strzelić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

11.

pot. mocno uderzyć osobę, przez którą zostało się zdenerwowanym

Wymowa

[stszelić] lub pot. [sczszelić], lub pot. [szczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ciapnąć gwizdnąć
	hiperonimy:	uderzyć

Połączenia

strzelić w mordę, w pysk, w twarz
strzelić po mordzie, po pysku

Cytaty

	Basik, chcesz, żebym strzelił w mordę tego oficera? - pokazał oczami stolik w kącie sali. źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957
	Adaś strzelił Maksa w pysk. - Odszczekaj, coś powiedział. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998
	Gdybym miał okazję im strzelić po mordzie, to bym się popłakał ze wzruszenia. źródło: NKJP: Internet
	[...] jak Cię strzelę, to się tylko nogami nakryjesz i to Tobie będzie potrzebna pierwsza pomoc. źródło: Internet, https://www.facebook.com...

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	strzelę	strzelimy
2 os.	strzelisz	strzelicie
3 os.	strzeli	strzelą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzeliłem +(e)m strzelił	strzeliłam +(e)m strzeliła	strzeliłom +(e)m strzeliło	strzeliliśmy +(e)śmy strzelili	strzeliłyśmy +(e)śmy strzeliły
2 os.	strzeliłeś +(e)ś strzelił	strzeliłaś +(e)ś strzeliła	strzeliłoś +(e)ś strzeliło	strzeliliście +(e)ście strzelili	strzeliłyście +(e)ście strzeliły
3 os.	strzelił	strzeliła	strzeliło	strzelili	strzeliły

bezosobnik: strzelono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		strzelmy
2 os.	strzel	strzelcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzeliłbym bym strzelił	strzeliłabym bym strzeliła	strzeliłobym bym strzeliło	strzelilibyśmy byśmy strzelili	strzeliłybyśmy byśmy strzeliły
2 os.	strzeliłbyś byś strzelił	strzeliłabyś byś strzeliła	strzeliłobyś byś strzeliło	strzelilibyście byście strzelili	strzeliłybyście byście strzeliły
3 os.	strzeliłby by strzelił	strzeliłaby by strzeliła	strzeliłoby by strzeliło	strzeliliby by strzelili	strzeliłyby by strzeliły

bezosobnik: strzelono by

bezokolicznik: strzelić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: strzeliwszy

gerundium: strzelenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	strzelenie	strzelenia
D.	strzelenia	strzeleń
C.	strzeleniu	strzeleniom
B.	strzelenie	strzelenia
N.	strzeleniem	strzeleniami
Ms.	strzeleniu	strzeleniach
W.	strzelenie	strzelenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: strzelony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzelony	strzelony	strzelony	strzelone	strzelona
D.	strzelonego	strzelonego	strzelonego	strzelonego	strzelonej
C.	strzelonemu	strzelonemu	strzelonemu	strzelonemu	strzelonej
B.	strzelonego	strzelonego	strzelony	strzelone	strzeloną
N.	strzelonym	strzelonym	strzelonym	strzelonym	strzeloną
Ms.	strzelonym	strzelonym	strzelonym	strzelonym	strzelonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzeleni	strzeleni	strzelone	strzelone
D.	strzelonych	strzelonych	strzelonych	strzelonych
C.	strzelonym	strzelonym	strzelonym	strzelonym
B.	strzelonych	strzelonych	strzelonych	strzelone
N.	strzelonymi	strzelonymi	strzelonymi	strzelonymi
Ms.	strzelonych	strzelonych	strzelonych	strzelonych

Składnia

	+	strzelić	+	KOGO + (w CO)
	+	strzelić	+	KOGO + (po CZYM)

Pochodzenie

psł. *strěliti 'wypuścić strzałę z łuku, z kuszy'

Czasownik odrzeczownikowy od psł. *strěla (zob. strzała).
Pierwotne znaczenie odnosiło się wyłącznie do wypuszczania strzał. Z biegiem czasu i rozwojem myśli technicznej pojawiły się znaczenia wtórne odnoszące się do wystrzeliwania pocisków z broni palnej, wydawania odgłosu przypominającego strzelanie z broni palnej oraz metaforyczne - określające każde uderzenie, któremu towarzyszy trzask, wybuch, wyrzut, wzrost (ruch ku górze) i inne.