-
1.a
książk. taki, który pokonuje daną odległość w krótszym czasie niż inni -
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości materii
ruch i spoczynek
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości materii
jakość i intensywność -
- chyży lot, krok
-
Ustrzelił w ten sposób jelenia i daniela, a nawet drobną i niezwykle chyżą sarnę.
źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004
Uważaj, żeby nie zetknąć ich ze sobą albo nie dotknąć szyny oboma jednocześnie, bo ulecimy w niebo jak te chyże jaskółki.
źródło: NKJP: Bohdan Czeszko:Pokolenie, 1951
Oto nadpłynął chyży statek piratów, których autor nazywa „tyrseńskimi”; najprawdopodobniej chodzi tu o nie mówiących po grecku ludzi z Tracji.
źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. chyży
chyży
chyży
chyże
chyża
D. chyżego
chyżego
chyżego
chyżego
chyżej
C. chyżemu
chyżemu
chyżemu
chyżemu
chyżej
B. chyżego
chyżego
chyży
chyże
chyżą
N. chyżym
chyżym
chyżym
chyżym
chyżą
Ms. chyżym
chyżym
chyżym
chyżym
chyżej
W. chyży
chyży
chyży
chyże
chyża
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. chyży
chyży
chyże
chyże
D. chyżych
chyżych
chyżych
chyżych
C. chyżym
chyżym
chyżym
chyżym
B. chyżych
chyżych
chyżych
chyże
N. chyżymi
chyżymi
chyżymi
chyżymi
Ms. chyżych
chyżych
chyżych
chyżych
W. chyży
chyży
chyże
chyże
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. chyższy
chyższy
chyższy
chyższe
chyższa
D. chyższego
chyższego
chyższego
chyższego
chyższej
C. chyższemu
chyższemu
chyższemu
chyższemu
chyższej
B. chyższego
chyższego
chyższy
chyższe
chyższą
N. chyższym
chyższym
chyższym
chyższym
chyższą
Ms. chyższym
chyższym
chyższym
chyższym
chyższej
W. chyższy
chyższy
chyższy
chyższe
chyższa
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. chyżsi
chyżsi
chyższe
chyższe
D. chyższych
chyższych
chyższych
chyższych
C. chyższym
chyższym
chyższym
chyższym
B. chyższych
chyższych
chyższych
chyższe
N. chyższymi
chyższymi
chyższymi
chyższymi
Ms. chyższych
chyższych
chyższych
chyższych
W. chyżsi
chyżsi
chyższe
chyższe
-
może psł. *ch(v)yžь [< *chvyz-jь]
z psł. *chvyzati
Etymologia niepewna. #Pol.# chyży może pochodzić od prapostaci *ch(v)yžь [< *chvyz-jь], będącej przym. odczasownikowym od *chvyzati, z pierwotnym znaczeniem ‘taki, który wierzga, bryka, skacze wierzgając’, stąd z jednej strony ‘dziki’ (> ‘drapieżny’ w ukr.), z drugiej zaś ‘szybko się poruszający, prędki, żwawy’ (> ‘zwinny, zręczny, zgrabny’). Wcześniej wyraz wywodzono z ukr. (Sławski), zdaniem Borysia, niekoniecznie zapożyczenie ze wschsł. (równie mało prawdopodobny odwrotny kierunek zapożyczenia), zasięg w gwarach polskich przemawia raczej za rodzimością wyrazu (Boryś).