przyzwolić - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

książk. zgadzając się lub nie oponując, dopuścić do tego, że dzieje się coś zwykle uznawanego przez mówiącego za złe lub niewłaściwe

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dozwolić

Połączenia

Bóg, rząd przyzwolił; społeczeństwo przyzwoliło; radni przyzwolili
przyzwolić na handel; na łamanie prawa; na likwidację czegoś

Cytaty

	Zmylił czujność sułtana i gdy ten przyzwolił mu tylko na wojnę o pograniczne tereny węgierskie, poszedł samowolnie na stolicę cesarską. źródło: Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej. Kwartalnik historyczny,1983 (books.google.pl)
	[...] pochylił głowę do Zorzeńkowej dłoni i dotknął jej wargami, a ona przyzwoliła, by całował palce [...]. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993
	Radni jednogłośnie przyzwolili wójtowi, by robił, co należy dla budowy 12-km gminnej kanalizacji. źródło: NKJP: To był dobry rok, Dziennik Polski, 2002-01-02
	Dobrze, że przynajmniej przyzwolono młodzieży myśleć. [...] Bo działać, to już nie. źródło: NKJP: A.B.: Młody może myśleć, Wieści Podwarszawskie, 2003-04-06
	- To co, przybić jeszcze te adresy, Zosia? - zapytał, zamykając wieka skrzyń i dobijając młotkiem. - A przybij, tylko nie pomyl - przyzwoliła Zosia. źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przyzwolę	przyzwolimy
2 os.	przyzwolisz	przyzwolicie
3 os.	przyzwoli	przyzwolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przyzwoliłem +(e)m przyzwolił	przyzwoliłam +(e)m przyzwoliła	przyzwoliłom +(e)m przyzwoliło	przyzwoliliśmy +(e)śmy przyzwolili	przyzwoliłyśmy +(e)śmy przyzwoliły
2 os.	przyzwoliłeś +(e)ś przyzwolił	przyzwoliłaś +(e)ś przyzwoliła	przyzwoliłoś +(e)ś przyzwoliło	przyzwoliliście +(e)ście przyzwolili	przyzwoliłyście +(e)ście przyzwoliły
3 os.	przyzwolił	przyzwoliła	przyzwoliło	przyzwolili	przyzwoliły

bezosobnik: przyzwolono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyzwólmy
2 os.	przyzwól	przyzwólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przyzwoliłbym bym przyzwolił	przyzwoliłabym bym przyzwoliła	przyzwoliłobym bym przyzwoliło	przyzwolilibyśmy byśmy przyzwolili	przyzwoliłybyśmy byśmy przyzwoliły
2 os.	przyzwoliłbyś byś przyzwolił	przyzwoliłabyś byś przyzwoliła	przyzwoliłobyś byś przyzwoliło	przyzwolilibyście byście przyzwolili	przyzwoliłybyście byście przyzwoliły
3 os.	przyzwoliłby by przyzwolił	przyzwoliłaby by przyzwoliła	przyzwoliłoby by przyzwoliło	przyzwoliliby by przyzwolili	przyzwoliłyby by przyzwoliły

bezosobnik: przyzwolono by

bezokolicznik: przyzwolić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przyzwoliwszy

gerundium: przyzwolenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przyzwolenie	przyzwolenia
D.	przyzwolenia	przyzwoleń
C.	przyzwoleniu	przyzwoleniom
B.	przyzwolenie	przyzwolenia
N.	przyzwoleniem	przyzwoleniami
Ms.	przyzwoleniu	przyzwoleniach
W.	przyzwolenie	przyzwolenia

odpowiednik aspektowy: przyzwalać

Składnia

+	przyzwolić	+	(KOMU) + na CO
+	przyzwolić	+	(KOMU) + żeby ZDANIE
+	przyzwolić	+	BEZOKOLICZNIK + (KOMU)
+	przyzwolić	+	MOWA WPROST

Pochodzenie

st.pol. zwolić 'wyratować, ocalić; wyrazić zgodę, przystać na coś'

z psł. *sъ-voliti 'wyrazić swą wolę, pozwolić, zezwolić'

We współczesnym języku pol. zachowane tylko formy prefigowane od st.pol. zwolić (do-, po-, przy-, zez-, wy-zwolić), to zaś od psł. czasownika prefigowanego *sъvoliti < *voliti 'wyrażać swoją wolę, wybierać'.