UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

alkierz

Chronologizacja

1426, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. alkierz
alkierze
D. alkierza
alkierzy
C. alkierzowi
alkierzom
B. alkierz
alkierze
N. alkierzem
alkierzami
Ms. alkierzu
alkierzach
W. alkierzu
alkierze

Pochodzenie

st.czes. alkéř, arkéř

z st.fr. arquière 'narożny wykusz dla łuczników na murach obronnych'

1. sypialny

Definicja

małe, boczne pomieszczenie w dawnych budynkach mieszkalnych, które służyło do spania

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  sypialnia

Połączenia

  • drzwi, okno alkierza
  • spać w alkierzu

Cytaty

Jest gorący początek lipca. Przyjechałem do Zgliczyna na wakacje, śpię w alkierzu u dziadków, ale całe dnie spędzam albo na drzewach z dojrzałymi, prawie czarnymi, wiśniami, albo przy grabieniu podmokłych, uginających się łąk nad Wkrą.

źródło: NKJP: Janusz Rulka: Wieczory na sianie u wuja Franka, Akant, 2010-03

Wojewoda miński, wyciągnięty w przyciemnionym alkierzu na tapczanie przykrytym suto wilczymi skórami, odetchnął słysząc, że imć Hornowski odchodzi.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Czas jakby zgęstniał i Terey, nie wierząc wskazówkom, przyciskał zegarek do ucha, trybiki zgrzytały jak kornik toczący stare, drewniane łoże w alkierzu, w malowanym na niebiesko domu rodziców.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Pracowity i sumienny Wolański dwoił się i troił, konferował z budowniczymi, nadzorował rzemieślników, sprowadzał materiały budowlane, a kiedy przebudowa i remont dobiegały końca, zakrzątnął się wokół wyboru mebli. Oczywiście nie do reprezentacyjnych komnat, ale do pokoi gościnnych, garderób, pomieszczeń przeznaczonych dla służby różnej rangi, alkierzy, przedpokojów i części gospodarczej domu.

źródło: NKJP: Bogna Wernichowska: Kardy i kokardy, 2009

2. narożny

Definicja

archit. 
charakterystyczna dla dawnych pałaców lub dworów wystająca, narożna część, pokryta osobnym dachem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Cytaty

Fragmenty (gotyckie okno piwniczne) zachowane są w części środkowej obecnego pałacu. W 1602-21 rozbudowa zamku (dostawiono narożne alkierze).

źródło: NKJP: Krystyna Malik, Maria Raciborska: Przewodnik po Polsce, 1996

Przeszedłem po szczycie muru i uważnie balansując ciałem, przelazłem na daszek zwieńczający alkierz.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Nie ma [...] wątpliwości, że dwupiętrowy korpus główny pałacu wraz z bocznymi alkierzami musiał powstać w końcu XVII wieku.

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj