szukać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

starać się ustalić, gdzie jest osoba lub rzecz zaginiona, ukryta lub zagubiona

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Praca

rodzaje pracy

policja; program szuka; psy szukają
szukać bomby, ciała, drogi, kluczy, okularów, sprawcy, śladów, zaginionych
szukać oczami, spojrzeniem, wzrokiem
szukać na niebie, na podłodze, na polanie, na stole
szukać po całym mieście, po kieszeniach, po lesie; po nocy
szukać pod drzewem, pod łóżkiem
szukać w domu, w kieszeni, w lesie, w szufladzie, w walizce
szukać bezskutecznie, daremnie, desperacko, gorączkowo, na ślepo, po omacku, na próżno, rozpaczliwie; cały dzień, wiele lat
szukać i znaleźć

	Karolcia i Piotr [...], bliscy płaczu, szukali koralika i nigdzie nie mogli go znaleźć. źródło: NKJP: Maria Krüger: Karolcia, 1994
	– Sądzi ksiądz, że nie będą nas szukać w miejskich kanałach? – spytał Rawski, idąc w jego ślady. – Ależ będą, będą synu. Próbowali zresztą już niejeden raz. Bez skutku. źródło: KWSJP: Marcin Wolski: Alterland, 2003
	Robert daremnie szukał po kieszeniach klucza od willi. źródło: KWSJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957
	Miliony ludzi błąkały się po ruinach, szukając domu, którego nie było, szukając najbliższych, którzy już nie mieli wrócić. źródło: KWSJP: B. Wiernik: Rzeka popłynęła w górę, Trybuna Wolności, 1950, nr 26
	Uruchomiony potem program szukał jakiejś informacji na ścieżkach 36-40 i nie znajdując jej [...], stwierdzał, że nie ma do czynienia z kopią, i np. włączał procedurę formatującą dyskietkę. źródło: KWSJP: Dominik Falkowski: Flaga piracka znów na maszt!!!, Bajtek, 1988, nr 6

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szukam	szukamy
2 os.	szukasz	szukacie
3 os.	szuka	szukają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szukałem +(e)m szukał	szukałam +(e)m szukała	szukałom +(e)m szukało	szukaliśmy +(e)śmy szukali	szukałyśmy +(e)śmy szukały
2 os.	szukałeś +(e)ś szukał	szukałaś +(e)ś szukała	szukałoś +(e)ś szukało	szukaliście +(e)ście szukali	szukałyście +(e)ście szukały
3 os.	szukał	szukała	szukało	szukali	szukały

bezosobnik: szukano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę szukał będę szukać	będę szukała będę szukać	będę szukało będę szukać	będziemy szukali będziemy szukać	będziemy szukały będziemy szukać
2 os.	będziesz szukał będziesz szukać	będziesz szukała będziesz szukać	będziesz szukało będziesz szukać	będziecie szukali będziecie szukać	będziecie szukały będziecie szukać
3 os.	będzie szukał będzie szukać	będzie szukała będzie szukać	będzie szukało będzie szukać	będą szukali będą szukać	będą szukały będą szukać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szukajmy
2 os.	szukaj	szukajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szukałbym bym szukał	szukałabym bym szukała	szukałobym bym szukało	szukalibyśmy byśmy szukali	szukałybyśmy byśmy szukały
2 os.	szukałbyś byś szukał	szukałabyś byś szukała	szukałobyś byś szukało	szukalibyście byście szukali	szukałybyście byście szukały
3 os.	szukałby by szukał	szukałaby by szukała	szukałoby by szukało	szukaliby by szukali	szukałyby by szukały

bezosobnik: szukano by

bezokolicznik: szukać

imiesłów przysłówkowy współczesny: szukając

gerundium: szukanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szukanie	szukania
D.	szukania	szukań
C.	szukaniu	szukaniom
B.	szukanie	szukania
N.	szukaniem	szukaniami
Ms.	szukaniu	szukaniach
W.	szukanie	szukania

imiesłów przymiotnikowy czynny: szukający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szukający	szukający	szukający	szukające	szukająca
D.	szukającego	szukającego	szukającego	szukającego	szukającej
C.	szukającemu	szukającemu	szukającemu	szukającemu	szukającej
B.	szukającego	szukającego	szukający	szukające	szukającą
N.	szukającym	szukającym	szukającym	szukającym	szukającą
Ms.	szukającym	szukającym	szukającym	szukającym	szukającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szukający	szukający	szukające	szukające
D.	szukających	szukających	szukających	szukających
C.	szukającym	szukającym	szukającym	szukającym
B.	szukających	szukających	szukających	szukające
N.	szukającymi	szukającymi	szukającymi	szukającymi
Ms.	szukających	szukających	szukających	szukających

imiesłów przymiotnikowy bierny: szukany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szukany	szukany	szukany	szukane	szukana
D.	szukanego	szukanego	szukanego	szukanego	szukanej
C.	szukanemu	szukanemu	szukanemu	szukanemu	szukanej
B.	szukanego	szukanego	szukany	szukane	szukaną
N.	szukanym	szukanym	szukanym	szukanym	szukaną
Ms.	szukanym	szukanym	szukanym	szukanym	szukanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szukani	szukani	szukane	szukane
D.	szukanych	szukanych	szukanych	szukanych
C.	szukanym	szukanym	szukanym	szukanym
B.	szukanych	szukanych	szukanych	szukane
N.	szukanymi	szukanymi	szukanymi	szukanymi
Ms.	szukanych	szukanych	szukanych	szukanych

odpowiednik aspektowy: odszukać

Składnia

+	szukać	+	KOGO/CZEGO + (GDZIE)
+	szukać	+	!?KOGO/CO
+	szukać	+	!?za KIM/CZYM

Pochodzenie

Brak pewnej etymologii. Zwykle wyraz uznawany jest za zapożyczenie ze śr.-w.-niem. suochen 'szukać, poszukiwać; próbować; starać się; ścigać, prześladować', d.-niem. söken, niem. suchen 'szukać, poszukiwać; tropić; usiłować, starać się’, co nie tłumaczy nagłosowego sz-. Druga rodzima hipoteza: słow. *šukati - od onomatopeicznego rdzenia *šu- (zob. szumieć), z częstym w czasownikach dźwiękonaśladowczych przyrostkiem -k-. Pierwotne znaczenie przypuszczalnie 'powodować szelest, szmer, szum', stąd 'cicho mówić, szeptać, szemrać' : 'przemieszczać się powodując szelest, hałas; kręcić się, włóczyć się, łazić' (Bor)