UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jasność

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  jasny 

1. słoneczna

Definicja

coś, co sprawia, że widzimy swoje otoczenie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  światło, światłość
antonimy:  ciemność

Połączenia

  • intensywna, jaskrawa, ostra, oślepiająca; księżycowa, słoneczna jasność
  • jasność dnia, poranka, świtu; błyskawicy, księżyca, słońca; płomienia, pożaru; klatki schodowej, pokoju, ulicy; obiektywu; obrazu
  • jasność i ciemność; jasność i kolor; jasność i kontrast; cień i jasność; mrok i jasność
  • smuga, strumień; poziom, stopień; regulacja jasności
  • jasność panuje; promieniuje, rozbłyskuje, rozświetla

Cytaty

Janka zabrała się do sprzątania po wieczerzy, potem zgasiła lampę i uklękła pod oknem, przez które wlewała się księżycowa jasność.

źródło: KWSJP: Władysław Dunarowski: Skazani na dożywocie, 1985

[...] choć ten płonący dom był od naszego w dość dużej odległości, w izbie zrobiło się widno jak w jasny dzień. Ta jasność i krzyki ludzi zbudziły nas [...].

źródło: KWSJP: Julian Kawalec: Ukraść brata. Oset, 1985

Sama, ponaglana przez nią, chyżo biegłam do kościoła, szczególnie w maju, na szóstą, gdy katedra zamieniała się we wnętrze czarodziejskie, pełna jasności i kwiatów [...].

źródło: KWSJP: Zofia Bystrzycka: Kontuzja, 1976

Oto już wydeptane, rozchwiane stopnie piwnicznego zejścia, ogromna po piwnicznym mroku jasność klatki schodowej, i nasze drzwi.

źródło: KWSJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jasność
 jasności
D. jasności
 jasności
C. jasności
 jasnościom
B. jasność
 jasności
N. jasnością
 jasnościami
Ms. jasności
 jasnościach
W. jasności
 jasności

Inne uwagi

Zwykle lp

2. oczu

Definicja

delikatny, słabo nasycony odcień

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • jasność brody, cery, oczu, skóry, włosów; drewna; nieba

Cytaty

Rodzice Mariny poddali się natomiast modzie ich własnych czasów i stąd komputerowa doskonałość sylwetki i oblicza kobiety: czaszka zgoła egipska, łuki brwiowe niczym pociągnięte japońskim tuszem, witrażowa jasność włosów i oczu.

źródło: KWSJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001

Ta ostatnia rzeźba nie była skończona - częściowo pomalowana, świeciła miejscami jasnością drzewa.

źródło: KWSJP: Henryk Panas: Grzesznicy, 1966

W mężczyźnie tym nade wszystko uderzyła mnie broda, taka, jakich w Polsce wśród dostojniejszych ludzi nie widuje się. Niezmiernie długa i szeroka, i bardzo też... żółta, powiedziałbym. Może właściwsze byłoby określenie: zaiste niezwykłej jasności broda.

źródło: KWSJP: Teodor Parnicki: Tylko Beatrycze. Powieść Historyczna, 1962

[...] osoby posiadające niebieską barwę tęczówek [...] mają również blond włosy. Jest to oczywisty wynik genetycznego dziedziczenia pigmentu. Jego brak decyduje o jasności cery, włosów oraz oczu.

źródło: NKJP: Internet

Miał oczy bardzo podkrążone, uderzała mnie zawsze ich jasność siwoniebieska, wyglądał na zmęczonego, ale trzymał się jak dawniej, po „generalsku”.

źródło: KWSJP: Józef Czapski: Na nieludzkiej ziemi, 1947

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jasność
 jasności
D. jasności
 jasności
C. jasności
 jasnościom
B. jasność
 jasności
N. jasnością
 jasnościami
Ms. jasności
 jasnościach
W. jasności
 jasności

Inne uwagi

Zwykle lp

3. głosu

Definicja

dźwięczność i czystość dźwięku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dźwięczność

Połączenia

  • jasność dźwięku, głosu, tonu

Cytaty

Yealink SIP-T10T jest idealnym standardowym telefonem IP dla małych firm i użytkowników domowych. Wyposażony w super procesor TI (Texas Instruments), zapewniający doskonałą jasność głosu.

