-
1.
w dawnych czasach osoba zawodowo wykonująca wyroki śmierci, wymierzająca skazańcom kary cielesne lub torturująca przesłuchiwanych -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Prawo i łamanie prawa
więzienie i kara
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA
Bieg życia
śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Tradycja
świat dawnych epok i wydarzenia historyczne -
- miejski; zawodowy kat
- sędzia i kat
- oblicze; funkcja, instytucja, zawód; obowiązki; miecz, topór; kaptur; pomocnik kata
- kat ścinał
- powieszony, stracony, uduszony, związany przez kata
- pracować jako kat
-
W dawnych latach, jak zapisał XIX-wieczny varsavianista Kazimierz Władysław Wójcicki, kat ścinał skazanych mieczem na Rynku Starego Miasta, obok pręgierza.
źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Intymne życie niegdysiejszej Warszawy, 2008
Obnażony przez kata oskarżony stawał przed sędziami, którzy podejmowali czynności wstępne. Najpierw grozili torturami, potem nakazywali umieszczenie delikwenta w stosownym narzędziu tortur, a gdy to nie pomogło, rozpoczynały się właściwe tortury.
źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004
Kardynał Wolsey ripostował, ale poniósł w Stolicy Apostolskiej dyplomatyczną klęskę, co doprowadziło Henryka VIII do nowych ataków wściekłości. Przed mieczem kata uratowała kanclerza naturalna śmierć.
źródło: NKJP: Jerzy Besala: Hal w szale, Polityka, 2009-05-23
„Prawda to na Grodzkiej ulicy, kiedyśmy dziecię od złotnika brali, smarowaliśmy klamki także i przed Bernardyny. Trupaśmy dobyli u św. Krzyża, rozłupiwszy głowę, mózg wybraliśmy i masa z tego zrobiona”. Stanisław, przez kata rozciągnięty tak 1-mo, jak 2-do i 3-tio tractus wszystkiemu zaprzeczył.
źródło: NKJP: None: Służebnicy czarnej śmierci, Dziennik Polski, 1999-09-11
Jerzy Lubomirski doczekał się sądu sejmowego i skazania na karę śmierci. […] mimo potęgi samego oskarżonego o zdradę stanu i mimo siły jego zwolenników, proces przeprowadzono szybko i sprawnie, a członkowie składu orzekającego nie ugięli się pod wywieraną na nich presją […]. Ale, podobnie jak dzisiaj, skazany nie zamierzał dobrowolnie oddać się w ręce kata.
źródło: NKJP: Lubomirski i inni: Dziennik Polski, 2003-01-31
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza liczba mnoga M. kat
kaci
ndepr katy
depr D. kata
katów
C. katowi
katu
katom
B. kata
katów
N. katem
katami
Ms. kacie
katach
W. kacie
kaci
ndepr katy
depr -
zach. psł. *katъ