zdradzić - Wielki słownik języka polskiego PAN

2.

przestać żyć lub postępować zgodnie z jakimiś zasadami, ideami lub wartościami

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

zdradzić ideę, program; rewolucję, sprawę, wiarę, zaufanie

Inteligencja [..] wywodząca się od Prusa, Orzeszkowej, Żeromskiego, opowiadała się po stronie pokrzywdzonych, biednych, ubogich - po stronie społeczeństwa. Obecna inteligencja polska powołująca się na tę tradycję zdradziła te ideały i opowiedziała się po stronie siły, bogatych, po stronie władzy.

źródło: NKJP: Anna Mieszczanek: Listy, Gazeta Wyborcza, 1994-04-30

[...] media zdradziły misję służenia debacie publicznej, migrując do świata rozrywki.

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Na czas chaosu, Polityka, 2006-02-18

[...] pułkownik Kukliński zdradził komunę, za co dostał wyrok śmierci wydany w majestacie prawa przez ówczesnych [...] rządzących Najjaśniejszą Rzeczpospolitą.

źródło: NKJP: Stefan: Na marginesie, Gazeta Radomszczańska, 2009-01-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zdradzę	zdradzimy
2 os.	zdradzisz	zdradzicie
3 os.	zdradzi	zdradzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zdradziłem +(e)m zdradził	zdradziłam +(e)m zdradziła	zdradziłom +(e)m zdradziło	zdradziliśmy +(e)śmy zdradzili	zdradziłyśmy +(e)śmy zdradziły
2 os.	zdradziłeś +(e)ś zdradził	zdradziłaś +(e)ś zdradziła	zdradziłoś +(e)ś zdradziło	zdradziliście +(e)ście zdradzili	zdradziłyście +(e)ście zdradziły
3 os.	zdradził	zdradziła	zdradziło	zdradzili	zdradziły

bezosobnik: zdradzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zdradźmy
2 os.	zdradź	zdradźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zdradziłbym bym zdradził	zdradziłabym bym zdradziła	zdradziłobym bym zdradziło	zdradzilibyśmy byśmy zdradzili	zdradziłybyśmy byśmy zdradziły
2 os.	zdradziłbyś byś zdradził	zdradziłabyś byś zdradziła	zdradziłobyś byś zdradziło	zdradzilibyście byście zdradzili	zdradziłybyście byście zdradziły
3 os.	zdradziłby by zdradził	zdradziłaby by zdradziła	zdradziłoby by zdradziło	zdradziliby by zdradzili	zdradziłyby by zdradziły

bezosobnik: zdradzono by

bezokolicznik: zdradzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdradziwszy

gerundium: zdradzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zdradzenie	zdradzenia
D.	zdradzenia	zdradzeń
C.	zdradzeniu	zdradzeniom
B.	zdradzenie	zdradzenia
N.	zdradzeniem	zdradzeniami
Ms.	zdradzeniu	zdradzeniach
W.	zdradzenie	zdradzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zdradzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zdradzony	zdradzony	zdradzony	zdradzone	zdradzona
D.	zdradzonego	zdradzonego	zdradzonego	zdradzonego	zdradzonej
C.	zdradzonemu	zdradzonemu	zdradzonemu	zdradzonemu	zdradzonej
B.	zdradzonego	zdradzonego	zdradzony	zdradzone	zdradzoną
N.	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym	zdradzoną
Ms.	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zdradzeni	zdradzeni	zdradzone	zdradzone
D.	zdradzonych	zdradzonych	zdradzonych	zdradzonych
C.	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym	zdradzonym
B.	zdradzonych	zdradzonych	zdradzonych	zdradzone
N.	zdradzonymi	zdradzonymi	zdradzonymi	zdradzonymi
Ms.	zdradzonych	zdradzonych	zdradzonych	zdradzonych

odpowiednik aspektowy: zdradzać

Składnia

Rz_osobowy

+

zdradzić

+

CO

Pochodzenie

Zob. Kalka śr.-w.-niem. ver-raten 'zdradzić', pierwotnie 'złą radą zepsuć, spowodować szkody' (Bor). Z przedrostkiem z- od podstawowego radzić (zob.), z wstawnym, rozbijającym grupę spółgłoskową zr, -d- (podobnie jak w wyrazie zdrój - por.).