiął	wspięłabyś się byś się wspięła	wspięłobyś się byś się wspięło	wspięlibyście się byście się wspięli	wspięłybyście się byście się wspięły
3 os.	wspiąłby się by się wspiął	wspięłaby się by się wspięła	wspięłoby się by się wspięło	wspięliby się by się wspięli	wspięłyby się by się wspięły

bezosobnik: wspięto by się

bezokolicznik: wspiąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wspiąwszy się

gerundium: wspięcie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wspięcie się	wspięcia się
D.	wspięcia się	wspięć się
C.	wspięciu się	wspięciom się
B.	wspięcie się	wspięcia się
N.	wspięciem się	wspięciami się
Ms.	wspięciu się	wspięciach się
W.	wspięcie się	wspięcia się

odpowiednik aspektowy: wspinać się

Składnia

Rz_żywotny

wspiąć się

na CO | na CZYM + (żeby ZDANIE)

3. po szczeblach kariery

Definicja

zająć wyższe miejsce w jakiejś klasyfikacji lub wyższe stanowisko

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

awansować

Połączenia

wspinać się po szczeblach kariery, po drabinie społecznej hierarchii
wspiąć się w górę; w rankingu, w tabeli

Cytaty

	Popierała aspiracje swoich córek. Bardzo chciała, by dzięki wyższemu wykształceniu wspięły się o szczebel wyżej w hierarchii społecznej. źródło: KWSJP: Joanna Olczak-Ronikierowa: W ogrodzie pamięci, 2002
	Generałami zostało 33 pułkowników i komandorów, a 12 generałów i czterech admirałów wspięło się na kolejny szczebel kariery. źródło: NKJP: Wysyp lampasów, Gazeta Lubuska, 2005
	Ich kariery potoczyły się własnymi torami. Podczas gdy Gierek szybko wspiął się na szczyty w partii, Szydlak zdobywał coraz to wyższe stanowiska, ale w Związku Młodzieży Polskiej. źródło: KWSJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002
	Obaj artyści współpracowali przy utworze The Girl is Mine. Wystąpili też razem w klipie do tej piosenki, która została wydana jako zapowiedź albumu i wspięła się na 2 miejsce amerykańskiej listy. źródło: KWSJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wespnę się	wespniemy się
2 os.	wespniesz się	wespniecie się
3 os.	wespnie się	wespną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłem się +(e)m się wspiął	wspięłam się +(e)m się wspięła	wspięłom się +(e)m się wspięło	wspięliśmy się +(e)śmy się wspięli	wspięłyśmy się +(e)śmy się wspięły
2 os.	wspiąłeś się +(e)ś się wspiął	wspięłaś się +(e)ś się wspięła	wspięłoś się +(e)ś się wspięło	wspięliście się +(e)ście się wspięli	wspięłyście się +(e)ście się wspięły
3 os.	wspiął się	wspięła się	wspięło się	wspięli się	wspięły się

bezosobnik: wspięto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wespnijmy się
2 os.	wespnij się	wespnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłbym się bym się wspiął	wspięłabym się bym się wspięła	wspięłobym się bym się wspięło	wspięlibyśmy się byśmy się wspięli	wspięłybyśmy się byśmy się wspięły
2 os.	wspiąłbyś się byś się wspiął	wspięłabyś się byś się wspięła	wspięłobyś się byś się wspięło	wspięlibyście się byście się wspięli	wspięłybyście się byście się wspięły
3 os.	wspiąłby się by się wspiął	wspięłaby się by się wspięła	wspięłoby się by się wspięło	wspięliby się by się wspięli	wspięłyby się by się wspięły

bezosobnik: wspięto by się

bezokolicznik: wspiąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wspiąwszy się

gerundium: wspięcie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wspięcie się	wspięcia się
D.	wspięcia się	wspięć się
C.	wspięciu się	wspięciom się
B.	wspięcie się	wspięcia się
N.	wspięciem się	wspięciami się
Ms.	wspięciu się	wspięciach się
W.	wspięcie się	wspięcia się

odpowiednik aspektowy: wspinać się

Składnia

wspiąć się

GDZIE

4. na wyżyny

Definicja

osiągnąć wyższy poziom w jakiejś dziedzinie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wznieść się

Połączenia

wspiąć się na szczyt profesjonalizmu (swoich możliwości, umiejętności...), na wyżyny umysłu (wyobraźni...)

Cytaty

Cukiernicze wyroby degustowała [...] pięcioosobowa komisja. [...] Trzeba przyznać, że w tym kulinarnym dziele opinogórskie gospodynie wspięły się na wyżyny, wykazując się nie tylko zwykłym, lecz również artystycznym smakiem.

źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Opinogórskie Spotkania z Tradycją w zapachu świątecznych ciast, Tygodnik Ciechanowski, 2006-04-13

Dziewczynie, która ledwo co zdała maturę na miesiąc przed ślubem, trudno było wspiąć się na poziom intelektualnego partnerstwa z mężczyzną kilka lat starszym, wyedukowanym, oczytanym.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008

Błysnęło, dmuchnęło dymem i za śmigłowcem utworzył się archipelag płonących kałuż. [...] Nie dali rady poderwać się nad rosnące w oczach drzewa. Było to sprzeczne z elementarnymi odruchami pilota, ale Gubała wspiął się na wyżyny geniuszu i po prostu skręcił.

źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wespnę się	wespniemy się
2 os.	wespniesz się	wespniecie się
3 os.	wespnie się	wespną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłem się +(e)m się wspiął	wspięłam się +(e)m się wspięła	wspięłom się +(e)m się wspięło	wspięliśmy się +(e)śmy się wspięli	wspięłyśmy się +(e)śmy się wspięły
2 os.	wspiąłeś się +(e)ś się wspiął	wspięłaś się +(e)ś się wspięła	wspięłoś się +(e)ś się wspięło	wspięliście się +(e)ście się wspięli	wspięłyście się +(e)ście się wspięły
3 os.	wspiął się	wspięła się	wspięło się	wspięli się	wspięły się

bezosobnik: wspięto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wespnijmy się
2 os.	wespnij się	wespnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wspiąłbym się bym się wspiął	wspięłabym się bym się wspięła	wspięłobym się bym się wspięło	wspięlibyśmy się byśmy się wspięli	wspięłybyśmy się byśmy się wspięły
2 os.	wspiąłbyś się byś się wspiął	wspięłabyś się byś się wspięła	wspięłobyś się byś się wspięło	wspięlibyście się byście się wspięli	wspięłybyście się byście się wspięły
3 os.	wspiąłby się by się wspiął	wspięłaby się by się wspięła	wspięłoby się by się wspięło	wspięliby się by się wspięli	wspięłyby się by się wspięły

bezosobnik: wspięto by się

bezokolicznik: wspiąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wspiąwszy się

gerundium: wspięcie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wspięcie się	wspięcia się
D.	wspięcia się	wspięć się
C.	wspięciu się	wspięciom się
B.	wspięcie się	wspięcia się
N.	wspięciem się	wspięciami się
Ms.	wspięciu się	wspięciach się
W.	wspięcie się	wspięcia się

odpowiednik aspektowy: wspinać się

Składnia

Rz_osobowy

wspiąć się

na CO

Data ostatniej modyfikacji: 23.10.2010