-
1.
niezbędna do oddychania mieszanina gazów, tworzących atmosferę ziemską -
CZŁOWIEK I PRZYRODA
Niebo i wszechświat
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości materii
stan skupienia, trwałość materii -
hiperonimy: żywioł
-
- ciepłe, gorące, rozpalone, tropikalne, upalne; arktyczne, chłodne, lodowe, mroźne, zimne; mokre, wilgotne; suche; dobre, ożywcze, rześkie, świeże, zdrowe; ciężkie, duszne, gęste, nieświeże, parne, zatęchłe, złe; czyste, jasne, krystaliczne, kryształowe, przejrzyste, przezroczyste; ciemne, mgliste; leniwe, spokojne; górskie, leśne, morskie, wiejskie; jesienne, letnie, wiosenne; nocne, poranne, wieczorne powietrze; powietrze polarne, polarnomorskie, zwrotnikowe; !?atmosferyczne, glebowe, kopalniane, nawiewne, wentylacyjne
- powietrze nocy, poranka; pustyni
- powietrze z kół, z opon; z suszarki; znad morza, znad oceanu; znad Atlantyku
- powietrze nad miastem; powietrze pod ciśnieniem
- powietrze na kuli ziemskiej, na jakimś obszarze; powietrze o jakimś zapachu; powietrze po burzy, po deszczu; powietrze w płucach; w kołach, w oponach; w autobusie, w budynku, w domu, w mieszkaniu, w pokoju, w pomieszczeniu, w sali; w mieście
- powietrze i gazy, powietrze i gleba, powietrze i ogień, powietrze i słońce, powietrze i światło, powietrze i wilgoć, powietrze i woda, powietrze i ziemia; paliwo i powietrze
- brak, nadmiar, obecność; ciąg, cyrkulacja, dopływ, napływ, obieg, odpływ, opór, pęd, podmuch, powiew, przeciek, przepływ, ruch, wpływ; bezruch; syk, szum, świst; fale, masa, prąd, słup, strugi, strumień, warstwa, wir; bańki, bąbelki, bąble, cząsteczki, cząstki, pęcherze, pęcherzyki; ciśnienie, czystość, gęstość, prędkość, przejrzystość, suchość, temperatura, wilgotność; jakość, parametry, skład, składniki, stan, zawartość; filtr, jonizator, nawilżacz, odświeżacz, podgrzewacz; porcja, próbka, zapas; żywioł powietrza
- dostęp, emisja czegoś do powietrza; ciepło z powietrza
- butla, kontakt z powietrzem
- dym, gazy, kurz, para wodna, substancja, wilgoć; azbest, azot, benzen, dwutlenek węgla, jod, jony, metan, ołów, ozon, siarka; alergeny w powietrzu
- pełen powietrza
- chłodniejszy; cięższy, lżejszy od powietrza
- powietrze drga, drży, faluje, wibruje; dostało się gdzieś, napływa, przemieszcza się, przepływa, uchodzi, ucieka; gęstnieje, niesie coś, pachnie; powietrza brakuje
- nabrać/nabierać, zaczerpnąć; potrzebować powietrza
- wciągać, wdychać; spuścić/spuszczać, wydychać, wypompować, wypuścić/wypuszczać, wysysać; dostarczać, tłoczyć; przepuszczać; chłodzić, jonizować, oczyścić/oczyszczać, zanieczyszczać, zatruwać powietrze; osuszanie powietrza
- oddychać, odetchnąć, pooddychać, zachłysnąć się; coś targnęło, wstrząsnęło; chłodzony, napełniony, wypełniony powietrzem
- emitować coś do powietrza
- drgać, utrzymać/utrzymywać się; zawarty, zawieszony w powietrzu
- niezbędny, potrzebny; przezroczysty jak powietrze
-
Oddychali głęboko, bo powietrze w sejmowych kuluarach było czyste i orzeźwiające.
źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005
Poczuł raptowną duszność, zabrakło mu powietrza.
źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959
Zdawało się, że w powietrzu unosi się woń przypalonej sierści.
źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001
Balony zostały napełnione powietrzem, a następnie rozświetlane od środka płomieniami gazu.
źródło: NKJP: (ST): Pożegnanie z balonami, Dziennik Polski, 2001-05-07
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
liczba pojedyncza liczba mnoga M. powietrze
powietrza
D. powietrza
powietrzy
C. powietrzu
powietrzom
B. powietrze
powietrza
N. powietrzem
powietrzami
Ms. powietrzu
powietrzach
W. powietrze
powietrza
Inne uwagi
Zwykle lp
-
płn. psł. *povětrьje 'warunki atmosferyczne, stan pogody, powietrze'
Forma północnoprasłowiańska od wyrażenia przyimkowego *po větru 'na wietrze, według wiatru' z przyrostkiem *-ьje; zob. wiatr
-
W języku ogólnym uznawane za niepoprawnie: powietrze atmosferyczne Połączenie: powietrze atmosferyczne jest poprawne i celowe wówczas, gdy przeciwstawia się powietrze atmosferyczne sprężonemu powietrzu w jakimś zbiorniku.