źródło: Internet

Na jasność dźwięku wpływają głównie czas pogłosu dla wysokich częstotliwości i jego stosunek do czasu pogłosu na częstotliwościach średnich, odległość mikrofonu lub słuchacza od źródła dźwięku oraz stopień pochłaniania
dźwięku w pomieszczeniu.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jasność
 jasności
D. jasności
 jasności
C. jasności
 jasnościom
B. jasność
 jasności
N. jasnością
 jasnościami
Ms. jasności
 jasnościach
W. jasności
 jasności

Inne uwagi

Zwykle lp

4. wywodu

Definicja

zrozumiałość, przejrzystość i klarowność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zrozumiałość
antonimy:  mętność

Połączenia

  • absolutna, całkowita, dostateczna, niezwykła, pełna, przeraźliwa, uderzająca jasność
  • jasność celu; argumentacji, języka, mowy, sformułowania, wykładu, wywodu; przesłania; poezji; analiz; idei; sprawy; myśli, myślenia
  • jasność i dokładność, jasność i oczywistość, jasność i precyzja, jasność i ścisłość, jasność i wyrazistość, jasność i zwięzłość
  • brak jasności
  • tracić; zaciemniać jasność
  • zyskać na jasności
  • dla jasności, gwoli jasności

Cytaty

Realizm w plastyce dominował od lat czterdziestych do przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego stulecia i spośród wszystkich dotychczasowych okresów mimetycznych wyróżnił się największą samoświadomością i jasnością formowanych celów.

źródło: KWSJP: Krystyna Wilkoszewska: W poszukiwaniu źródeł realizmu, 1986

Chciałby znaleźć się w samotności, na drzewie nad rzeką, osiągnąć jasność myśli i sądów.

źródło: KWSJP: Zbigniew Krempf: Resztę pozostaw bogom, 1966

Dla jasności podkreślimy jeszcze raz różnicę w mechanizmach działania amfetaminy i grupy inhibitorów MAO.

źródło: KWSJP: Jan Jaroszyński: Leki w psychiatrii, 1969

[...] wykroczenie wobec technicznego języka jest zbrodnią przeciw jasności, ścisłości i pięknu udoskonalonej mowy.

źródło: KWSJP: Stefan Wysocki: Żeglarstwo śródlądowe, 1969

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jasność
 jasności
D. jasności
 jasności
C. jasności
 jasnościom
B. jasność
 jasności
N. jasnością
 jasnościami
Ms. jasności
 jasnościach
W. jasności
 jasności

Inne uwagi

Zwykle lp

5. planetoid

Definicja

astr. 
ilość energii świetlnej wysyłana przez ciało niebieskie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat gwiazdy i planety

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wielkość

Połączenia

  • jasność absolutna; powierzchniowa
  • jasność gwiazdy, głowy komety, komety, planetoidy, planety, satelity
  • fluktuacja; pomiar, porównanie; zmiany jasności
  • różnić się jasnością

Cytaty

Pomiary jasności ponad miliona gwiazd - co jest rekordem świata w masowej fotometrii - przeprowadzili polscy astronomowie w obserwatorium Las Campanas w Chile.

źródło: KWSJP: (PAP): Miliony gwiazd, Dziennik Polski, 1998-02-09

Lecieli szybko, lecz nie aż tak, by jasność jakiegokolwiek ciała niebieskiego zmieniała się w takim tempie.

źródło: KWSJP: George Lukas: Gwiezdne wojny, 1976

Jasność komety zależy od jej składu chemicznego i zawartości pyłów, które odbijają światło słoneczne.

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Koty, starcy i wiedźmy, Magazyn Gazety Wyborczej, 1997-04-11

Astronomowie odkryli, że najłatwiej jest je śledzić, nanosząc położenie gwiazdy na wykresie, który określa związek jej jasności absolutnej (mocy promieniowania) z temperaturą powierzchniową.

źródło: NKJP: Jarosław Włodarczyk: Wędrówki niebieskie czyli Wszechświat nie tylko dla poetów, 1999

[...] chciałbym dowiedzieć się, gdzie mógłbym znaleźć dane dotyczące mas gwiazd w zależności od ich położenia na wykresie H-R (tj. w zależności od ich jasności absolutnych, temperatur, przynależności do klas etc.) [...].

źródło: NKJP: Intrnet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jasność
 jasności
D. jasności
 jasności
C. jasności
 jasnościom
B. jasność
 jasności
N. jasnością
 jasnościami
Ms. jasności
 jasnościach
W. jasności
 jasności

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + jasność +
CZEGO

Frazeologizmy

ktoś ma jasność
Data ostatniej modyfikacji: 11.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN